Onze Eeuw. Jaargang 18

[p. 181]

Nocturne
Door N.J. Swierstra.

De schemering was gedaald.

Een matte purpergloed glansde in 't Westen en spreidde zich met dofzilverige reflexen over de zee.

Wijd en breed lag ze daar, bijna roerloos zich strekkend; een beeld van in zich zelf verzonken rust. En toch hoorde men haar stem, een dof geruisch, een vredig gezoem, alsof millioenen watergeesten nafluisterden over de schoonheid van den verzwonden dag.

Bij lange tusschenpoozen verhief zich het gemurmel; intenser werd het golvengegons; het zwol aan en verhief zich met statig rhythme: de diepe ademtocht van de zee, een licht aanzwevende bries, die het gezoem voortdroeg over het strand, over den boulevard, naar de villa's in de duinen.

Op een der hoogste toppen achter den boulevard, wat afgezonderd van de overige zomerverblijven stond een villa in Zwitserschen trant. De ramen aan den voorkant waren wijd opengeslagen, om den adem van de zee en de geur van de bloeiende duinen onbelemmerd binnen te laten.

Er hing een droomerige stemming in de suite; op een salontafeltje in een hoek bij 't raam stond een schemerlamp met zachtroode kap, die een getemperd schijnsel rondom zich wierp. Maar achter in de suite duisterden de

[p. 182]

meubelen weg met vage omtrekken. In een hoek een vleugel, het manuaal zacht-overglansd.

Er wolkte een zoet aroom van bloeiende silenen, overdag onoogelijk en verflenst in de duinen geplukt, maar die nu in den avond de witte kelkjes ontplooiden, om hun teere geur uit te zenden.

Soms zweefde de kruidige wasem van het gele walstroo naar binnen, dat de duinhelling bedekte.

‘Hoor! Het lied van de zee!’ merkte het jonge meisje op, dat juist met een elegante beweging haar bezoeker een kop thee aanbood.

Het geruisch van de zee zwol even aan en verkwijnde toen weer tot een stil gemurmel.

‘En hoe geuren nu ineens de duinen!’ vulde hij aan. ‘Merk je wel, wat een rhythme er is in de stemming van dezen avond?’ vervolgde hij, haar even opnemend.

Ze boog zich even over, terwijl ze haar plaats weer innam.

Het licht van de lamp viel juist met zachte straling over haar gelaat en spon een gulden nimbus door de weerbarstige, springerige krullen om de hooge ronding van haar voorhoofd. In haar omfloerste, donker-blauwe oogen blonken twee sterretjes. Wat was ze mooi; het trof hem nog meer dan anders. Hij kon zijn oogen niet afwenden.

Ze voelde zijn blik en kleurde even; een oogenblik scheen ze te staren naar iets heel moois in de verte over de zee.

‘Wil je ook opsteken?’ zong ze met een hoog timbre.

‘Dank je, van avond niet!’ zei hij rustig.

‘Waarom van avond juist niet?’ En toen zakelijk: ‘Wacht even; ik zal hier sigaren neerzetten of sigaretten, al naar je wilt. Papa heeft zeker niet gedacht, dat je komen zou’.

‘Dank je Lize, er is zoo iets bizonders in de atmospheer van deze kamer. Ik zou die bederven als ik rookte’.

Ze keek hem even aan. Een aardige attentie van hem. Wat was hij bij al zijn stoerheid toch soms gevoelig. Ze yond het prettig.

[p. 183]

‘Komt je vader erg laat thuis? Ik had hem graag willen groeten. Over een paar dagen ga ik op reis.’

‘Zóó gauw al? Dat is erg... ik bedoel, dat spijt... dat zal papa zeker spijten’.

Hij bemerkte haar verwarring. Zou het haar inderdaad spijten dat hij weg moest?

‘Ja, er is niets aan te doen. Ik moet voor een halfjaar naar Spanje om er na plaatselijke nasporingen mijn proefschrift te voltooien. Dan kan ik het volgende voorjaar promoveeren.’

Ze zwegen beide. Weer verhief zich een dof gegons uit zee en beurde de flora der duinen haar prikkelend aroma. Toen suisde de stilte weer door het vertrek; zij zong om de lamp en verdroomde achter in de donkerte van de suite; een droomerige stilte, vol van geheim en vol van belofte.

Ze verzonken in gemijmer; ieder over den ander.

Ze ontweken elkaars blikken, die toch elkaar zochten en dan snel naar buiten dwaalden, waar 't Westen parelgrijs verschemerde.

Omhoog gloeiden enkele sterren; zacht murmelde de zee; zoet geurden de duinen.

In eens uitte hij de vraag, die hem al zoo lang op de lippen had gebrand.

‘Speel je nog wel eens?’

‘O ja, bijna alle avonden’.

‘En wat speel je tegenwoordig?’

‘Och, zoowat van alles. Maar 't liefst toch Beethoven en Chopin enne....?’

‘Nu, wie dan?’

‘Je zult me uitlachen, als ik 't zeg.’

‘Heusch niet!’

‘Echt niet?’

‘Neen. Zeg het dan!’

‘Grieg; maar de menschen zeggen, dat hij zoo afgezaagd is. Iedereen speelt Grieg, omdat hij in de mode is, of ten minste pas in de mode geweest is.’

‘Maar daarom speel jij hem toch niet?’

