Onze Kunst. Jaargang 1

[p. 82]

Duitsche of Nederlandsche kunst?

IN Deutsche Kunst und Dekoration van Augustus wordt een begin gemaakt met de behandeling der Turijnsche tentoonstelling, en wel onder toekenning van de eere-plaats aan onze Hollandsche Afdeeling.

Maar die eer wordt ons dan met de andere hand weer weggenomen, doordat de schrijver: ‘über die kleinen Vorurteile hinaus’ ons tegelijk inlijft bij Groot-Duitschland opdat we dan samen als ‘Groot-Duitschland’ aan de wereldkultuur mogen geven, wat Engeland en Frankrijk al gedaan hebben, doch niet langer in staat zijn nu te volbrengen.

De schrijver van dit echt Duitsche artikeltje, George Fuchs, heeft het verstand gehad te onderkennen, waarin de beschavingsbeteekenis van onze nieuwe kunst-industrie ligt: in onzen op goede tradities gegronden eenvoud en gezonden smaak, in de zuivere innerlijkheid van onzen arbeid. En wie dit onderkent, valt men moeilijk hard om wat doorjagen op een echt nationaal stokpaardje.

Intusschen dient, ook zonder dat men zich aan ‘kleine Vorurteile’ wil vasthaken, toch hier even in het licht gesteld, hoe wonderlijk deze schrijver, die trouwens met zijn feiten graag wat scharrelt, bij zijn doorrennen van den weg is geraakt.

In den aanvang van zijn artikel heeft hij met een verwijzing naar eene uitlating van den Duitschen keizer zijn landgenooten verweten dat zij de taak niet zien, die de wereld thans verwacht dat Duitschland in deze vernieuwing van het kunsthandwerk zal gaan vervullen. Dan wordt vastgesteld, dat òns volk blijkt die taak wel te zien, wèl te kunnen vervullen. En in een oogwenk worden we daarom bij Groot-Duitschland ingelijfd verklaard.

Heel duidelijk is het nu wel, dat deze oplossing er toch eigenlijk geen is. Het kunstje heeft iets van de slimmigheid van een verloopen student, wien zijn vader verwijt niets te hebben bereikt, en die in

[p. 83]

antwoord wijst op zijn knappen neef: ‘Zoo blijft de studie dan toch in de familie.’

Zeker. Wij Hollanders zijn van de Germaansche familie. Wij denken er niet aan, de verwantschap te verloochenen. Wij hebben eveneens niet de minste neiging, de wisseling van de vruchten onzer beschaving met Duitschland te staken. Wij nemen met dankbaarheid aan wat het groote Germaansche volk ons allen tot mee-genieten biedt: het werk zijner componisten allereerst, zijn wetenschap en zijn literatuur. Maar als wij dan onzerzijds in schilderkunst en kunsthandwerk de meerderen mogen blijken, willen we die meerderheid toch niet dadelijk cadeau doen op het altaar - niet van den Germaanschen stam (dat zou nog gaan!) maar van ‘Gross Deutschland’.

En wij moeten dat weigeren, op gevaar van juist al wàt we bizonders tot de wereldbeschaving kunnen bijbrengen, op te lossen in het bruischwater ‘des Deutschen Lyricismus’.

Want wij Hollanders hebben nu eenmaal iets aparts in deze kunst, wat de Duitschers sinds vele eeuwen missen. Wij hebben in de Middeleeuwen, in den Renaissancetijd en nu laatstelijk in de tweede helft der 19^e eeuw een schilderkunst voortgebracht, zoo gansch zuiver schilderachtig, zoo sterk in kleurgevoel en toon, zoo machtig en degelijk, zoo ingehouden, zoo diep en onvermengd van wezen als Duitschland nà Holbein en Dürer niet meer heeft gekend. En ons kunsthandwerk in zijn beste openbaringen heeft eveneens dit karakter van eenvoud, zuiverheid en zelfbewuste zekerheid bewaard, dat voor de Duitschers met hun romantiek en hun neiging tot het reglementeeren, dóórsnijden of verwazen van al het geestelijke, tot het theoretiseeren over het onbewuste leven, waaruit de Kunst onbewust groeien moet, juist zoo oneindig moeielijk te bereiken is. Dubbel moeilijk nu hun arbeid aan het nieuwe kunsthandwerk gelijktijdig valt met den groei van het rijkwordend ploertendom, welks gunst er voor gezocht wordt

Het Duitsche volk heeft de menschheid zóóveel gegeven, dat het zijn ‘kulturelle Bedeutung’ geacht mag worden te hebben bereikt, óók al blijft de nabloei van Holbein en Dürer ganschelijk achterwege en al geeft het in de architectuur en het kunsthandwerk van dezen tijd der wereld geen voorganger.

Maar begrijpen de Duitschers dat heel hun geestelijk-artistieke beschaving eene zuivering behoeft, onder den invloed van de voorname tradities, door óns bewaard, laten zij dan ook eerlijk genoeg wezen te bekennen, dat zij dáarin ons te volgen hebben, en dat wat de Germaansche stam in schilderkunst beteekend heeft en in moderne bouw- en sierkunst de wereld nog geven zal, zal moeten komen onder de vlag van Nederland. - Geen ‘Gross-Deutsche’, maar een Groot-

[p. 84]

Nederlandsche cultuurtaak. Immers wij hebben de kleurgave, en de tradities, en de voornaamheid, die zich niet aanstelt, noch aan het uiterlijk der dingen zich vergaapt, en in deze kunsten dat diep-innerlijke van een heel zuiver doorvoelde emotie.

Het gaat hier om heel wat hoogers dan een nationale ijdelheid. Het gaat hier om het wezen der nieuwere Germaansche kunst, waar zonder zij waardeloos blijven zou voor heel de menschheid.

Als Nederland zich nu in de armen van Duitschland werpen zou, beteekende dit voor ons en heel de wereld een teruggang. Wil Duitschland ons volgen, het zal een zuivering worden, en dus een vooruitgang.

Daarom is er hier geen keus.

L. Simons.