Onze Kunst. Jaargang 8

[p. 106]

Kunstberichten (van onze eigen correspondenten)

Uit Den Haag

Pulchri Studio zevende tentoonstelling van E.J. van Wisselingh & C^o

Hoeveel schilderijen er van de voornaamste Fransche en Hollandsche meesters ons ook onder oogen komen, steeds weten de Heeren van Wisselingh & Co er nieuwe te ontdekken, uit particuliere verzamelingen, uit het buitenland of waar dan ook, zoodat elk van hare tentoonstellingen ander werk te zien geeft. Behalve schilderijen, teekeningen, lithos en etsen ook kunstnijverheid, waar dit jaar een bijzondere collectie behangsellinnen toe behoort. Hoe moeilijk dit aan de bescheidenste eischen voeldoet, valt bijzonder op bij het aanschouwen van deze stalen, die alle hoedanigheden in zich vereenigen welke eene goede muurbekleeding eischen. Ondergeschikte kleur, niet te druk patroon, voldoen (ie bewegelijkheid echter aanbrengend om den geest bezig te houden. Eene meer te raden dan positief uitgesprokene teekening, geeft eene rust en geheimzinnigheid levens, die bij direct en klaar begrijpen zoo hinderlijk kan zijn. Natuurlijk leenen zich de bekende Liberty kleuren daartoe het best. In hunne stemmige kleurenaspecten zijn zij zoo bij uitnemendheid geschikt als achtergrond dienst te doen voor de hier uitgestalde wat al te weelderige meubels van Nieuwenhuis, waar de constructie door te rijke versiering dreigt onzichtbaar te worden. Voor de collectie schilderstukken zouden ze een prachtig fond kunnen opleveren, beter dan wat nu de wanden van Pulchri bedekt, en wat uit deze collectie zoo uitstekend te vervangen ware.

De Hollanders zijn hier bijzonder sterk voor den dag gekomen. Zijn er brillanter doeken dan deze Jaap Maris en Bosboom denkbaar, deze heerlijke zee en breed geschilderde kerk, waartegen de Fransche meesters wel fijn, wel gedistingeerd maar niet zoo émailzwaar aandoen. De fijne luchtige Fantins, de haast irreëele druiven, de sprookjesachtige Corots, de romantieke Géricault, de zwoele Dupré, de geestig getoetste Boudins, de groteske Daumier, en de spichtige Harpignies leggen het af tegen deze magistrale arbeid, zooveel intenser als de hunne.

Israëls, Millet, Alb. Neuhuys en Willem Maris konden beter vertegenwoordigd zijn; ook Breitner is niet gelukkig in zijn wat gelijkwaardig Oud Amsterdam en de reclameplaatachtige Meid met mand.

Graphische kunst lijkt wel eene specialiteit van deze zaak, zoo volledig als sommige etsers hier aanwezig zijn. Bekende specimen van Millet, de Rooker van Israëls, eene groote serie wat te zwarte Witsens, ragfijne subtiele Whistlers, de bekende Oostersche fantasiën van een Bauer, pootige de Zwarts vragen onze aandacht in de eerste plaats, terwijl van de jongere generatie van schilders, Akkeringa hoogst gelukkig en Bastert in ‘Rhenen’ op zijn best uitkomt.

Albert Roelofs bij Zürcher

Na den grootmeester Willem Maris het werk van Albert Roelofs, van gelijken aard, door gelijksoortige emotie ontstaan. Beiden

[p. 107]

zwelgers in kleur, voor wien het weeldevolle, het tintelen onder het licht, de voornaamste emotie voor hun werk is. Maar welk een verschil in uitvoering, niet te verwonderen bij zooveel verschil in leeftijd.

Maris is de oorspronkelijke. Roelofs de beïnvloede, in zijn vroegere werk door Mancini in zijn latere door Gaston La Touche, weet steeds zijne liefde voor tegenstellingen, voor schitterende effecten te toonen, voor het bruisende leven, waarvan hij hoe zwak soms van bouw steeds een illusie weet te geven, zoodat zijn werk het blijde, het vroolijke, ver van diepzinnigheid en zwaar op de handsheid vertoont, hetwelk zulk eene bekoring aan zijne figuren, zijne moeders met kinderen geeft.

Ook de aandoenlijke sierlijkheid, de aanminnige teerheid van eene kinderbeweging, vinden wij in zijne portretten, waarbij de grootere menschenbeeldtenissen te decoratief, te weinig essentiëel werken.

Pulchri Studio 3^e serie van de onderlinge tentoonstellingen

Wil eene expositie zoo laat in het seizoen gehouden publiek trekken, zoo moet ze wel eene groote attractie bezitten, die een gang door de zomersche luchten der moeite waard doet zijn, om zich in een warme ruimte, de onbehagelijkheden te getroosten, die stof en hitte noodwendig meebrengen.

Attracties zijn hier echter niet te vinden, eene clou nog minder, wel is er bij sommige inzendingen van appreciatie sprake, maar de groote meerderheid volgt elkaar langs de wanden emotieloos op.

Enkele uitzonderingen zijn te noemen, als de Rouville, die degelijker als gewoonlijk zijn wat extravagante penseelspelingen voordraagt. Welke tekorten dit werk ook moge hebben, het is van een eigendommelijke distinctie, opvallend vreemd doende, en tusschen zooveel alledaagschheid.

Bongers heeft cenige zuiver gemodelleerde kinderkopjes, en pittig geteekende stadsgezichten, van Horssen enkele breed geschilderde studies, waaronder Kippen uitmunt.

