Onze Kunst. Jaargang 6

Boeken & tijdschriften

Blätter für Gemäldekunde von D^r Theodor V. Frimmel

Het is nu bijna drie jaren geleden, dat bovengenoemde publikatie voor het eerst in de wereld trad, een geïllustreerd, op ongeregelde tijden verschijnend blaadje, dat door den redakteur geheel alleen wordt gevuld.

Frimmel heeft indertijd in zijn inleiding duidelijk trachten te zeggen, wat hij met zijn uitgave beoogt. Hij wil de kennis van oude en nieuwe schilderijen op wetenschappelijke wijze bevorderen. Onder wetenschappelijk hier te verstaan: het bestudeeren van kunsthistorische, kunstfilozofische, kultuurhistorische en technische vragen omtrent schilderijen. Zijn wetenschap noemt hij Gemäldekunde, een woord echter dat hij ruim opvat, want hij sluit daarmee blijkbaar wandschilderingen, boekversiering, portretminiaturen, wandtapijten, glasschilderkunst niet buiten den kring zijner belangstelling, ja zelfs vermijdt hij niet stelselmatig, als dat pas geeft, zelfs over zulke kunst te spreken, die met den besten wil niet meer onder het begrip schilderen te brengen is.

In de drie jaren van zijn bestaan heeft het blad heel wat aardige of belangrijke dingen verteld. Het gaat niet hier thans op vroeger verschenen nummers terug te komen, echter zullen wij wel eens aanleiding vinden hier verslag te doen, van wat Dr Frimmel in zijn blaadje op het gebied van ‘onze kunst’ nog wetenswaardigs zal mogen meedeelen.

[p. 243]

Een der laatstverschenen nummers bracht o.a. iets over een schilder, dien Frimmel ‘eine merkwürdige Erscheinung in der Geschichte der holländischen Malerei’ noemt: Gerard Wigmana, min of meer spottend wel eens de Friesche Rafaël genoemd. Het genootschap Kunstliefde te Utrecht bezit een werk van dezen schilder. Dr Frimmel vraagt inlichtingen, zoo iemand tot heden onbekend werk van Wigmana weet aan te wijzen. Hij oppert de veronderstelling, dat veel van diens schilderijen op naam van anderen, o.a. op naam van Willem van Mieris staan. Zijn persoonlijke meening over Wigmana is, dat deze schilder eigenlijk minder over het hoofd gezien, dan wel miskend wordt.

In de laatst-verschenen aflevering (Februai-Maart) gaf de redakteur bijschriften bij afbeeldingen van een jongensportret door Pieter de Grebber en van een avondlandschap door G. Camphuysen, beide uit een partikuliere verzameling te Weenen.

Het tijdschrift de XX^e Eeuw

van Maart bevatte o.a. een belangrijke bespreking door Jan Veth van Mejuffrouw Marius veelszins verdienstelijk werk over de Hollandsche schilderkunst in de negentiende eeuw. Een waarlijk opbouwende kritiek. Want de beoordeelaar volstaat niet met het aanwijzen van de inderdaad niet schaarsche onvolkomenheden in Mejuffrouw Marius' werk - waartegenover hij met minstens gelijken nadruk de ook niet geringe deugden van het boek stelt, maar hij vult zelf in zijn artikel enkele leemten met zoo wetenswaardige mededeelingen aan, dat deze kritiek ten deele als een aanvulling van het besproken boek mag gelden.

Veth's hier bedoelde mededeelingen betreffen twee Hollandsche schilders, die lang in het buitenland gezworven hebben: Alexander Wüst en Richard Burnier. Mejuffrouw Marius had hen niet behandeld. Wat Veth schrijft komt eenigszins hierop neer: Alexander Wüst in 1837 te Dordrecht geboren, heeft een veelbewogen leven gehad. Nog slechts een knaap, verhuisde hij met zijn vader naar Amerika. Hij vestigde zich in 1862 weder in het vaderland en ging in den Haag wonen. Vandaar vertrok hij in 1864 naar Antwerpen. Hij reisde veel, maakte verschillende studiereisjes, o.a. naar Noorwegen. Amerika bezocht hij van Antwerpen uit nog driemaal. In 1876 reeds overleed hij.

