Onze Kunst. Jaargang 4

[p. 13]

JAN EISENLOEFFEL: Zilveren jardinière versierd met émail en malachiet.

Enkele nieuwe werken van Jan Eisenloeffel

VOOR meer dan een jaar geleden schreef ik in dit tijdschrift een beschouwing over Eisenloeffel's werk met belofte daarop nader te zullen terugkomen; voor dit laatste vond ik tot heden geen gelegenheid. Intusschen is er, zoowel in binnen- als buitenlandsche bladen, zoo menigmaal uitvoerig over Eisenloeffel's ontwerpen geschreven, dat 'k het voor het oogenblik niet noodig acht, verder op de indertijd geschreven beschouwingen in te gaan.

Wèl belangrijk kan het echter zijn, van Eisenloeffel's werk zelf uit den laatsten tijd kennis te nemen. Vandaar dat in dit nummer eenige

[p. 14]

voorwerpen worden gereproduceerd, die ongetwijfeld velen belang inboezemen zullen, als zijnde eene voortzetting en nadere uitwerking der beginselen welke ook van de vroeger weergegevene de grondslag vormen. De hier gereproduceerde overtreffen in enkele opzichten, zoo wat uitvoering als ontwerp betreft, de vroegere.

JAN EISENLOEFFEL: Kristalwerk, met zilver gemonteerd.

Zij zijn uitgevoerd in meer kostbaar materiaal; de meeste in zilver met versieringen in émail: groen, blauw, wit en geel. Het meerendeel dezer voorwerpen is goed bestudeerd en toont vooruitgang in den vorm; vooral de handspiegels toonen een schoone, krachtige figuur.

Ook wederom sommige dezer gebruiksvoorwerpen verraden nauwe verwantschap met bestaande typen uit vroegere perioden, echter, zonder daarom den indruk te maken, copieën te zijn. Ik heb er reeds vroeger op gewezen, dat ik dit laatste een der voortref-

[p. t.o. 14]

JAN EISENLOEFFEL:
Handspiegel in zilver en ivoor, met edelsteenen en émail versierd.

[p. 15]

felijke eigenschappen van Eissenloeffel's werk acht, omdat daaruit blijkt, dat hij niet ‘coûte que coûte’ origineel tracht te zijn dààr waar de aard der voorwerpen niet vraagt naar nieuwe uitdrukkingswijze. Niets is noodlottiger voor de kunstcultuur der gebruiksvoorwerpen, dan dit redeloos zoeken naar nieuwigheden, wanneer deze nieuwheid niet door een gewijzigd gebruik ervan gevorderd wordt. Wanneer eenig bestaand gebruiksvoorwerp (hetwelk steeds het resultaat is van een geheele cultuur of ontwikkelingsgang en ontstaan is door het gestadig werkend vernuft van geheele opeenvolgende geslachten) ook heden nog volkomen aan zijn bestemming, zijn doel, beantwoordt, dan kan er geen enkele reden zijn, om een zoodanig kostelijk ding te verwerpen, alleen om te voldoen aan de zucht, per-se iets nieuws te willen voortbrengen. Producten van een dergelijk onredelijk streven kunnen wellicht tijdelijk allerlei soort van modegekken en kunstminnende ezels bekoren; doch menschen van echten smaak en gezond oordeel zullen erdoor nooit worden bevredigd.

JAN EISENLOEFFEL: Zilveren eetgerij.

[p. 16]

JAN EISENLOEFFEL: Servetbanden van verguld zilver, met émail.

Wat goed is, trachtte men, zoo mogelijk (en dit is altijd mogelijk) te verbeteren, steeds te volmaken, - niet omver te werpen, om daarna weer van voren af aan te beginnen. Met steeds te streven naar het betere, ontstaat het oorspronkelijke van zelf; dit is een noodwendigheid in de natuur. Het betere is oorspronkelijk, gelijk alles oorspronkelijk is dat volkomen beantwoordt aan zijn doel. En het streven naar deze soort van oorspronkelijkheid is het, dat we Eisenloeffel bij voortduring blijven toewenschen. Steeds beter; steeds echter; hoevelen gingen niet onder in oppervlakkigheid. - Niet quasie primitief, niet quasie naïef; daar zijn we te oud voor geworden! - Geen nieuwe haringen met 'n oud kopje. Doch, dat de dingen worden, zooals zij uit hun natuur, uit hun bestemming, uit hun geest zelven ontstaan; dit is, wat ‘cultuur’ genoemd wordt. - Zóó, ‘immer höher, immer weiter!’

H. Walenkamp.