Onze Kunst. Jaargang 3

[p. 73]

Klaarhamer's meubelen

DE allesdoorstromende idee tot vernieuwing en verbetering, heeft de jonge artiesten der tegenwoordige kunstnijverheid er toe gebracht, om met allen ernst elke tak van kunst weer in de zuivere banen van haar essentieel bestaan te voeren. Doordrongen van de rechtmatige eischen van gebruik en doelmatigheid, gesteund door de vormende levenskracht van 't schoone, hebben zij door aandachtige studie van voorbijgegane kunstperioden den juiste weg teruggevonden, die tot meerdere waarheid en zuiverheid zal voeren. De bewustheid van deze evolutie brengt tot het besef van wat allereerst moet gedaan, nml. werken om door te dringen tot de ziel van het zijnde, en met de dus opgedane kennis gewapend, mee te helpen aan 't leggen van het nieuwe fundament der toekomstkunst.

Naar ik meen is dit de grondtoon, ook te bespeuren in Klaarhamer's opzet.

Nog altijd wordt in tal van kringen, ook de meest goede, moderne meubileering op den achtergrond gesteld, en vooral aan de Lodewijkstijl in zijn drieledige verschijning met de Empire inkluis, de voorkeur gegeven, terwijl handelsfirma's van allerlei slag, ruim munt slaan door de leverancie van zoo iets oneigenlijks. Wie echter wel eens onder de bekoring is gekomen der heusche Lodewijk-meubelen van Boulle bijv. en 't verdere z. gen. intasso- en marquetteriewerk van dien tijd, of onder de bekoring van 't fijne aandoenlijke lijnenspel der Empire, zal wanneer hij de expositie bezocht, welke onlangs door den heer Klaarhamer in de Vereeniging ‘Voor de Kunst’ te Utrecht werd ingericht, en waarvan hier eenige exemplaren gereproduceerd zijn, wel den indruk hebben gekregen van gebrek aan beheerschende vorm en materiekennis.

Om echter in onze mechanisch-productieve tijd met zoo enorme concurrentie, een goede vlotte meubelkunst te eischen, is even ongegrond als onbegrepen; eveneens is 't een dwaas begrip, nu er pas

[p. 74]

begonnen is op den nieuwen weg, te willen dat 't werk ook maar haalt of in vergelijk moet treden met de als 't ware van overbeschaving getuigende Fransche meubels boven bedoeld: werk uit een tijd, waarin de aristocratie, met 't toen nieuwe streven, den meubelmaker zoo onbewimpeld in de gelegenheid stelde z'n kunst en kunstvaardigheid zoo rijk mogelijk te ontplooien, op te voeren tot overdadige hoogte, 't werk overladend met allerlei franje tot sieraad van 't kleed.

KLAARHAMER. Salontafeltje met Salonstoel, wit eschdoornhout met bruin koeleer.

Doch, evenals toen blijft ‘de Kunst waarachtig beeld van 't algemeene gemoedsleven des tijds’, en is ook thans 't werk, zoowel dit als van meerdere goede jongeren, uitdrukking van dat leven onzer dagen. - 't Is vooral dit leven welk thans zooveel verschil te zien geeft met dat van toen.

Chic, overlading, is dan ook absoluut afwezig en een eindpaal is er in 't geheel niet bereikt. 't Eerste of 't bovengenoemde Fransche werk getuigt van een bijna te ver gevorderde ontwikkeling met sentiment in den vorm vastgelegd, fijn tot 't weeke toe, soms ziek tot op 't merg; dit werk doelt daar in 't geheel niet op - staat er somber en nuchter bij te kijken. - Somber en puur nuchter ziet 't er uit, doch zóó, dat men soms een aandoening voelt door 't naieve uitzeggen. - ‘Purist met nuchtere naieveteit’ zou ik den maker willen toeroepen. - Niet mooi willen doen, maar goed zijn met eerbiedige ernst, hier en daar afgewisseld door wat schuchtere rijkdom. Hier

[p. 75]

KLAARHAMER: Boekenkast van Noordsch greinenhout.