Over zijn kunst schrijft Veth:

‘Wüst beminde vooral die woestere natuur, gelijk zij hem in Canada, Noorwegen en Zwitserland zoozeer had getroffen. Hij voelde zich aangetrokken tot het grootsche, het overweldigende, en in de weergave daarvan streefde hij er vooral naar, de groote partijen te doen spreken op een wijze, die somtijds aan de stoute teekeningen van Doré doet denken. In zijn gevoel voor de natuur was iets dal men beurtelings heeft kunnen vergelijken met de beschrijvingen van den auteur van “De laatste der Mohikanen”, en met die van Chateaubriand, waar deze de maagdelijke bosschen van N.-Amerika schildert. In het forsche van Wüst's behandeling was een glimp van Daubigny's franke voordracht, al miste hij diens verfijnde rijpheid. Het Dordtsch museum bewaart een bizonder landschap van zijn hand, met mooie beestenstoffage door Willem Maris, en waarin, niettegenstaande het Noorsche motief, de Hollandsche tonalist toch doorklinkt’.

Van nog meer beteekenis, zegt Veth, was Richard Burnier, die in 1825 te 's Gravenhage uit het huwelijk van een Hollandschen vader en een Engelsche moeder geboren werd.

Hij bezocht de Akademie te Amsterdam, ging later in Gelderland buiten studeeren en stelde reeds in 1849 op de Haagsche Stedelijke een landschap met figuren tentoon, dat al dadelijk de aandacht trok. Kort daarop ging hij naar Duitschland, waar hij onder Schirmer en Achenbach werkte. In 1855 was hij te Parijs om er de groote Franschen en vooral Troyon te bestudeeren. Van 1856 af schilderde hij veel in België, beurtelings woonde hij te Brussel en te Luik. In 1864 keerde hij weer naar Holland terug, eerst naar Amsterdam, daarna naar den Haag, waar hij met de Marissen, Mauve en Weissenbruch omging, om zich in 1868 te Dussel-

[p. 244]

dorf te vestigen, waar hij tot zijn dood in 1884 bleef werken.

Veth beschrijft eenige van Burnier's werken, hij herinnert er aan dat in een keurzaal op de Deutsche Kunstausstellung van verleden jaar in Keulen een klein schilderij van Burnier's hand was gehangen, dat toen aan den kunstkooper Paffrath te Düsseldorf behoorde en dat hij ten zeerste waard zou achten in een Hollandsch museum opgenomen te worden. Het was een heel mooi en elegantschilderij, met opvallende gedurfdheden, en dat aan een ietwat verduitschten Corot deed denken. Ook viel er een verwijderde verwantschap met de ongeveer gelijktijdige Veerpont van Jacob Maris op te merken.

In de musea te Hamburg, München, Dresden, Brussel, Gent, Luik en Boston (wij meenen ook in dat te Düsseldorf) vindt men, evenals in verschillende privaatkollekties in de Rijnlanden, Burnier's werk vertegenwoordigd.

The Burlington Magazine

van Maart gaf o.a. een opstel van C.J. Holmes over Matthys Maris' landschappen. De schrijver begint met een paralel te trekken tusschen de Hollandsche kunstenaars van de zeventiende eeuw en die van heden, met name de groote Hagenaars. Beide groepen hebben, zegt hij, den slag er van te zeggen, wat de gemiddelde man gaarne van de natuur hoort, beide zien de natuur gewetensvol, maar een weinig bekrompen aan. Al zondert de schrijver wijselijk Rembrandt uit, zulk een bewering zal men toch te algemeen mogen achten en meer toepasselijk op de goede tweede-rangs Hollandsche kunst dan juist op de beste. Toch meent de schrijver zelfs bij Jacob Maris van een ‘small, honest vision’ te mogen spreken.

Van Matthys Maris geeft de schrijver een juister waardeering. Hij bespreekt bijna uitsluitend de landschappen uit den Parijschen tijd, uit de jaren na het beleg. In een noot geeft hij enkele biografische notities, omdat deze, zooals hij beweert niet algemeen bekend en nergens anders juist medegedeeld zijn. Daar moeten wij den schrijver weer tegenspreken. Men weet er bij ons zelfs meer van dan hij, blijkens zijn vrij karige gegevens.

De reprodukties bij het artikel zijn deels fraai, met name de fotogravure naar het schilderij ‘De wallen van een stad’, in het bezit van minister Campbell Bannerman.

In hetzelfde nummer zet Dr Martin zijn interessante en vindingrijk geïllustreerde beschrijving van het leven van een Hollandsch schilder in de zeventiende eeuw voort.

J.C.G.

N.B. Overvloed van stof noodzaakt ons talrijke bijdragen voor deze rubriek tot het volgend nummer te verschuiven.
Red.