Onze Eeuw. Jaargang 20

[p. 135]

Leestafel.

Frans Bastiaanse, een Zomerdroom, gedichten. Apeldoorn. Uitg. Mij. de Zonnebloem.

Het is lang geleden dat B.'s bundel ‘Natuur en Leven’ (1900) verscheen, waarin deze dichter een eigen geluid had doen klinken; sinds dien hoorden wij dit geluid niet weer, totdat thans deze bundel ‘een Zomerdroom’ verscheen. Deze nieuwe verzen spreken van een herleving na een tijdperk van geestelijk onvermogen:

Niets meer van het leven vroeg ik,
Als een slaaf geworden, droeg ik
Op mijn ziel hetzelfde juk
Met de grauwe levensdagen,
Dat die andre slaven dragen,
Onbewust van hoogst geluk.

Deze gedichten, naar hun geestelijken inhoud beoordeeld, zijn uitspraken juist van dezen innerlijken omkeer, waarvoor de dichter soms gelukkige beeldingen vindt, en die den toon en de beweging in zijn gedicht bepaalt. Een overgang van mineur in majeur, gelijk in het stemmige ‘avond’ waar het neerzinken der stilte geschilderd wordt:

En gij sluit den glans der dingen
Met de zachte handen dicht......

en waarvan het laatste koeplet luidt:

Over land en onbetreden wegen
Dieper rust en dieper duister zijgt
En waar alles, allen, zwegen
Zingen gaat die heel den nacht niet zwijgt...

De verzen verkondigen een hervonden geloof in het leven, zooals in het fleurig en kleurig gedicht: Aan een tuinfluiter, het klinkende ‘Lied van de dorschers’, ‘Al de droomen van mijn leven’ en verscheidene andere. Zal het hervonden innerlijk geluk een bron blijven voor dichterlijke inspiratie? Dit is slechts mogelijk bij een voortgroeiing en gestage verbreeding van het innerlijk wezen, die alle organen levend

[p. 136]

houdt, zoodat telkenmale op andere manier de dichter ondervindt wat hij aldus uitspreekt:

Wat vrage ik dan! ben ik dan niet
Stralende wolk gelijk,
Daar mij door eindeloos gebied
Van schoonheids koninkrijk
De stormwind mede heeft gevoerd
Van koninklijken geest......
En...... ben ik ooit zóó zeer ontroerd,
Zóó diep in rust geweest?

B. de H.

I. Kooistra. Onze groote kinderen. Over opvoeding in de puberteitsjaren. Vervolg: Streven naar ons doel. Amsterdam. P.N. van Kampen en Zoon. 1919.

Na wat wij over het eerste deel van ‘Onze groote kinderen’ gezegd hebben, kunnen wij over dit vervolg kort zijn. Het boek heeft dezelfde deugden, maar ook dezelfde gebreken als zijn voorganger. Als algemeenen indruk zouden wij kunnen zeggen, dat het door de groote liefde en belangstelling voor de ‘groote kinderen’, die eruit spreekt, heilzame lectuur is voor allen, die zich bekwamen voor het onderwijs.

W.

Frits van Raalte. Xenerriël. Het boek van Satan en de ziel eener vrouw. Arnhem. Uitg. Mij. v. Loghum Slaterus en Visser, 1918.

‘Ook is het goed, een symbolisch verhaal of gedicht te schrijven, maar dan zoo, dat niemand zeker is, het geheel te hebben begrepen, en bedenk vooral, dat een symbolisch verhaal dezelfde bekoring geeft als de ziel eener vrouw: zoodra we die geheel doorzien, is het interessante eraf.’

Deze woorden van Satan, midden uit Frits van Raalte's boek gegrepen, geven m.i. heel juist het recept weer, waarnaar de Schr. hier heeft gewerkt. Liefst zeg ik er niet meer van dan dit. Het interessante is van dit boek niet ‘af’ maar toch ook niet altijd aanwezig. Het eeuwig-paradoxale vermoeit en prikkelt den lezer op den duur; ook wordt daarmee vaak een wel wat goedkoop effect bereikt. Niet duidelijk is, waarom Lumiëtta zoo diep moest vallen; psychologisch schijnt mij dat niet verklaard. Maar wellicht is 't verstandiger niet naar een verklaring te zoeken, doch het werk in zijn geheel te aanvaarden als de vrucht van een schrijvers gril, als een proeve van paradoxale wijsbegeerte.... Het schijnt wat gevaarlijk, werkelijk te doen alsof men dit boek moet begrijpen.

H.S.