Onze Kunst. Jaargang 3

[p. 27]

Boeken & tijdschriften

Uitgaven der Gesellschaft für vervielfältigende Kunst

HOOGER genoemd Weenensch gezelschap komt ons verrassen met een heele vracht uitgaven, de eene al prachtiger dan de andere. Wat alle echter in gelijke mate bezitten, is hun hoog belang voor de graveerkunst in hare verschillende uitingen. Het mag iets merkwaardigs heeten hoe na afloop van het 26^e jaar van haar bestaan, de maatschappij nog immer even trouw blijft aan haar scherp afgeteekend doel, hoe zij zich heeft weten te verjongen in den loop der jaren en wat al merkwaardigs zij heeft weten te leveren en nog immer levert binnen de grenzen van haren werkkring.

Hare laatste uitgaven leggen er een nieuw en welsprekend getuigenis van af.

Vooreerst ontvangen wij de vierde en laatste aflevering van den 26ⁿ jaargang van het tijdschrift der maatschappij met artikels over vier verschillende kunstenaars. Een door Max Lehrs over den schilder-teekenaar-etser-lithograaf Otto Greiner, met velerlei afbeeldingen naar zijne werken, onder andere een photogravuur naar zijn Odysseus, een stuk dat de klassieke zuiverheid van vorm met de weekheid van het modern gevoel vereenigt, en de lithografie van een meisjeshoofd, La Civetta del Colosseo, een meesterstuk van leven, van malschheid, van kleurigheid. Een tweede stuk geschreven door een Franschman, Clément Jouin, geldt een Franschman, den onlangs gestorven etser, Marcelin Desboutin, met eenige portretten door hem, zijn zelfportret onder andere, uitgevoerd met eene vettigheid, die de etskunst nooit had te zien gegeven, en die men eer voor een lithografie dan voor een sterk-waterplaat zou houden, maar die er niet minder verbazend mooi om is. Dan volgt nog een nota over den etser Georg Erler en een over een ets van Aartshertog Heinrich Ferdinand van Toskanen.

De eerste aflevering van den 27ⁿ jaargang brengt ons als bijlage een schat van Mittheilungen van historischen aard, de graveerkunst betreffende. Vooreerst een zeer belangwekkend artikel van Henri Hymans over Lancelot Blondeel, den Brugschen schilder, als graveur, en een ander over Hymans' L'Estampe de 1418; verder een uitvoerige studie van Karl Giehlow over Dürer's Melancholia. In het korps der aflevering vinden wij een levenschets over den schilder-lithograaf Matthaeus Schiestl met zijn ouderwetschen gemoedvollen trant; over den Franschman Paul Colin, den dieptreffenden, sterk kleurenden houtgraveur, en over den etser Otto Ubbelohde.

Verrassend in de hoogste mate is het, wat al nieuwe wegen de graveerkunst onzer dagen inslaat en hoe zij, naarmate men haar geweldiger uit haar gebied zoekt te verdringen, zich op nieuwe paden begeeft en nieuwe rijken verovert. Niet het nieuwe om het nieuwe treft ons in al de veropenbaringen, die ons hel tijdschrift van de Vervielfältigende Kunst brengt, maar voortdurend echte diepgevoelde kunst, uitgedrukt op eigenaardige, heel persoonlijke wijze.

Hetzelfde toont ons al even treffend de Jahresmappe van 1903, bevattende zes groote platen: een kleurenhoutsnee van Paul Colin de Zondag op de Marne,

[p. 28]

een kleurenlithografie Eifeldorf van Frans Hoch, een kleurenhoutsnee der Polster van Maximiliaan Kurzweil, een houtsnee van Karl Moll Winter, een kleurenhoutsnee van Adolf Zdrasila Kleiner See en een kleurenlithografie van Malthaeus Schiestl das Almosen des Armen

Waarlijk de stichters der Gesellschaft hadden hun oogen niet geloofd indien men hun vijf en twintig jaren geleden al die vreemde dingen hadde te zien gegeven: kleurige houtsneden, breed gedaan als de prentjes onzer kinderboeken zou men zeggen en even naïef, en toch vol gevoel en leven en licht; kleurenlithografiën met sterker en meer afwisselende lichteffekten dan ooit verkregen werden door wit en zwart. Wat een revolutie of wat een evolutie, wat een herleving! Hoeveel nieuws, waar wel wat halsbrekerswerk tusschen door loopt, maar waar ook zooveel schoons bij zooveel jongs in te bewonderen valt

Dan komt van Max Svabinsky een groote plaat, alweer een litografie ‘Am Webstuhl’, een jonge werkster, die de kriekende dag slapende vindt op haar getouw, een liefelijk en rijk spel van licht, heel teer harmoniëerend met het stil roerend onderwerp.

Ten slotte krijgen wij de twee laatste afleveringen, de 44^e en de 45^e van de Geschiedenis der Graveerkunst in onze dagen: Die Vervielfältigende Kunst der Gegenwart. Hiermede zet de maatschappij de kroon op de grootsche onderneming, die zij twintig jaar geleden opvatte, die zij eerst ijverig voortzette en in de laatste tijden trager tot haar voltooiing liet komen. Eindelijk dan toch is het monument opgericht aan de gravuur in al hare uitingen, de houtsnee, de kopersnee, de ets, de steendruk, alle behandeld door bevoegde mannen, afzonderlijk voor elk land, degelijk als geschiedenis, schatrijk als illustratie.

In de laatste afleveringen krijgen wij te lezen en te zien de lithografie in de Vereenigde Staten, in Denemarken, in Holland, in Frankrijk. Het artikel over Holland is geschreven door Jan Veth; aan wien kon het beter toevertrouwd worden! Als aanhangsel krijgen wij nog de photomechanische weergevingstelsels: de holdrukplaat, de boldrukplaat en de vlakdrukplaat. Ook in deze afleveringen heerscht de steendruk, wel in min of meer verouderden vorm, maar toch nog veel doordringender van bekoorlijkheid dan men van die al te zeer miskende kunst zou verwachten.

Max Rooses.