Onze Eeuw. Jaargang 17

[p. 159]

Leestafel.

R. Casimir. Zelf aan 't Stuur. Een bundel toespraken. Zwolle. J. Ploegsma, 1916.

Dit is een boek, dat men in handen zou wenschen van veel jonge menschen, die aan den drempel van het leven staan. Voor hen is het geschreven, of liever: voor hen zijn de hier verzamelde toespraken gehouden door den rector van het Haagsche Lyceum bij het verlaten van die inrichting. Schr. weet wel dat sommigen deze opwekkingen overbodig zullen achten, anderen oordeelen dat zulk een ‘geestelijke por’ deugd doet. Ik voor mij sluit mij bij de laatsten aan, zonder eenig voorbehoud. Niet alleen omdat jongeren (en ouderen!) zulke leeken-preeken best hooren mogen en altijd wel heel goed gebruiken kunnen, maar ook omdat deze toespraken zoo'n weldadig-frisschen geest ademen. Ze gaan zoo recht op den man af; ze zijn diepzinnig, ja, maar toch ook zoo heel bevattelijk. Men voelt ze aan, dat ze ontweld zijn aan het gemoed van een man, die de wereld en de menschen kent, die het kwaad kwaad durft noemen, die met Socrates zegt dat de deugd te leeren is en die wars is van het verslappend fatalisme, dat ons doet tobben en zuchten over de vele zwakheden, maar ons niet den weg wijst om ze te overwinnen. Dien weg wijst Casimir ons telkens en telkens weer. En doet dat in heel pakkenden trant. Kleine dingen uit het alledaagsche leven zijn hem een ongezochte aanleiding tot het verkondigen van ernstige levenslessen en groote levenswaarheden. Omgekeerd licht hij die laatste toe aan doodgewone voorbeelden. Zoo stelt hij het hooge en verhevene, zonder het ooit neer te halen, midden in ons leven, waar het staan moet, terwijl het juist voor veel menschen daarbuiten staat en zoo ongeveer behoort bij het Zondagsche pak, dat alleen op Zon- en feestdagen te voorschijn wordt gehaald.

Een gezond boek dit, en een boek dat gezond maakt.

H.S.

[p. 160]

A.W. Sanders B. Sc. Werkt. Ingenieur. Het Taylorstelsel, de Arbeiders en de komende vrede. Deventer. AE. E. Kluwer, 1917.

Doel van dit vlugschrift is niet de - immers onbetwiste - belangrijkheid van het bekende Taylorstelsel voor het individueel bedrijf aan te toonen, maar het te verdedigen tegen aanvallen uit een oogpunt van maatschappelijk belang daartegen gericht. Voor een deel vinden die aanvallen hun grond in uitwassen der toepassing, welke echter, naar de schr. betoogt, het grondbeginsel niet raken, dus vermeden kunnen worden. Opmerkelijk is wat de schr. zegt over het standpunt der sociaal-democratie in deze: hij ziet daarbij een zeer scherpe tegenstelling tusschen ‘leer’ en ‘praktijk’, tusschen den strijd tegen stukloon aan den eenen kant (Wibaut) en andererzijds de erkenning uit de kringen der vakbeweging (Dr. van der Waerden) dat strijd tegen het stukloon of althans principieel verzet daartegen ‘hopeloos, wijl utopisch’ is.

Schr. betoogt dat de industrieele arbeider tot het besef moet komen, dat opvoering van de voortbrenging tot den hoogst mogelijken graad ook in zijn voordeel is en tot loonsverhooging (zonder de geweesde uitputting) leiden zal. Zijn slotsom luidt dan ook dat, daar de oorlog tot aanzienlijke vernietiging van kapitaal en van arbeidskracht leidt en dus tot een hoogen prijs-standaard, het een maatschappelijk belang is dezen standaard zoo spoedig mogelijk op het vroeger peil terug te brengen; de eenige weg daartoe is z.i. voortbrenging met den kleinst mogelijken inzet aan kapitaal en arbeid, wat mogelijk is door de geleidelijke invoering van het Taylor-stelsel, hetwelk, mist goed toegepast, des werkers arbeidskracht niet aantast, geen gevaar voor de solidariteit der arbeiders behoeft te zijn en niet van hen maakt ‘vroegtijdig-ouden’.

Een belangwekkend geschriftje en een welgegrond betoog.

H.S.

Voorts zijn door de redactie ter aankondiging ontvangen de navolgende boekwerken:

Koloniale Studiën. Tijdschrift van de vereeniging voor studie van Koloniaal-Maatschappelijke vraagstukken, 1e jaarg. afl. 1-2. Buitenzorg, 1916.

Joh. W. Broedelet. Zomergasten. Amsterdam. L.J. Veen, 1916.

Jaarboek van Nederlandsch-Indië, uitgave 1916. Samengesteld op last van de N.-I. Regeering door de afdeeling Nijverheid en Handel van het Departement van Landbouw, Nijverheid en Handel. Batavia, 1916.

J.A. Nederbragt. Gelouterd en gestaald. 's Gravenhage. Js. Bootsma, 1917.