Onze Kunst. Jaargang 5

[p. 141]

Kunstberichten van onze eigen correspondenten

Uit Antwerpen

Tentoonstelling Frans Courtens kunstzaal Forst 17 febr. - 4 maart 1906

Een tentoonstelling als deze is een verkwikking, na al wat men zoo dag-in, dag-uit in het kunst-verarmde Antwerpen te zien krijgt.

Men voelt hier overal den krachtigen, beslagen Meester - wiens talent tot volle rijpheid gekomen is, en in 't zelfbewuste bezit van al zijn gaven gestadig doorwerkt - tot meerdere glorie van de Vlaamsche Kunst.

Want Courtens is zoo specifiek Vlaamsch, als er maar ooit één Vlaming geweest is; hierin zit vooral het eigenaardige en aantrekkelijke van zijn verschijning en van zijn kunst. De vette, vruchtbare bodem, het welige, breedgetakte geboomte, de groote monumentale koebeesten - de malsche, sappige, capiteuse kleuren van het Vlaamsche landschap, zijn hem boven alles lief. Want ook als hij in Holland werkt, wat hij graag doet - in de omstreken van Haarlem, of in Zeeland - ziet hij het landschap met andere oogen als zijne Hollandsche kunstbroeders. Het wazige, teedere en verfijnde van deze, heeft hij evenmin als het nuchtere, dor-materieele dat hen elders kenmerkt. Hij is steeds bewogen door een overborrelend enthousiasme, dat alleen en uitsluitend door de reëele natuur wordt opgewekt, maar van die natuur dan een breede, begeesterde visie weet te geven. In hem zit het bloed van een Rubens en een Jordaens - een rijk en levenskrachtig temperament, dat niet in de ideale wereld thuis hoort, maar de alledaagsche werkelijkheid voor oog en gemoed in schoonheid weet te doen opleven.

In deze tentoonstelling van een groote dertig schilderijen, was veel dat reeds elders gezien werd; - enkele stukken waren zelfs dertig jaar oud! - maar de nieuwe werken, die naast de oudere tentoongesteld waren, toonen steeds dezelfde voortdurende en geleidelijke ontwikkeling, die tot immer hooger bloei gedijt.

Wij spreken den wensch uit dat ook de andere groote Vlamingen, die nog niet gestorven zijn, naar Courtens' voorbeeld op hun beurt een stootje zullen geven aan het Antwerpsche kunstkarretje, dat, (afgezien van een paar groote tentoonstellingen in den laatsten tijd), hoe langer hoe sukkelachtiger aan 't voortstrompelen is.

B.

Uit Berlijn

Keller en Reiner het levenswerk yan Constantin Meunier

Met die van Meunier werd de rij der zeer belangrijke tentoonstellingen van dit jaar geopend. Er waren hier meer dan 300 van zijn verschillende werken bijeen gebracht: Schetsen, studieën, schilderijen en beeldhouwwerk en waren we hier voor 't eerst in de gelegenheid om het geheele oeuvre van dezen uitnemenden kunstenaar te overzien, wiens specifiek Germaansche op-

[p. 142]

vattingen hem van den aanvang af, vooral in Duitschland, gemakkelijk hebben doen begrijpen. Het eigenaardige van deze expositie was, dat ze ons geen enkele verrassing bracht, zooals die van Menzel indertijd gedaan heeft. Onze kennis van den schilder-beeldhouwer is er door vergroot, maar heeft zich in geen enkel opzicht gewijzigd. Zijn kunst vertoont zich aan ons in al haar geniale eenzijdigheid, zooals ze zich vroeger reeds in enkele op zich zelf staande werken aan ons had geopenbaard, maar juist daarom voelen we ons telkens opnieuw tot haar aangegetrokken. Deze machtige Hymne aan den arbeid die door zijn heele werk weerklinkt, is een ware Bron der Jeugd. En zoo geheel en uitsluitend is dit het geval, dat er in zijn figuren geen ruimte overblijft voor de ontwikkeling van hun zieleleven. De zware, niet te ontkomen arbeid van alle dagen slorpt al hun krachten op. En toch huizen in deze geweldige lichamen nog krachtige geesten.

Zooals deze werkers met ijzeren vuisten het gloeiende ijzer smeden, smeedt het werk de zielen der menschen, dat ze alle stormen des levens kunnen trotseeren. Meunier's gestalten zijn maar niet enkel prachtig behandelde en doorwerkte menschenlijven, vrij van alle overdreven gevoeligheid of sentimentaliteit, ze trekken ons ook aan door de dichterlijke grootheid hunner kracht.

Heel zelden maar brengt Meunier het zwaartepunt van het lichaam naar dat der ziel over. In een dergelijk geval maakte hij het werk, dat voor mij en vele anderen zijn meest volmaakte schepping blijft: zijn Verloren Zoon. Hier vergeet men het volmaakte lichamelijk gegeven bij de uitdrukking van deze beide menschen, die elkander weerzien na lange, bange jaren: de zoon die tusschen de voeten van den vader neerknielt en zijn gezicht in bitter berouw en smart naar hem opheft en de alles begrijpende en vergevende, mee voelende en mee lijdende vader, die met oneindig smartelijke goedheid het hoofd van den zoon in zijn bevende handen houdt..... En 't is eigenaardig dat ook Rembrandt's laatste werk hetzelfde thema behandelde. Dezelfde diepe ziel spreekt uit het schilderij te Petersburg en de groep van Meunier.

