Onze Eeuw. Jaargang 17

[p. 450]

Buitenland.

De eenige werkelijk belangrijke zaak, waarover deze maand valt te schrijven, is de verhouding tusschen Duitschland en de Vereenigde Staten. Het valt niet te ontkennen, dat de verscherpte duikbootenoorlog, met volle kracht 1 Februari begonnen, den Amerikanen hoogst ongelegen komt behalve nog, dat die in zijn gevolgen voor den trots der Amerikanen hoogst onaangenaam mag heeten: de groote voordeelen uit den dubieusen handel op het oorlogvoerende en het neutrale Europa, in het bijzonder uit den aanvoer van munitie voor de Entente getrokken, worden ernstig bedreigd door het torpedeeren zonder waarschuwing van alle op de landen der Entente varende schepen zonder onderscheid; ook Amerikaansche levens, in het oog van den Amerikaan kostbaarder dan eenige andere, loopen daarbij gevaar. De Amerikanen verklaren deze verscherping voor trouwbreuk, immers strijdig met de vroegere belofte der Duitsche regeering, dat zij daartoe niet zou overgaan. Daartegenover wijst de laatste op het niet vervullen der bij die belofte wel degelijk door haar gestelde voorwaarde, n.l. dat Wilson Engeland zou bewegen de ‘vrijheid der zee’ voortaan beter te eerbiedigen. De Amerikanen betuigen, dat zij die zware, misschien onvervulbare voorwaarde nooit hebben aangenomen, aangezien zij het niet met Engeland willen verkerven; Duitschland van zijn kant natuurlijk, dat dan zijne belofte ook niet meer geldig is. Tegen deze laatste redeneering is niet veel in te brengen: verbreking van beloften kan aan Duitschland redelijkerwijze niet worden verweten, als de daarbij gestelde voorwaarde niet vervuld is. Maar de menschelijkheid? de aloude gevoelens der zeelui tegenover andere zeelui? Ja, de menschelijkheid, het oude zeemansgevoel komt in het gedrang. Maar waar is dat in een oorlog niet het geval? Een ‘menschelijke’ oorlog is een contradictio in terminis: oorlog is uit zichzelf onmenschelijk. En bovendien, de Duitsche regeering ontkent ook niet het krasse van het middel, het eenige, dat haar tegenover het haar tot hongersnood brengende Engeland rest; zij heeft eerst dat middel niet willen toepassen, heeft er zelf tegen opgezien - dit is duidelijk gebleken - maar acht zich thans

[p. 451]

daartoe door den nood gedwongen. En het gaat bar toe op de zeeën, barder soms dan noodig schijnt. Maar wie weet niet, hoe de duikbootenoorlog de uitvoerders van dien oorlog verwildert? hoe de haat tegen Engeland, dat de Duitsche bevolking stelselmatig uithongert, ook de Duitsche zeelieden bezielt? En de barheid wordt nog erger door den scherpen wintertijd, dien wij beleven. Welk een tijd beleven wij!

Ook wij, Nederlanders, die ook onze schepen, zoodra er eenig vermoeden van contrabande is en zoodra zij binnen de door Duitschland getrokken blokkade-lijn gevonden worden, te gronde zien gaan, onze verbinding met onze eigen koloniën verbroken zien. Aan onze zorgzame, altijd wakende regeering is het eindelijk gelukt een weg naar Indië te vinden: een geul in de Noordzee naar Bergen, van daar naar Norfolk in Virginia, van daar te land naar San Francisco of wel ter zee door het Panama-kanaal over Honoloeloe naar ons Indië - dat is ten minste iets, al is het ver, duur en bezwaarlijk. Maar hoe zal dat gaan, als Amerika en Duitschland werkelijk in oorlog komen? als het Panama-kanaal door duikbooten wordt bezocht? Wie dan leeft, wie dan zorgt; voorloopig is een weg gevonden en behoeven onze schepen op Indië, Engeland niet meer aan te doen als te voren. De gevaren van een dusdanigen oorlog blijven echter dreigen. Maar zal Amerika zoover gaan? Dat valt te betwijfelen, als men overweegt, wat het er bij waagt, vooral tegenover het Duitsche deel zijner eigen bevolking. Er is ongetwijfeld in de Vereenigde Staten een sterke strooming van Entente-gezindheid; maar er is ook een sterke pacificistische strooming, waarin de president zelf een plaats inneemt, en bovendien een sterke anti-Entente strooming. Vooralsnog blijft de vrede zoo bewaard, al worden de diplomatieke betrekkingen afgebroken, maar elk oogenblik dreigt toch de oorlog en er is niet veel noodig om den evenaar te doen doorslaan. Wij leven in onzekerheid, wij leven bij den dag - een weinig benijdenswaardig leven, maar toch nog een leefbaar leven ten minste.

