Onze Kunst. Jaargang 4

[p. 154]

Kunstberichten van onze eigen correspondenten

Uit Brussel

Tentoonstelling van de ‘Libre esthétique’

Onze impressionisten en luministen, aangezien men hun nu eenmaal een naam moet geven, hebben een kranig figuur geslagen op de tentoonstelling van de ‘Libre Esthétique’ en op schitterende wijze de beweringen der Belgenhaters gelogenstraft, die verleden jaar, om de Fransche kunst des te beter te kunnen bewonderen, de onze tot in het innigst wezen van haar zijn, tot in haar gedachten zelfs, meenden te moeten verlagen.

Met groot genoegen heb ik nog eens teruggezien een zeer belangrijke reeks schilderijen van Vogels, een der Twintigen, die al vóór jaren in de volle kracht van zijn leven en talent gestorven is, maar wiens werken ons nog altijd verbazen door hun kracht, hun verscheidenheid en nieuwheid en vooral door hun licht. Men zou meenen dat ze eerst gisteren of heden waren geschilderd. Vooral heb ik bewonderd een hoekje van een gesloopte stad, met merkwaardig goed geschilderde puinhoopen en droevige bouwvallen - als levend gevilde menschen, benevens een vlammend herfstgezicht aan den zoom van het bosch en verscheiden mooie sneeuweffecten.

Ook van een anderen gestorven kunstenaar Evenepoel, was er een heele serie krachtige, kranige stukken, flink van kleur en gevoelig van toets, van een stevige en gemodelleerde pâte. Bewegelijke volksmenigten, kermisterreinen, indrukken van de voorstad, stamgasten van 't café aan hun tafeltjes, herinneringen aan Afrika, enz. enz. Evenepoel is zonder eenigen twijfel een schilder van de ware soort geweest. Hij schilderde als een Vlaming en teekende als een Latijn, maar hij bezat bovendien de kunst van kiezen en samenstellen en wist zeer goed te onderscheiden wat de moeite van het zien en schilderen waard was, en juist deze laatste eigenschappen ontbreken aan het meerendeel onzer inheemsche kunstenaars, die wel knappe werklui zijn, maar slechts middelmatige artisten, niet in staat tot keuren of kiezen, - zonder bevalligheid of scheppende kracht.

Zeer belangwekkend nog waren de schilderijen van een derden, eveneens verdwenen schilder Pantazis, van wien er een paar verwonderlijk mooie stillevens waren en een smakelijke verzameling geplukte kippen, waar een straatjongen de wacht bij houdt.

Georges Lemmen, van wien we ook in lang niets hadden gezien, heeft bij zijn weerverschijnen de aandacht op zich gevestigd door zijn studietjes van vrouwen, waaronder een paar heel aardige Zeeuwsche meisjes, heel eerlijk en vast van uitvoering, nobel van lijn en aristocratisch van kleur.

De door Emile Claus ingezonden stukken werden zéér bewonderd. Vooral merkte ik op een van zijn héél groote doeken een braakveld na den oogst met 't graan dat in schoven staat onder een gloeiende zon, een glorieus, vlammend doek, dat bijna de oogen verblindt en mij aan een verhaal van Stijn Streuvels, de Oogst, deed denken.

Verder vermeld ik nog de allerliefste jonge Vrouwen in 't wit van Georges Morren, uiterst voornaam van schildering en toon, waaraan de invloed van

[p. 155]

Renoir zeker niet vreemd geweest is, de heel individueele, maar zeer ongelijke inzending van Toorop, de glanzende als in vochtig licht gedrenkte doeken van Buysse, een mooie Heymans, enz. enz.

G.E.

De tentoonstelling

van oude Brusselsche Kunstnijverheid, die in de a.s. maanden Juli, Augustus en September in den Kunstkring te Brussel gehouden zal worden, kondigt zich onder zeer gunstige voorteekenen aan. Van af heden is de regelingscommissie er al zeker van, dat zij aan kunstenaars en kunstliefhebbers een zeer belangrijke verzameling van oude tapijtwerken zal kunnen toonen. Beeldhouwkunst, kopersmeed- en pottebakkerskunst zijn evenzeer door keur van voorwerpen vertegenwoordigd. In het Park is men al bezig met het opslaan van een hulploods, dertig meters lang bij vijftien breed.

In een der volgende afleveringen hopen wij een geïllustreerde studie op te nemen van onzen medewerker Georges Eekhoud, over den onlangs gestorven beeldhouwer Juliaan Dillens.

Uit Den Haag

Haagsche kunstkring tentoonstellingen van bouwkundige teekeningen, modellen, schetsen, enz.

Door de afdeeling Bouwkunst werd eene collectie bouwkundige teekeningen, modellen, schetsen, enz., in de laatste tien jaren door Nederlandsche bouwmeesters vervaardigd, bijeengebracht. Het expositiegeheel moet er naar luid der berichten smakelijker uiigezien hebben dan dat bij vorige gelegenheden wel het geval placht te zijn.