Van Hoytema zond bekende litho's die hoe dikwijls ook ontmoet, steeds eene aangename verschijning blijven, Luyt een fijntonig Stilleven, Keus een Voorjaar, goed verzorgd, Bleckmann Hyacinthen, Schütz eene sterk atmospherische studie, Namiddag te Zoutelande, Mevr. van Waning-Stevels een breed aangepakt Stilleven, Sare Hense, wat frisch bedoelde Rozen, Mevr. van Thol Ruysch zeer ongelijkwaardig werk waarboven haar groot Stilleven uitmunt, terwijl Mej. Pruys van der Hoeven, Eerelman, Schermer, Schipperus en Henkes der leuze getrouw blijven ‘que la vieille garde meurt, mais ne se rend pas.’

Zomertentoonstelling van fransche kunst bij C.M. van Gogh

Een buitengewoon breed geschilderde Bouvin, eenige Stillevens van Latour, en een werk van Daumier zijn de belangrijkste uitingen van den Franschen geest bij van Gogh.

De Oesters van Bouvin, zijn royaal aangepakt, boeiend van voordracht, vol in de verf getoetst, staan prachtig evenwichtig in het kader. Het is importanter dan zijn ander werk, hier aanwezig Les Attributs des Arts en Jeune fille Bretonne zijn wel even kleurendoorvoed en toonvol, maar niet zoo vlot gepenseeld, zoo los geschilderd.

Bij hem den zwoeleren bloedrijkeren kleurziener, doen de doeken van Fantin Latour fijner, soms te fijn, te doorzichtig, te ijl. In de schetsen, de meer summière uitingen is de verf geëmpateerd, wat La Toilette en L'Atelier de Manet als bijoux geheimzinnig doen flonkeren in hunne donkere fluweclen tonaliteit.

Grootscher van visie, met weinig veel gezegd is Amateurs d'estampes van Daumier, dat geheel en al de kenmerken van een goeden Daumier draagt, als smeeïge schilderwijze, vlotte actie bij eenigszins caricaturale opvatting Femmes dans un parc van Gauguin, Le Restaurant van Vincent van Gogh, eenige doeken van Hervier, wat kartonachtig van stofuitdrukking en de voornaamste doeken zijn bezichtigd van deze kleine maar interressante collectie.

G.D. Gratama.

[p. 108]

Uit Katwijk

In de Katwijksche kunstvereeniging

exposeert op 't oogenblik, Willy Sluiter met eenige uiteenloopende proeven van zijn kunst.

Ik heb hierbij het volgende genoteerd. Sluiters teekeningen blijven voor mij karakteriseeringen van beteekenis-uitingen van een schaars voorkomende kunstsoort. Al moge men zich Sluiter in de toekomst een diepre vergeestelijking toedenken van zijn literairen zin, zoodat hij een breeder terrein van levensvorm ga overzien: - botsing van allerlei ongeëquilibreerd maatschappelijks; schrijning van wrang contrast, cynisch-stemmend of droef-ontroerend levensaspect - zijn humoristische teekeningen geven overtuigend wat zij beoogen, zoowel de stranddandy pralend zijn kleerenkleur, maar uitwasemend vooral zijn innerlijke leegte als de grootstadsche juffrouw aan zee in zondagsche japon, de rokken opgesjord, waaronder arme gore beenen plassen in 't vloedaanzetten... het gezicht onder het oppiekend kapothoedje: een blijde grimas om de buitensporigheid van water tegen de naakte beenen, of wel de dikke dame op een tenger fietsenframe geheschen, met haar ontzaglijkheid het drukkend of dit een uiterste krachtproef waar, voor 't wiel gelijk een brandkast in 't vuur wordt gesmeten.

Naast de geslaagdheid van dit verdienstelijk werk heb ik ook van Sluiters schilderarbeid, een even geslaagde als bezielde uiting mogen zien. Zijn zwaar op de handsche visschersvolk, zijn paardenstudies zijn mij wel eens te droog van ernst, van den geestsprankeling huns makers heel en dal gespeend. Ook van het groot schilderij: de Paarden langs 't strand een anker voorttrekkend bleef mij een dufheid bij als van academische kleuren.

De kleurenwerking van 't geheel, die doorde compositie van enorme kracht had kunnen zijn, bleef dood. De groot-forsche paarden daverend tegen de lucht, in een steigering, zijn nochtans niet heroïsch. Deze groote beesten werden geen verschijningen, in de kleur van 't geheel (zee, lucht, strand: zwak van schildering) mis ik alle hartstocht.

Niet te zeggen is dit van het verheugende kleine schilderij: een brok visschershaven. De kleurharmonie in verdieping van stemming is hier wèl. Deze stemming vindt haar grootste uitdrukking in den droomenden visscher die te midden der rij bruingeteerde havenpalen zit, waarvan de grauwige koppen een glimpje vangen van het late avondlicht. Er is een stemmingsvolle kracht en eenheid in dit schilderij en het bleef mij in zijn fluweelige tinten van avondmelancolie bij als een zuivere opgelostheid van den kunstenaar Sluiter wiens dieper gevoel uiting behoeft.

Een gaaf en met frisschen drang geschilderd portret (kniestuk) wijst weereen anderen kant uit van Sluiters talent.

Zou het figuurschilderen wellicht den vorm worden, waar het intellectuëele typeeren in schildersdrang, den kunstenaar blijven zal bevredigen?

Alb. de Haas.