En op alle fronten wordt intusschen gestreden. Aan de Ancre en de Somme behalen de Engelschen kleine voordeelen, verwoesten Duitsche stellingen en loopgraven, nemen honderden gevangenen mede; in Champagne doen de Duitschers hetzelfde. Zoo gaat het op de Russische grens, in Macedonië, in de Alpen, in Mesopotamië - overal patrouille- en voorpostengevechten, hinderlagen en overvallingen. Voorbereiding alles voor een groot offensief? Of altijd de wanhopige slijtingsoorlog, al drie jaar zonder succes? Het

[p. 452]

eerste schijnt zoo, ja het wordt van beide kanten, vooral van de zijde der Entente uitdrukkelijk aangekondigd, terwijl Hindenburg verklaart, dat de fronten der Centralen ‘rotsvast’ staan en geen offensief hebben te duchten. Het is intusschen waarschijnlijk, dat de Entente binnenkort, als het voorjaar intreedt, ten minste een poging zal doen om de Duitsche liniën afdoende te forceeren, vooral in het Westen; maar ondanks Haig's bluffende verzekering, dat het gelukken zal, ondanks het kalme vertrouwen van Joffre's opvolgers, de Duitsche liniën zijn zoo geducht versterkt, dat twijfel aan het succes gerechtvaardigd schijnt. Leeningen worden bij milliarden gesloten, alle krachten worden verzameld, men spreekt aan beide kanten van den ‘laatsten strijd’, van de ‘laatste ronde’. In godsnaam dan, laat ons hopen, dat het inderdaad de laatste is, want de wereld kan zoo niet blijven als zij nu is. Er moet een einde komen.

Zij zal nog meer in de war geraken, die wereld, verklaren velen. Ook wij, die aan alle kanten de benauwing van het naderende, van het soms reeds aanwezige geweld gevoelen, dienen ons voor te bereiden op nog erger toestanden van schaarschheid van het allernoodigste, op hongersnood zelfs in geheel Europa, binnen enkele maanden of in ieder geval in 1918 wegens te verwachten slechte oogsten door gebrek aan meststoffen. Het zij zoo; als wij maar bewaard blijven voor het ergste van alles: de oorlog. Hij komt ons echter naderbij. Aan onze oostelijke en zuidelijke grenzen verrijzen de Zeppelinloodsen, worden loopgraven gebouwd. Tegen ons? Tegen mogelijke pogingen van de Engelschen om over ons land heen Duitschland aan te vallen, zegt men. Met het oog op alle mogelijkheden, orakelen anderen. Dat Engeland ons niet heel vriendelijk behandelt, is sinds lang duidelijk: het beweert maar altijd, dat wij Duitschland met levensmiddelen steunen, en wil, als ‘wereldpolitie ter zee’, onze schepen dwingen ladingen op Engeland en Frankrijk in te nemen, zelfs vrachtvaart tusschen die beide landen te openen; het houdt onze schepen, als zij dit weigeren, vast. Zoo is de ‘vrijheid der kleine natiën’ in de praktijk! Hoe het zij, houdt droog uw kruit! Wie weet, wat de dag van morgen brengen kan? Er is niemand, die het kan zeggen.

B.