En toch met alle mogelijke zorg er aan besteed, geloof ik, zal zoo'n collectie voorloopig nog niet in staat blijken het publiek te boeien in een mate als schilderijen-exposities dat doen, en wel om de doodeenvoudige reden dat we hier niet te maken hebben met een expositie van kunst, maar van dingen die alleen maar met kunst in direct verband staan.

Hebben sommigen gevoeld dat men het waardeeringsvermogen van het publiek een weinig ter hulp moest komen, of moeten we het verklaren uit de overheerschende invloed der schilderkunst dat we hier thans zoo vaak met de vlotte bekwaamheid van een aquarellist en perspectivisch zeker al of niet uitgevoerde bouwwerken als een mooie prent in een mooie lijst vinden hangen aan den wand?

Landhuizen zijn er in overvloed en het moet worden erkend dat er hieronder van aanlokkelijke en geriefelijke structuur zijn. En in dat idyllische, minder strak aangebondene steekt voorhands geen gevaar, indien 't van al te picturale neigingen maar vrij blijft. Er spreekt in alle geval een lust voor natuur uit, een breken met duffe tradities, en indien men, zooals thans meer algemeen, begint met meer 't practische vóórop te stellen, maar tevens het doelmatige aan schoonheid te binden, dan zou men langs den weg van schoone doelmatigheid, als weleer tot doelmatig schoon en tot de schoonheid kunnen komen. Want een gebouw, het mag practisch, geriefelijk of aangenaam zijn, dient, wil het kunst heeten, ten slotte een woning van den geest evenzeer als van menschen of anderzins te zijn.

Merken we uit sommige van die landhuizen nog te veel dat de Engelschen (hoe anders ook van geest) zijn voorgegaan, in teekeningen voor meer monumentale bouwwerken niet onverklaarbaar Zuidelijke en Oostersche invloeden, in enkele kleinere buitensteedsche bouwwerken, b.v. van De Bazel (van wiens streven we overigens in dit verband geen karakteristiek bedoelen te geven), waarin hij vermoedelijk ook vooral practische eischen had in te willigen, meenen we, voor zoover dat, voornamelijk uit foto's is op te maken, een inniger verband te bespeuren met een bouworde, welke

[p. 156]

zich als eigendommelijk Hollandsch van die van andere landen onderscheidt. Dat is geen imiteeren van oud-Hollandsche geveltjes, maar een gelukkig voortbouwen op wat ook in de laatste eeuwen de primitievere geest van het volk schoon vond en niet minder dan in de andere kunsten heeft zich in de bouwkunst, die in dadelijk verband staat met de practische eischen en de gebruiken van een volk, d'eigen landaard te weêrspiegelen.

Het ligt minder in onze bedoeling hier uitingen van architectonischen zin in 't bizonder te bespreken. De expositiezaal der Nederlandsche bouwmeesters is de wereld zelf. En evenals 't dwaasheid zou zijn een orkestwerk enkel door 't lezen van de partituur te willen genieten en doorgronden, even ondoenlijk is 't architectuur afdoende te beoordeelen in schets, toto of teekening. Wij zullen ons dan ook wijselijk van opmerkingen in dezen zin onthouden en alleen opmerken dat er in de kenteringsperiode waarin de bouwkunde verkeert, zich wel reeds een nieuwe zin openbaart, maar dat er van dat doelbewuste universeele streven waarin zich een gansche tijdgeest uitspreekt, in 't werk van enkele der beste bouwmeesters, voor ons die 't geheele verloop nog niet kunnen overzien, nog slechts de aanduidingen te vinden zijn. Teekenend voor de algemeene geest is misschien wel dat men Berlage, die hier enkele bouwkundige teekeningen heeft hangen, de eereplaats inruimde.

Natuurlijk vindt men ook op deze expositie de modellen in gips en gekleurd karton, naar groote bouwwerken, die, daar de bouwkunst een deel van haar machtige werking dankt aan de groote massa-verhoudingen, het rechte doel voorbijstreven en door hun dwergachtige vormen een tamelijk smakelooze indruk te weeg brengen. Maar het practische doel verontschuldigt hier weer.

Verkieselijk blijft dan - dat is immers ook het rechte - 't exposeeren van bouwkundige teekeningen, die toch ook de mooiheid van hun soort hebben, of van foto's die in hun onpersoonlijke en dus kunstlooze weergave, tamelijk betrouwbare hulpmiddelen zijn.

Niet onaangenaam doen te midden van dit alles een paar figuur-modellen van Mej. Van Hall, die men tot de architectonische plastiek kan rekenen, een fragment van een tegeltableau (van 't Hooft en Labouchère), een deur met ijzer beslag enz., die tusschen al dit werk van aanduiding de fantasie iets tastbaarders te onderscheiden geven.

H.d.B.