Onze Eeuw. Jaargang 16

[p. 450]

Buitenland.

Het belangrijkste nieuws dezer maand is wel het groote offensief der Oostenrijkers op de Tiroolsche grens. Eindelijk hebben dezen een einde gemaakt aan hunne verdedigde houding tegenover den met gering succès al een jaar lang aanhoudenden Italiaanschen aanval in de Dolomietenstreek en dezen in een zware nederlaag doen verkeeren: de Italianen zijn snel tot over hunne eigene grenzen teruggedreven, hebben 25000 gevangenen en bijna 300 kanonnen in handen der Oostenrijkers moeten laten en zien thans het Venetiaansche gebied ernstig met een inval bedreigd. Gelukt deze en komen de Oostenrijkers voor Verona en Venetië, dan is alle gevaar voor het zwaar geteisterde Görz verdwenen en moeten de Italianen ook hunne liniën aan de Isonzo ten eenenmale prijs geven. Wie weet, welke verrassingen de naaste weken ons in deze streken opleveren. Milaan? Venetië?

Maar het zou voorbarig zijn al te veel van deze successen te verwachten. Totnogtoe is van dergelijke verwachtingen elders niet veel gekomen. Bij Verdun komen de Duitschers niet veel vooruit en elders aan het westelijk front blijkt van een doorgezet offensief aan beide zijden niets. Aan het oostelijke front is het al ongeveer hetzelfde: bij Riga en Czernowitz wordt steeds gevochten. Bij Saloniki verloopt het al niet veel anders, al hoort men daar nog niet van strijd, en in Armenië en Mesopotamië is na den val Trebisonde, door de Russen bemachtigd, na de capitulatie van generaal Townshend te Koet-el-Amara ook al niet veel nieuws te vermelden. Of het moest zijn, dat generaal Gorringe, die opnieuw met Engelsch-Indische troepen langs den Tigris op Bagdad aanrukt en thans met de uit Westelijk Perzië opdringende Russen voeling verkregen heeft, de oude Kalifenstad of Mosoel mocht komen naderen, voordat de daar verwachte Duitsche afdeelingen zijn aangekomen. De dood van Von der Goltz pascha, den beroemden energieken hervormer der Turksche legers, aan de vlektyphus - de Entente-pers spreekt natuuurlijk van moord - is hier voor de Centralen een groot verlies.

Intusschen trachten de Centralen van den stilstand gebruik

[p. 451]

te maken om Turkije, Bulgarije, en ook Roemenië en Griekenland, deze laatsten ten minste economisch, steeds vaster aan zich te verbinden. Niettegenstaande alle berichten van ontevredenheid over het Duitsche regiment in Turkije, over moordaanslagen op Enver pascha en de zijnen, over oproeren en aanslagen der Turken en Bulgaren op de aan de Centralen verknochte leiders, gaan de zaken voor dezen daar voorspoedig en Roemenië en Griekenland, in hunne onzijdigheid volhardend, zien er dan ook blijkbaar geen voordeel in om met hen te breken. Zoolang de Centralen hier militair in het voordeel blijven is er geen verandering te verwachten. En er schijnt weinig kans op, dat zij in het nadeel zullen komen.

Ook de van Engelsche zijde verwachte kans, dat Amerika zich tegen Duitschland zou keeren, is geheel verdwenen, sedert het laatste in een nieuwe lange nota in antwoord op Wilson's laatste zijn bereidwilligheid tot matiging van den duikbooten-oorlog heeft betuigd, mits Amerika van Engeland matiging in den uithongeringskrijg eischte. Amerika verwierp die gevaarlijke ‘mits’ wel uitdrukkelijk maar het doet toch alsof het met Duitschland's toezegging tevreden gesteld is en de spanning tusschen beide landen is zoo goed als verdwenen. En Japan verrijkt zich uitermate door den steun aan de Entente verleend, wat voor deze op den duur ook een gevaar opleveren zou, want het oostelijke eilandenrijk geniet geenszins de reputatie van vertrouwbaarheid in zijn plannen op China en wat het verder voor kansen mocht zien. Het blijkt eindelijk, dat Rusland, om Zweden niet te verbitteren, de versterking der Alands-eilanden, voor Zweden's positie in de Oostzee een groot gevaar, als een alleen voor den duur van den oorlog genomen maatregel wenscht beschouwd te zien, welke vriendelijke stemming zeker ook onder inwerking zijner westelijke bondgenooten verkregen is.

