Onze Kunst. Jaargang 14

[p. 24]

Adolphe Lambert, koperdrijver

De kunst der metaalbewerking heeft geslachten lang in de Maasstreek gebloeid, en nog hed en ten dage treft men daar dikwijls kunstenaars aan, die zich onweerstaanbaar voelen aangetrokken tot het vak van den koper- of zilversmid. Evenals de Vlaming instinctmatig naar 't penseel grijpt, is de Waal een geboren metaalbewerker. Misschien heeft men die aangeboren neiging al te lang in het vak-onderwijs verwaarloosd. Maar toch zegevieren ten slotte de wetten van het atavisme. Zoo heeft men te Luik, en later te Dinant, ernstig beproefd om de kunst van den emailleur, den zilversmid en den koperdrijver in eere te herstellen. Eigenlijk wogen hierbij de mercantiele belangen het zwaarst, en dit is ten slotte misschien nog maar een half kwaad, want anders hadde men weinig of geen belangstelling gevoeld voor deze in princiepe zoo loffelijke pogingen. Men vergete niet, dat de Belg practisch, utilitair is van nature. Alvorens gelijk welke onderneming aan te vatten, berekent hij de mogelijke verdiensten. Lange en moeizame proefnemingen tot het voortbrengen van later werk, interesseeren hem minder dan vlugge en goedkoope productie.

Naast den volgens bekende voorschriften werkenden ‘réalisateur’, om een woord van Edmond Picard te gebruiken, blijft er echter vaak een zeer eerbare plaats over voor dengene, die nieuwe wegen zoekt. Daarom is het ons ook een groot genoegen, om aandacht te vragen voor de even vernuftige als stoutmoedige pogingen van een kunstenaar, wiens naam zijne afkomst uit de Maasstreek reeds dadelijk verraadt.

A. Lambert werd echter te Brussel geboren, en behoort tot een familie van kopergieters. Is dit niet juist een treffend voorbeeld van het het atavisme, waarover we zooeven spraken? Dit is des te waarschijn-

[p. 25]

lijker, daar er in zake ‘Dinanderie’ een historisch feit bestaat, dat niet uit het oog dient verloren te worden: de familiebanden die, eeuwen lang, de kopergieters te Dinant, te Bouvignes, te Doornik verbond, zoodat deze ten slotte één groot geslacht uitmaakten. De vakbelangen gingen zelfs boven hoog loopende, plaatselijke twisten, als de bloedige veeten tusschen de Dinanteezen en Bouvigneezen.

ADOLPHE LAMBERT: Druiven (rood koper).

Maar het is ons doel niet, zulke herinneringen uit het verre verleden op te roepen; wij willen hier een tijdgenoot doen kennen.

ADOLPHE LAMBERT: Rog (rood koper).

A. Lambert heeft bij voorkeur rood koper bewerkt. Zoo is hij, blijkbaar onbewust, teruggekeerd tot de traditie van Venetië en Zuid-Duitschland, waarvan nog zoo vele belangwekkende proeven bestaan. Hij houdt van glans en van machtig decoratief effect, en gaarne had hij, als onze oude geelgieters, messing gebruikt. Maar na vele proefnemingen heeft hij dit metaal alleen voor minder hoog gedreven werk kunnen gebruiken, waarover wij straks zullen spreken. Het gele koper kan hem, inderdaad, niet naar zijn zin dienen.

Ofwel is het thans verkrijgbare metaal van mindere hoedanigheid dan het in de 17e en 18e eeuw gebruikte, ofwel, wat zeker juister is, is de inspanning van den kunstenaar te groot, te dikwijls herhaald, te grillig, indien ik 't zoo mag noemen, opdat het metaal voldoende

[p. 26]

weerstand zou bieden onder het werktuig. Het gele koper, dat met zink gemengd is, is veel sprokker dan het zuiver roode. Dit laatste verdraagt zonder weerstand de herhaalde slagen van den bewerker en wordt weeker onder den hamer, terwijl het eerstgenoemde geen krachtige bewerking kan doorstaan zonder te scheuren. Bij het onderzoek van menige geel koperen 17e eeuwsche schotel uit Dinant, merkt men, dat het verheven werk vooral verkregen werd door het gebruik van het graveerijzer. Voor den bewerker kwam het er niet zoozeer op nauwkeurig werk aan. Hij trachtte vooral om een decoratief relief met de minst mogelijke inspanning te verkrijgen. Het ‘repoussé’ was dus niet zeer hoog, en werd door het matijzer, langs haast mechanischen weg verkregen. Hierdoor moet het metaal bijna niet uitgerokken worden. De omtrek der teekening werd met de stift aangegeven, en de achtergrond met het matijzer bewerkt, waardoor de verheven vormen goed uitkwamen en het onaangename geschitter werd vermeden.

ADOLPHE LAMBERT: Hass (rood koper).

ADOLPHE LAMBERT: Zeekrab (rood koper).