[p. 76]

een neiging naar weelde, daar een stoer vasthouden aan de waarheid puur en consequent: - een streven van onomwonden eerlijkheid, voorzichtig uitgesproken, wel overwogen zonder aanstellerij, zonder gebaarmaking, - bezield. Dit doet er iets in zijn van 't altijd schoone.

De eenvoud der vormenspraak is hier niet een voorwendsel, doch gevolg van kernachtig distilleeren, met waarachtige inleving, soms fijn treffend wat bedoeld is, soms 't bedoelde niet bereikend. - Zoo komt 't dat men bij 't eene bemerkt een neiging naar fijnere vormenwereld, bij 't andere een neiging die in de timmermanswereld en niet in die des meubelmakers thuis hoort. - Niettegenstaande deze laatste min eigene kwaliteiten voor meubels, getuigt 't geheel van grondige studie der ouden, doch geeft van deze studie niet 't directe bewijs in royale zegging, als van een die nu den vorm beheerscht, maar van een die stamelt als een kind dat onder een bekoring leeft der eerste zonnestralen van een nieuwen dageraad.

_* * _*

Mooie houtsoorten gebruiken, die met een lakpâte te bedekken, te behoeden voor verkeerde invloeden, - is rationeel. Meubels te beschilderen met vlakke kleuren en eveneens met een vernislaag te bedekken beantwoordt aan een verlangd effect, en doet denken aan de voorbereiding van een nieuw procédé van lakwerk, zooals dergelijk reeds eeuwen terug bestond in China, Japan en vooral ook in Frankrijk. - Wat de constructie betreft doen zich in enkele gevallen min gelukkige oplossingen voor, terwijl 't geheel wordt beheerscht door den hoofdfactor der Gothische meubelkunst, nml. 't uit ‘rechte lijnen bestaande samenstel’, met een enkele neiging naar Empire-lichtheid die dan wat overgaat naar 't magere. - Zeker spreekt uit dit werk 't Germaansche levensbloed, en niet 't passief deemoedige van den Oosterling: - actief dus; rustig door haar zuiver metrum.

Zoo staat dit werk, dat speciaal Klaarhamer's werk is, niet alleen, doch getuigt van 't verband met de essence, die altijd in 't begin van alle groote kunstperioden 't werk beheerschtte, nml. spontane liefde en naief positivisme.

We komen er zoo licht toe 't universeele der kunst voorbij te zien, alles te bepalen naar onze provinciale aangelegenheden; - dit niet willend in ons beweren, brengen we ons zelf toch heel dikwijls op dien verkeerden weg. - Toch mag, dit in 't oog houdend, Utrecht trotsch zijn op een jong kunstenaar die, geheel alleen staand in de vierde stad van ons vaderland, zoo ernstig zijn weg bepaalt en wars van alle vooringenomenheid, wars van alle indringerigheid, uitsluitend alles wat onedel of onzedelijk is op kunstgebied, - staag voortwerkt

[p. 77]

KLAARHAMER: Buffetkastje.

[p. 78]

met het doel voor oogen om krachtig mee te helpen aan 't leggen van 't nieuwe fundament der toekomstkunst. Als dusdanig heeft hij z'n beteekenis in een stad waar 't inwonend kunstbesef nog zoo mat, zoo suf is, als een ernstig werker, tartend alle fabrieksmatigheid, alles wat er op uit is commercie tot uitgang te kiezen wat z'n uitgang in 't wezen der kunst moet hebben. Hij is er een van die soort, welker werk getuigt van een strijd, een strijd met de werkelijkheid, waardoor z'n werk over 't algemeen groot, somber en eerlijk doet. Niettegenstaande 't werk de bewijzen in zich draagt van historische studie, is er geen spoor van copieeren in van een of andere stijl, en komt 't individuëele in z'n afwisselende stemming telkens hoven, waardoor dan ook 't werk beheerscht wordt. Wanneer men wat verder kijkt dan de oppervlakte, gaat er een bekoring van uit die de ziel raakt. - Dit laatste vooral schijnt me toe de grootste verdienste er van te zijn.

B. van der Leck.