Onze Eeuw. Jaargang 16

[p. 309]

Buitenland.

De bloedige litanie van den positie-oorlog wordt nog altijd voort gezongen. Noch in het Westen, noch in het Oosten, noch in Macedonië, noch aan de Isonzo gebeurt meer dan elkander een kilometer of wat terugdringen. De eenige variatie is, dat in het Westen de Duitschers achteruitgaan, vrij wat zelfs, terwijl in het Oosten de Duitsche linie ongeveer op dezelfde plaats blijft, in Macedonië de Entente wat op de Bulgaren wint gelijk de Italianen aan de Isonzo; maar in Zevenburgen zijn de invallende Roemeniërs naar de passen teruggedreven en in de Dobroedsja dringen de Duitsch-Bulgaarsche legers weder zegevierend vooruit tot voorbij Constanza en den Donau. Summa summarum blijken de Roemeniërs thans ernstig bedreigd te worden in hun eigen gebied, waaruit zij de Oostenrijksch-Duitsche legers zelfs met Russische hulp moeielijk schijnen te zullen weren, en is overigens, afgezien van alle groote woorden, nergens een beslissing van werkelijke beteekenis verkregen. Het ongelukkige Griekenland, welks Koning wanhopige pogingen deed om te ontkomen aan een oorlog met Duitschland en Oostenrijk zoowel als aan een met de Entente, komt meer en meer in een onhoudbaren toestand: de staatkundige Venizelos richtte te Saloniki, het hoofdkwartier der Entente, een eigen voorloopige regeering in, die op de Grieksche eilanden en in Grieksch-Macedonië met geestdrift erkend wordt en de Entente gaarne haar zin wil geven, met haar optrekken tegen den ouden vijand, de Bulgaren en Turken; de krijgshaftige Koning daarentegen vond bij een groot deel van leger en vloot, die hij eenmaal ter overwinning leidde, en bij het gros der bevolking van Oud-Griekenland groote sympathie voor zijn streven naar onzijdigheid, voor zijn dynastie, voor zijn populaire persoonlijkheid, zoo niet ten volle voor zijn staatkunde, die men van Duitschgezindheid, van neiging tot zijn keizerlijken zwager verdenkt. En de Entente, hem wantrouwend, nam de vloot in bezit, bezette den Piraeus, liet zich de posterijen en telegrafen benevens de zorg voor de politie opdragen - bittere ironie op de wijdluftige leus: ‘bescherming der kleine staten’, die hun ‘eigen belang’ niet begrijpen zooals de Entente dat begrijpt en nu worden gedwongen

[p. 310]

tot ‘beter inzicht’.... in de belangen der Entente. Een treurige komedie, die op een tragedie dreigt uit te loopen, een tragedie, waarvan het lot der dynastie den hoofdinhoud zou vervullen.

Het voorbeeld van Griekenland mag uiterst leerzaam heeten voor andere neutralen, die tusschen hamer en aambeeld liggen. Maar wat zullen zij doen? Het is gemakkelijk te zeggen, dat koning Constantijn anders had moeten handelen, dat hij eerder den teerling had moeten werpen, dat hij zijn land in den oorlog, welken ook, had moeten slepen. Welk oogenblik had hij moeten kiezen? De Entente overviel hem met hare binnen eenige uren te vervullen eischen, waaraan zij kracht bijzette met een verpletterende overmacht te land en ter zee. En de verdeeldheid der eigen natie belemmerde hem in het nemen van een besluit. Het is het oude lied, dat spreekt van de heillooze gevolgen der tweedracht in een van buiten bedreigd land. Wie ooren heeft om te hooren, die hoore! En houde zijn kruit droog! Om duidelijk te spreken: ook ons dreigt dit bittere lot van buitenlandsch geweld, maar wat ons vóór ruim een eeuw gebeurde, zal ons niet voor de tweede maal overkomen. Ook in ons land is sympathie voor de Entente aan de eene, voor de Centralen aan den anderen kant, maar als een der beiden ons wilde dwingen zooals de Entente het Griekenland deed en nog dagelijks doet, dan - men weet dit buitenslands - zou Nederland zich eensgezind richten tegen den overweldiger, hoe machtig hij ook zij. Men kan zijn land, zijn bezittingen op het spel zetten, maar niet zijn eer.

En het gaat er nu en dan op gelijken, dat de zware beproeving ook ons ten slotte niet zal ontgaan, al zeilen wij, dank zij onze regeering, die voorzichtig laveert, totnogtoe tusschen Scylla en Charybdis gelukkig door Daar is nu weder de torpedeering der met regeeringsgraan rijkbeladen Blommersdijk! Een tegenstukje tegenover de handelingen der Engelschen ten opzichte van onze, ook met regeeringsgraan en, naar men zegt, met voor ons bedreigd land op het oogenblik even belangrijke, zoo niet nog belangrijker, zendingen uit Amerika geladen schepen, die in Engeland werden opgehouden en leeggehaald? Er is een grens aan alles, ook aan het geduld onzer regeering en al zijn wij noch te land noch ter zee machtig, het is voor elke zijde der oorlogvoerenden ook niet zonder belang, wie over onze kusten en zeegaten, onze koloniën, te beschikken zal hebben, wie onze bondgenoot zal zijn. Maar het is in gemoede niet te denken, dat een der beide partijen ons zal willen of durven behandelen zooals

[p. 311]

de Entente het Griekenland deed: wij zijn ten slotte nog een natie van andere beteekenis in de wereld en het is ook moeilijk te onderstellen, dat de Vereenigde Staten een gewelddaad tegen ons zouden toelaten, al moet men op sympathie in politicis niet te veel rekenen, niet zooveel als op eigen zedelijke en stoffelijke kracht.

Dat ondervond ook België. En het deed ook droeve ondervinding op ten opzichte van het zoo even besproken onderwerp der volkseendracht. De kwestie der 21 October geopende Vlaamsche hoogeschool te Gent bewijst dit ten volle. Een groot aantal Vlamingen weigerde niet dit veelbegeerde geschenk zelfs uit de hand van den vreemdeling te ontvangen, wantrouwend de te Havre zetelende eigen landsregeering, die immers van haar kant weigerde de zekerheid te geven, dat zij na den vrede de Vlaamsche hoogeschool zou schenken, maar tevens de thans door den vreemdeling gestichte hoogeschool en hare voorstanders stempelde met het merk van landverraad. Droevige verdeeldheid! Terwijl van den eenen kant de Franskiljons snoeven, dat na den vrede België Fransch van taal zal zijn, lezen wij in de ‘Vlaamsche Gedachte’, dat de val van Antwerpen een oorzaak van vreugde was bij vele Vlamingen, ja, dat dezen in een zwak België, een zwak vaderland(!) een beteren waarborg zien voor Vlaanderen's rechten dan in een sterk! Arm België! Terwijl het gebonden en geslagen, doodelijk gewond en vernederd ter neder ligt, twisten zijn zonen in bittere verdeeldheid, trachtend elkander voorgoed te verzwakken, te vernederen, in haat en afkeer elkander smalend en bestrijdend! Wee het volk, dat in zichzelf verdeeld is!

En in dezen woesten Walpürgisnacht der natiën loste een dwepend anarchist, een half waanzinnige, drie doodelijke schoten op den Oostenrijkschen minister-president graaf Stürgk. Voort met den duivelsdans! Voort, tot alles vernield is en gebroken en alles dood wat tot heil der menschheid leven moest. Hoe lang nog?

B.