[p. 184]

‘Neen!’ zei ze vol overtuiging. ‘Ik speel maar enkele van zijn stukken en wel omdat die zoo bizonder tot mij spreken.’

‘Mag ik voor mijn vertrek nog eens luisteren - naar Grieg?’

‘Ik weet niet, of ik wel gedisponeerd ben,’ jokte ze. Ze was juist heel goed gedisponeerd; er ruischte een wonderzoete melodie door haar ziel.

‘Probeer het maar eens,’ vroeg hij met een warme tinteling in zijn stem. ‘Toen we nog kinderen waren, heb ik zoo dikwijls naar je geluisterd. Je hadt toen al zoo'n bizonder gevoeligen aanslag.’

‘Dat is niet aardig; nu verzin je complimentjes,’ zei ze met een lief lachje.

Maar hij antwoordde daar niet op. Met iets droomerigs in zijn stem ging hij voort; ‘Als ik zoo spelen kon, improviseerde ik een nocturne.’

‘Een nocturne?’ vroeg ze nieuwsgierig.

‘Ja, een nocturne speciaal voor dezen avond. Ik zou op 't klavier willen vertolken hoe de wind fluistert om de toppen der duinen en hoe de sterren tintelen hoog boven ons hoofd en hoe de krekel sjirpt onder de liguster. En ik zou dit alles laten dragen door het donker gemurmel van de zee. En door mijn nocturne zou een verlangen klagen, dat reeds weken mijn ziel vervult, een verlangen naar iets heel moois, dat wijding geeft aan den ernst van mijn studie.’

Zij lachte, een jonge lach.

‘Dan speel ik vanavond geen nocturne, maar een pastorale: de Morgenstimmung uit de Peer-Gynt-suite van Grieg.’

Ze stond vlug op en zette zich voor 't klavier in den weg-duisterenden hoek van de suite. Maar ook dààr scheen haar gracieuze gestalte al het licht tot zich te trekken. Het getemperde schijnsel van de schemerlamp glansde over de toetsen, gleed met warme glanzen over haar lichte zijden blouse en omscheen met rossen schijn haar donkerblonde haren. Om haar heen verwaasde alles in schemering.

[p. 185]

De kamer was vol intimiteit.

Even verhief zich de dommelige zang van de zee en zwond weer weg in de verte.

‘Heb je geen muziek?’

‘Neen, - dit speel ik altijd maar zóó - dan heb je de fouten op den koop toe,’ plaagde ze.

Wat was ze mooi.

Even preludieerde ze met een vlugge beweging over de toetsen.

Toen sloeg ze aan: een vol en mollig-welluidend accoord, waaruit als uit een bron het thema ruischte, teer en ingehouden; de zang van een jonge, blijde ziel vol van innig verwachten, overvloeiend van de poëzie der ontluikende lente, maar schuchter en beheerscht.

Kom nu, o liefste, de droom van mijn lente,

Ik beid u, ik wacht u, ik smacht.

- Hij luisterde, hij dronk de zoete weelde der melodie. -

Zonnegoud tintelde door den ochtendnevel; klokjes zongen met zilveren stemmen; een beekje lispelde door 't riet; de lentewind suiselde door bottende boomen; zacht zongen de zonnestralen door de groenende twijgen. Alles doorzongen van verwachting.

Kom nu, o liefste, de droom van mijn denken,

Ik beid u, ik wacht u, ik smacht.

Het materiëele was vervluchtigd; daar was niets dan de innige zang van 't klavier. Een droom was 't leven; een droom van Eros; een droom die zaligheid beloofde.

- Zielen gaan open als bloemen in de morgenzon. -

Alweer hetzelfde thema, dan in de hoogte dan met donkeromsponnen molaccoorden en immer opnieuw zoekend om uit te zingen het reine liefdesverlangen; rustig en toch onrustig, innerlijk doorsidderd van de schuchtere vraag: heb je me lief? Steeds inniger vraagt het om de vervulling van het mysterie.

Daar huppelt het stroompje, daar ruischt de waterval; daar tinkelt de triller van nachtegaalslag; huiver van geluk; weelde van verlangen: kom toch, o kom toch, o kom.

[p. 186]

Zielen gaan open als bloemen in de morgendauw.

Zielen drinken het zoete geheimnis van 't jonge, verlangende leven.

Zacht zingt het klavier van de zielen, die bloeien als rozen.

Kom nu, o liefste, de droom van mijn leven,

Ik beid u, ik wacht u, ik smacht.

Hij is opgestaan en genaderd. Het laatste accoord versterft in een lichte bloeseming van weten.

De zee murmelt haar vredigen zang; de duinen geuren; het stille schijnsel van de lamp toovert droomerige schaduwen.

Zij wendt zich om en ontmoet zijn blik.

Hij slaat zijn arm om haar schouders en buigt zich over.

‘Lize, liefste!’

‘Vond je 't mooi, Alfred?’ zong ze.

‘Mijn Lize? Toe, zeg ja,’ fluisterde hij.

Ten antwoord hief ze 't gezicht naar hem op. Ze hadden elkaar gevonden.

‘Wat was nu mooier, Alfred, mijn Morgenstimming, of jou Nocturne?’

‘Lizeke, liefste, je hebt mijn Nocturne gespeeld, die verkeerde in een vervulling zoo mooi, als ik ze nimmer had durven droomen.’

Zacht zong de zee haar lied van weelde.