Engeland zelf heeft door den geduchten opstand der Iersche Sinn Feiners, blijkbaar heimelijk door Duitschland gesteund, zoo niet bewerkt, ingezien, dat met Ierland duchtig rekening moet gehouden worden. Wel is de opstand spoedig in bloed gesmoord en zijn de leiders na een kort proces neergeschoten behalve Sir Roger Casement, wiens lot nog niet beslist is, en nog eenige anderen; maar juist deze strenge maatregelen hebben in wijden kring onder de tegenover Engeland nooit geheel vertrouwbare Ieren ergernis gewekt, een ergernis, die een aanzienlijke troepenmacht in Ierland zal moeten doen vastleggen, wat weêr op den toestand aan het westelijk front belemmerend werken moet.

[p. 452]

Een en ander doet aan alle kanten vredesgeruchten, ja vredesgezindheid voor den dag komen. Wij zijn gelukkig niet meer in in de fase van verbitterde en verbitterende scheldwoorden. Bethmann Hollweg's uitingen in de tot Amerika gerichte nota klagen over den moeielijken economischen toestand in het Duitsche Rijk en wijzen op de reeds herhaaldelijk van Duitsche zijde gedane vredesaanbiedingen. Grey's laatste politieke redevoeringen daartegenover klinken minder oorlogzuchtig. In het algemeen zijn de verzekeringen van de zijde der Entente, dat zij geen vrede wil zonder verplettering van Duitschland en verdeeling ven Oostenrijk-Hongarije, al heel wat minder scherp van toon. En Wilson liet reeds hooren, dat bemiddeling alleen met vrucht van de Vereenigde Staten kan uitgaan. Ook koning Alfonso van Spanje, om van den Paus niet te spreken, heeft zich in den zin van neiging tot bemiddeling uitgesproken en in het Noorden reizen opmerkelijk veel diplomaten over Christiania, Stockholm en Kopenhagen heen en weder. Teekenen, die hoop geven!

Van Nederland is bij dat alles voorshands nog geen sprake. Maar wij mogen wel onderstellen, dat ook ons land niet achter zal blijven, als er werkelijk een vredeskans aan den horizon verschijnt. Wat er van onze zijde openlijk gebleken is, bepaalt zich tot een in de pers vermelde poging der Regeering bij de Duitsche om te verkrijgen, dat Pirenne en Fredericq hier te lande worden ‘geïnterneerd’. De poging der Regeering, uitgelokt door het Historisch Genootschap te Utrecht en de Koninklijke Akademie van Wetenschappen te Amsterdam en gesteund door een adres van 200 Nederlandsche professoren, heeft totnogtoe weinig uitgewerkt voor de beide beroemde geschiedkundigen. Intusschen weet men, dat zij beiden reeds vroeger gelegenheid hebben verkregen om voor hunne studiën gebruik te maken van Duitsche bibliotheken, ja men zegt zelfs, dat zij in een Duitsche akademiestad zullen worden geïnterneerd. In ieder geval zijn deze Nederlandsche pogingen een bewijs te meer voor onze hartelijke belangstelling in het lot van België, al blijven zij een ‘beau geste’, en weinig meer, voor het oogenblik.

Wat zal er bij den vrede van België worden? Dat het hersteld zal worden, is nauwelijks twijfelachtig. Maar hoe? Met zijn vroegere grenzen wel. Maar zonder zekere militaire rechten van het zegevierende Duitschland op de reeds een eeuw lang door Pruisen begeerde Maaslinie? En zonder economische voorwaarden, die aan Duitschland den toegang voor zijn handel tot de Noordzee verge-

[p. 453]

makkelijken? Wie weet het? Het resultaat van de wellicht spoedig te verwachten diplomatieke onderhandelingen is moeielijk te voorspellen zoowel te dezen opzichte als ten opzichte van den Balkan en van de veroverde Duitsche koloniën. Wat Elzas-Lotharingen en de Italiaansche verlangens aangaat, daarbij is in vollen ernst niet aan ingrijpende verandering te denken, hoe groot ook de teleurstelling zal zijn in Frankrijk en Italië na de hooge verwachtingen ten dezen opgewekt. Reeds begint men in beide landen te tornen aan de reputatiën der bevelvoerende generaals - het gewone voorspel van het gevoel van vernedering. Heeft Castelnau wel gedaan wat hij kon doen, en Pétain bij Verdun, en Joffre, de veelgeprezene, zelf? En Cadorna? Want zijn de Centralen, ten slotte nu ook aan de Italiaansche grens, niet ontegenzeggelijk militair in het voordeel? En zou dat voordeel niet een belangrijk gewicht in de schaal leggen bij de onderhandelingen? Dat mag toch zeker ondersteld worden! Maar de teleurstelling zal grievend zijn in de beide landen, die al beginnen moeten met hunne ‘irredente’ op te geven, ten minste aan het denkbeeld van dit opgeven ernstig zich te gewennen.

B.