De zachte effecten van het matijzer vervangt Lambert door het krachtiger werk van den hamer, waardoor diepten van verschillenden vorm verkregen worden. Deze werkwijze brengt zeer verscheiden lichteffecten teweeg, en kan slechts toegepast worden met flink relief. De hollen verdiepen of ver-

[p. 27]

vlakken volgens het beoogde effect. Hier gaat het dus om een kwestie van maat en tact.

ADOLPHE LAMBERT: Onschuld (geel koper).

De factuur van Lambert verraadt een ongewoon meesterschap. Hij maakt geen gebruik van bekende recepten of praktijken. Hij gaat rechtstreeks te rade bij de natuur. Met denzelfden zin voor waarheid geeft hij doode of levende wezens weer. Eigenlijk kon hij evengoed het gekozen gegeven eerst teekenen of boetseeren, en dit model dan voor zijn werk gebruiken. Doch hij versmaadt dit middel, of juister die voorbereidende studie. Vóór zijn werkbank hangt hij een haas, een konijn, gepluimde duiven of zelfs het doorschijnende, glimmende vleesch van een rog - en zonder méér zet hij zich aan het werk. De groote lijnen worden vlug op de koperen plaat getrokken. De massa's worden geschetst en, met stift en hamer gewapend, drijft en klopt de meester uren lang, in open strijd met de stof, die hij dwingt om lijn, modelé, wezen, zelfs de kleur van het model weer te geven. Ja, de kleur, - en dat is des te merkwaardiger, daar onze drijver, die eertijds de akademie bezocht, nooit een palet in de hand heeft gehad; doch hij beschouwt het relief met een zoo scherpen blik, dat de stift, in driestheid zoowel als in verfijning, de juiste toonwaarden weet te doen gevoelen. Goedgekozen patina's verhoogen nog deze zoo flink verkregen effecten.

De studies van Lambert mogen zelfs treffender heeten dan vele doeken, waar de natuur niet met even veel juistheid en kracht werd bestudeerd. Ze zijn even bekoorlijk en oprecht als menige ‘cire perdue’ van de beste kunstenaars; ze hebben zelfs iets vóór, nl. dat het repoussé- en drijfwerk, meer dan eenig ander werk, in ongerepte

[p. 28]

frischheid en kracht tot ons spreekt.

ADOLPHE LAMBERT: Haring (rood koper).

We zeiden reeds, dat Lambert er zich niet toe beperkt heeft, om het stilleven te behandelen. Hij tracht het leven en de beweging in de natuur weer te geven - getuige de aap, in den dierentuin te Antwerpen bestudeerd; hij behandelt ook het menschelijk wezen. We vermelden o.a. een schoonen kop van een grijsaard, met hoog voorhoofd en langen baard, en vooral een vrouwenfiguur met angstige en smartvolle uitdrukking. Teerder en meer verfijnd werk ware moeielijk te vinden.

Lambert heeft dus een geheel eigen werkwijze, nl. doordien hij het metaal dwingt om dingen van vergankelijken aard weer te geven, of om zoo vluchtige effecten vast te houden als de uitdrukking van het menschelijk aangezicht. Dit meesterschap verraadt niet enkel hooge gaven, maar ook een ongewone vaardigheid. Zóó toegerust, moge hij gerust doorwerken, zonder veel concurrentie te moeten duchten!

Onze koperdrijver heeft geel koper gebruikt voor decoratieve paneelen, waar de gekozen motieven geen hoog relief vertoonen, zooals het groote paneel met stout gestyliseerde steltloopers. En toch heerscht er leven en beweging in dit krachtig omlijnde onderwerp, dat met lichtgroene kleurvlekken verlevendigd is. Het stuk zal vooral in den smaak vallen van de liefhebbers van ‘modernen stijl’. In alle geval getuigt dit werk van een zeer ernstig streven, maar persoonlijk geven wij de voorkeur aan de natuurstudies, waarin de kunstenaar het meeste oorspronkelijkheid aan den dag legt. En het kost niet veel moeite om zich voor te stellen, hoe schoone versiering men zou kunnen verkrijgen door een aantal dezer studies in een eetzaal of rookkamer te vereenigen. Dit is ook wel de bedoeling van den kunstenaar, waar een knap architect partij zou kunnen uit trekken.

A. Lambert heeft bewezen, dat men de kopersmeedkunst kan vernieuwen en verder ontwikkelen, door zijne modellen aan fauna en

[p. t.o. 28]

ADOLPHE LAMBERT: Decoratief paneel (geel koper)

ADOLPHE LAMBERT: Manskop (rood koper)

[p. 29]

flora te ontleenen, zij het dan door de natuur van nabij te volgen, of door de gevonden motieven te styliseeren.

Onze kunstenaar ontwierp ook zeer sierlijke en verrassende juweelen en bewees dat de krachtige kopersmid ook het fijnste werk weet uit te voeren.

Bij het sluiten van dit artikel drukken wij er ons leedwezen over uit, dezen zoo vaardigen als oorspronkelijken kunstenaar het land te zien verlaten.

JOS. DESTRÉE.

ADOLPHE LAMBERT: Aap (rood koper).