Onze Kunst. Jaargang 8

[p. 135]

Hollandsche kunstnijverheid in den vreemde

In het Zuricher kunstnijverheids-museum, welks directeur, de volijverige heer Jules de Praetere, telkenmale voor nieuwe attracties zorgt, en het beste uit binnen- en buitenland zijn bezoekers pleegt voor te zetten, zijn thans een aantal kamers ingericht door de heeren Penaat, Berlage en van den Bosch en den duitschen kunstnijverheids-architect Richard Riemerschmid.

Juist de gelegenheid hier Riemerschmid's werk naast dat van onze landgenooten te zien, lijkt mij van belang omdat het noopt tot vergelijkingen, omdat het afgescheiden van de persoonlijke kwaliteiten der ontwerpers, de groote verschillen aantoont, tusschen de Dnitsche-Hollandsche begrippen omtrent meubelkunst-woning inrichting.

Over het algemeen schijnen de interieurs der Hollanders, die zich ook door kleinere afmetingen kenmerken, een genoeglijken indruk te maken.

De buitenlandsche couranten gewagen van schoone verhoudingen, voortreffelijke kleurcombinaties, aangename vormen, kortom van tal van kwaliteiten die op appreciatie van het werk onzer landgenooten wijzen. Zoo lezen wij o.a. in de Neue Züricher Zeitung, een zeer interessant artikel van Dr. Albert Bauer, waaruit wij even een en ander willen aanstippen.

Na een algemeene waardeering, zoowel van het degelijke handwerk, het gebruik van massief hout, het gevoel voor kleurcombinaties treedt Bauer in een uitvoeriger bespreking van Berlage's, van den Boschs en Penaat's meubelen.

Bij van den Bosch prijst hij vooral den grooten eenvoud, de decoratieve eigenschappen en de kleurharmonie, die gordijnen, tapijt, behangsels, stoelbekleeding en houtkleur zoo uitstekend doen overeenstemmen.

Er zit iets voornaams in, zegt hij, maar dat hij ook uit technisch oogpunt, met kennis van zaken de dingen beziet en het juiste gebruik der materialen nagaat blijkt wel hieruit dat behalve de zijns inziens onevenredig kleine buffetten, de schrijver bezwaar maakt tegen combinatie van hout en ijzer bij

[p. 136]

een schoorsteenbouw, als zijnde materialen van ongelijk uitzettingsvermogen.

Berlage (de theoriticus en prakticus) komt hier minder goed voor den dag. Het snijwerk, door Bauer als ‘Kerbschnitt’ aangeduid, acht hij niet in overeenstemming met het kostbare hout waarop het is aangebracht, hoewel in details ook het werk van dezen Hollandsellen kunstenaar een goeden indruk maakt.

Penaal schijnt echter in Zurich uitstekend vertegenwoordigd te zijn. Sprekende over de inrichting van een groote woonkamer in mahoniehout, zegt Bauer: ‘Die decorative Entwicklung der Form ist bis in die letzte Einzelheit reich und reif’; en iets verder karakteriseert hij een buffet als ‘een prachtstuk zooals men het in historische musea bezwaarlijk vinden zal’, en stoelen ‘zoo goed als zij maar met mogelijkheid zijn kunnen’.

Ook de ‘werkkamer’ van Penaal noemt hij een meesterstuk.

Riemerschmid's werk dat nagenoeg alles machine-werk is, onderscheidt zich behalve door het persoonlijke karakter, door de veel grootere afmetingen. Vooral de te kleine buffetten der Hollanders schijnen Bauer getroffen te hebben, want aan het slot herhaalt hij nog eens: ‘Voor de buffetten der Hollanders heeft hem het gevoel dat zij nauwelijks voldoende zijn om het tafelgerei van een werkmansgezin te bergen’; maar afgescheiden van deze kleine tekortkomingen stelt hij toch het Hollandsche werk boven het Duitsche. De Duitscher zoekt nieuwe vormen, de Hollanders daarentegen ‘reifen die Traditionelle Form aus, und beleben sie mit einem Schmuck, der ihr logisch entspricht’.

Een zeer kenmerkende uitspraak, waartoe juist de tentoonstelling van Riemerschmid's werk naast dat van van den Bosch, Berlage en Penaat in het Zuricher Museum als van zelf aanleiding gaf, en waarmede onze Hollandsche meubelkunstenaars m.i. tevreden kunnen zijn.

R.W P. de Vries Jr.