Meunier's werk zal stand houden, zooals dat van Rembrandt gedaan heeft, ook in Duitschland, hoewel zich hier bij ons 't eigenaardig verschijnsel voordoet, dat kunstkenners, die vroeger voor Meunier in de bres zijn gesprongen, zoo verschrikt schijnen te zijn over de ongedachte uitwerking van hun woorden op het volk, dat zoo geheel onder de bekoring van den kunstenaar is gekomen, dat ze hun lofgezangen nu weer intrekken. Ze vinden het zeker noodig om tegen den stroom in te roeien, ook als die de meest gewenschte richting neemt. Ik vermeld dit feit alleen omdat het onze Berlijnsche toestanden heel aardig karakteriseert.

W.

Kunstveilingen

Veiling van het atelier Poggenbeek bevattende 180 schilderijen door wijlen den schilder Geo Poggenbeek, bij Fred Muller & C^o, te Amsterdam 27 februari 1906

Ze gaf een stil en groot genoegen, deze door den fijnen en diepen schilder nagelaten verzameling. Geen der 180 meer of minder doorwerkte stukken deed zich (wie zou 't verwachten?) vòòr als een wereld-schokkend stuk leven.

Nederland werd nu eenmaal niet allèèn bewoond door rotsblok-werpende Titanen.

Of we er te weinig hadden? Natuurlijk. Laat ons altijd weer wenschen: Dooders van ploerten. Maar ook: laat ons altijd hooren naar hen die zacht en schoon spreken van diepe dingen.

Er dreigt natuurlijk altijd misverstand. Zeer velen hebben plezier in Poggenbeek's veestukken, omdat ze juist zelf liefst over koetjes en kalfjes keuvelen. Voor de Chimaira zouden ze vluchten.

Maar is daarom de schoonheid van kleur, door Poggenbeek gegeven in zijn zoo vàst staande Zwarte Koe (N^o 131) en

[p. 143]

in zijn Zwart en wit gevlekt Kalf (N^o 140), er eene van lager orde?

En was het niet een zeldzaam-teere geest die te werken stond in het zachte grijzige licht bij Wei en Water? (N^o 82). Zijn water, waar zich het riet veelal bruinig in spiegelt (het water op Geertgens prachtige Aanbidding der Koningen, in het Rijksmuseum te Amsterdam, zou men er naast kunnen stellen) is van eene bijna voorzichtige schoonheid die toch een geest-kracht verraadt, zeker gelijkwaardig met bravoure.

En ook de Wilgjes ‘vergrijzend’ in de lucht, zijn veel geziene, ‘dichterlijke’ zaken; maar is de smaak waarmee ze hier zachtkens werden neergetipt niet buitengewoon? (N^os 26, 77).

Een monument van fijnheid en stevige rust is wel Poggenbeek's Radbowdkerk, voor het Amsterdamsch Stedelijk Museum aangekocht. Dat oude gebouw, bruin en grijs, onbeweegbaar rustend op het groote stuk aarde, ietwat gelig groen, staat, eeuwig en stil, in de grijze lucht En door het groote stuk groen, van het grijs boven naar het klein stukje water beneden, luchtig en breekbaar, het grijzige hek.

Op de druk bezochte veiling werden de volgende prijzen besteed: N^s 44, Bruin en wit gevlekte Koe, f 920; N^o 56, Drie Kalveren aan een Wilgensloot, f 1000; N^o 96, Zonnig Boomgaardje, f 520; N^o 120, Varkenshok, f 820; N^o 131, Zwarte Koe, staande in een Weiland, f 830; N^o 137, De Radbowdkerk te Medemblik, f 1900; N^o 140, Zwart en wit gevlekt Kalf in het groen, f 925; N^o 148, Koeien in de Weide, f 925; N^o 156, Boerderij, f 1250; N^o 166, Melkuur, f 510.

De geheele veiling bracht ruim f 49000 op.

In den goed geïllustreerden catalogus ging een korte levensschets en karakteristiek van den schilder, door Mej. G.H. Marius, aan de beschrijving der schilderijen vooraf.

Bts.

Varia

Voor grafische kunstenaars.

DE Gesellschaft für Vervielfälligende Kunst te Weenen (VI, Luftbadgasse, 17) verzoekt ons, aan onze belangstellende lezers mede te deelen, dat zij oorspronkelijke grafische kunstwerken voor haar jaarlijksche portefeuille wenscht aan te koopen: kopergravures, etsen, litho's, houtgravures. De aan te bieden werken moeten geschikt zijn, om op het formaat van 45 × 56 cm. uitgegeven te worden en een oplage van minstens 1500 goede afdrukken garandeeren; alleen voltooide en onuitgegeven werken komen in aanmerking; men verlangt prijsopgave met inbegrip van uitsluitend eigendomsrecht. Inzendingen worden vóór 15 April ingewacht; - niet aangenomen werken worden in Mei franco teruggezonden.

Onze Noord- en Zuid-Nederlandsche kunstenaars met stift en naald sporen wij gaarne aan, om aan de voortreffelijke uitgave van de Weensche ‘Gesellschaft’ mede te werken.

Red.