Onze Eeuw. Jaargang 22

[p. 387]

Leestafel.

R.P.J.T. Tutein Nolthenius, Democratisch Zwitserland. Amsterdam, P.N. van Kampen en Zoon, 1921.

De heer Tutein Nolthenius heeft geruimen tijd in Zwitserland doorgebracht, hij is enthousiast geworden, niet alleen over het land en zijn volk, ook over zijn staats-instellingen. Daarvan vertelt hij in dit boekje op zijn onderhoudende wijze. Het is echter niet enkel zijn doel om ons over de Zwitsersche democratie in te lichten, hij bedoelt zeer bepaald, dat de Zwitsersche instellingen hier nagevolgd zullen worden en bepleit in zijn slotwoord een aantal maatregelen die we zouden moeten nemen om ons staatsbestel meer op het Zwitsersche te doen gelijken. Is dat betoog overtuigend? Ik geloof dat de heer Nolthenius met minder meer hard bereikt. Had hij zich tot beschrijving van wat hem in Zwitserland trof beperkt, dan zou het aantrekkelijke van den Zwitserschen geest meer tot ons gesproken hebben. Nu doet het boekje wat opzettelijk aan en gevoelt men bij de toepassingen die de heer Nolthenius wil, zich vooral tot tegenspraak geprikkeld. En die tegenspraak is zoo gemakkelijk, waar de gelijk- en gelijkvormigheid (de term is van den heer Nolthenius) van het Zwitsertsche volk en het onze zoo kras wordt overdreven. De schr. verlangt ten onzent decentralisatie, meer overlaten aan provinciaal en gemeentelijk inzicht. Best. Maar als hij ons daarbij Zwitserland voorhoudt, vergeet hij dat de tegenstelling tusschen de kantons een oneindig scherpere is dan die welke tusschen de provincies bij ons nu nog bestaat. Men mag dat betreuren, maar we hebben nu eenmaal veel van plaatselijke en gewestelijke eigenaardigheden verloren. En ook de waardeering van die verschillen is een andere dan in Zwitserland. Hoe kan het anders? Denk aan het taalverschil. En dan, bij ons woont 40% van de bevolking in steden boven 20000 inwoners, in Zwitserland slechts 23½%. Steden van de grootte van Amsterdam en Rotterdam heeft het land in het geheel niet. De schr. zelf vermeldt deze verhouding, maar verzuimt er rekening mee te houden. Decentralisatie kan bij ons niet bestaan in een eenvoudige vermeerdering van de macht der provincie.

Alle ambtenaren te kiezen door het volk, ook de rechters, is een andere wensch van den schr. Vergeet hij niet, dat hij zelf vertelt dat bij ons iedere verkiezing een politieke is, dat ons volk naar zijn betiteling stemvee is, het Zwitsersche een groep staatsburgers? Bij rechters kom

[p. 388]

op de keus der personen aan, onze politieke verkiezing houdt hoe langer hoe minder met de persoon rekening. Wat mag men van zulk een rechters-verkiezing verwachten?

Het gaat hier als gewoonlijk: niet het opzettelijk ten voorbeeld stellen prikkelt tot navolging, wel de liefde-volle beschrijving, die de navolging doet begeeren zonder haar aan te preeken. Zulk een beschrijving hadden we gewenscht. Een beschrijving dan, die toonde niet blind te zijn voor de gebreken. Het verhaal is al te rose getint, aan deze politiek zonder gekonkel gelooven wij eenvoudig niet en soms kan men ondanks den schr. door de regels heen lezen dat toch niet alles volmaakt is (zie b.v. blz. 31). In ieder geval was het wenschelijk geweest dat de schr. onwaarschijnlijkheden als de combinatie van evenredige vertegenwoordiging met het ontbreken van partij-politiek als leidenden factor in het staatsieven wat aannemelijker had gemaakt en aanschouwelijker voorgesteld.

Alles samengenomen heb ik voor dit boekje geen onverdeelde bewondering. Niettemin, ik hoop dat velen het lezen zullen. Want ik geef het volkomen toe: de Zwitsersche instellingen zijn het dubbel waard beter gekend te worden. Mijns inziens niet om direct overgenomen te worden. maar om ons te doordringen van den geest die ze vervult. Déze democratie heeft een geur van echtheid en zuiverheid, die prikkelt en verfrischt. Zij is niet in de eerste plaats politiek, maar vooral maatschappelijk. Zij heeft een vanzelfsprekenden eenvoud, die weldadig aandoet; zij mist het bureaucratische zoowel als het vulgaire. Mochten we daar iets van bekomen, het zou ons stellig goed doen. Maar overnemen? Wij hebben eigen historie en eigen karakter.

P.S

J.D.C. van Dokkum. Het Gooi. Amsterdam. J.M. Meulenhoff, 1921.

In de bekende serie ‘Ons mooi Nederland’, welke de Heer D.J. van der Ven bezorgt en waarop wij hier reeds meer dan eens de aandacht vestigden, is nu een deeltje ‘Het Gooi’ verschenen, waarvan de Heer J.D.C. van Dokkum den tekst schreef. Met den lof, dien de Heer v.d. Ven dezen auteur brengt, zal de lezer zeker instemmen; het is bijzonder aantrekkelijke lectuur, die ons hier wordt geboden en wie dit mooie deel van ons mooie land beter wil leeren kennen, vindt in den Heer v.D. een voortreffelijken gids. De 57 afbeeldingen naar photo's zijn schitterend.

H.S.