Onze Kunst. Jaargang 6

Boeken & tijdschriften

Het dorp Bergen door J.G. Veldheer. Amsterdam S.L. van Looy MDCCCCVI.

Gedurende de laatste zes jaren dat Veldheer in het mooie dorp Bergen woont, heeft hij daar een twaalftal houtsneden gemaakt van schilderachtige plekjes die of reeds verdwenen of door slopershanden worden bedreigd, en deze prentjes in een album vereenigd, dat onder zijn toezicht dooreen ongenoemden drukker perfekt is gedrukt. Doordat Veldheer wellicht deze prentjes maakte, zonder de vooropgezette bedoeling, om ze later in boekvorm uit te doen geven, missen wij hier de eerste vereischte van een boek, eenheid van drukvlak, tevens waar de uitteraard korte bijschriften, tegenover de prenten geplaatst, nog kleiner zijn dan deze en zoodoende de twee tegenover elkaar staande paginas niet het gewenschte geheel vormen.

Slaan wij de plank mis, dat het Veldheer in zijn later werk niet meer om het boek als kunstwerk is te doen? Wij gelooven het niet. Ook de meer schilderachtige kwaliteiten van zijn jonger, hoewel kleurvoller werk, doen ons deze veronderstelling met vrijmoedigheid, en spijt tevens, uitspreken. Hoezeer in

[p. 144]

het karakter der houtsnee, als witte lijnen uit een zwart vlak, zijn natuurgetrouwe lichten schaduweffekten zijn uitgebeeld, gaan zij toch door dit te pikturale eindresultaat tegen de zoo begeerlijke klaarheid van den typografischen stijl in, en naderen tot de vrij opgevatte portefeuille - of wandprent. Om deze redenen was o.i. een portefeuille uitgaaf passender geweest voor deze, toch wel frissche prentjes.

Sommige er van doen beurtelings door fijnheid van stemming of scherpte van zonuitdrukking aan werk van Moulijn en Hart-Nibbrig denken. In de molen tusschen Alkmaar en Bergen en in het aardig steenen brugje, komen partijen van krasser lijnbewerking voor, maar toch zijn in dit laatste prentje de boomen meer tegen de lucht aan geschilderd, dan gesneden in de besliste lijn, die de houtsneden van Nieuwenkamp tot zulke begeerlijke en karaktervolle boekversieringen maken.

Veldheer moge in technisch kunnen vooruit zijn gegaan, maar heeft jammer genoeg de zuivere lijn prijs gegeven, die in zijn vroeger werk een belofte gaf voor onze Hollandsche boekkunst.

de R.

Paris et ses environs Manuel du voyageur par Karl Baedeker avec 14 cartes et 32 plans seizième édition, refondue et mise a jour Leipzig, Karl Baedeker, editeur, 1907 Prix: 6 Marcs

Wat er in een stad als Parijs binnen 't verloop van enkele jaren zooal verandert, merkt men 't best wanneer men deze laatste uitgave van Baedeker met de vorige vergelijkt. Met een bewonderenswaardige nauwkeurigheid wordt van iedere verandering in dit reisboek dan ook rekening gehouden. Om alleen over kunstzaken te spreken, vinden we er b.v. volledige beschrijvingen van het nieuwe Museum voor versieringskunst in het Pavillon de Marsan, van de nieuwe Egyptische en Suziaansche zalen in het Pavillon de la Trémoïlle, van de Rembrandtzaal in den Louvre, van het Petit Palais met de nieuw opgestelde verzameling Dutuit, enz. enz. Aan de hand van Baedeker mag men zich gerust in het labyrinth der ontelbare musea en verzamelingen der Fransche hoofdstad wagen: men komt er steeds terecht.

Baedeker heeft ons echter gewoon gemaakt, om zulke hooge eischen te stellen, dat wij een algemeene aanmerking op dit Parijsche handboek niet kunnen onderdrukken. Het schijnt ons, in zuiver kunsthistorisch opzicht, niet geheel op de hoogte te staan van sommige andere deelen uit dezelfde reeks. Wij missen hier de medewerking van iemand, die volkomen vertrouwd is met de laatste vorderingen der kunstgeschiedenis. Een kunstcriticus zal b.v. niet zonder een glimlach lezen, dat de Louvre een authentieke Cimabue bezit, of dat de Kruisiging (uit het Paleis van Justitie naar den Louvre overgebracht) met een vraagteeken aan Hugo van der Goes wordt toegeschreven; of dat de meester van Maria's Dood nog onder de Keulsche school wordt gerangschikt. Ook missen we ongaarne de kunsthistorische inleiding, die andere reisboeken van Baedeker soms zoo interessant maakt. Wij meenen den intelligenten uitgever te mogen aanraden, om de volgende uitgave van dit handboek eens te laten herzien door een van de uitstekende kunstkenners, die hem elders reeds hun medewerking verleenden; Noblesse oblige!

B.