als een noodzakelijkheid maar heeft voorloopig weinig practisch effect, ook omdat men in de Portugeesche republiek volstrekt niet eensgezind is over de staatkunde der regeering, die blijkbaar handelde onder Engelsche pressie.
Van groote beteekenis is ongetwijfeld het aftreden van Von Tirpitz als Duitsch minister van marine. Nog heerscht er onzekerheid over de motieven, die daartoe leidden. Men spreekt van een zegepraal der meer op vrede aansturende staatkunde van Bethmann Hollweg, van een door dezen begeerde concessie aan de Vereenigde Staten, van wijziging van den duikbooten-krijg in verzachte richting of wel in die van verscherping.
Hoe het zij, de vreeselijke torpedeering van onze Tubantia, het prachtschip der Zuid-Amerika lijn, van onze Palembang heeft in ons land rechtmatige en alom gedeelde, zeer ernstige verontwaardiging veroorzaakt. De Duitsche regeering ontkent formeel alle schuld harer marine, de Engelsche evenzoo. Wie is de ‘man op het kerkhof’, die dit onzinnige misdrijf of deze ‘schromelijke vergissing’ op zijn rekening heeft? Van contrabande kon bij de Tubantia geen sprake zijn, van wapening evenmin. Het onderzoek duurt voort maar de daad is bedreven en onze overzeesche handel is zóó ernstig getroffen, dat de reeders er over denken dien òf geheel te staken - wat zouden de schromelijke gevolgen van zoo iets voor ons land zijn? - òf aanzienlijk te beperken, nog meer dan reeds geschied is, òf voorloopig de gevaarlijke richting naar het Kanaal te vermijden en liever benoorden Schotland om te varen.
Dat het feit de gezamenlijke neutralen tot krasse maatregelen zou brengen, tot de door velen zoo lang gewenschte en zoo dikwijls besproken vaste aaneensluiting, tot ernstige plannen om door gezamenlijk gewapend optreden misschien een eind te maken aan den verderfelijken duikbooten-krijg, aan den oorlog zelf - er is niet veel, dat er op wijst, dan alleen woorden en gedachten. Naar gelang van den uitslag van het van onzentwege ingestelde onderzoek zal mogelijk een scherpe nota aan het verantwoordelijke land of.... berusting in het niet te bewijzen feit volgen. De openbare meening, ook in de neutrale landen, houdt een of andere Duitsche duikboot voor schuldig; het is zeer wel mogelijk, dat, buiten voorkennis van een der regeeringen, een in zulk een helsche machine door zee en wind dagen lang voortdurend heen en weder geschud en half waanzinnig geworden bevelhebber het noodlottige vonnis over de beide vaartuigen heeft gestreken. Maar ook dan zou een rechtstreeks vijandelijke houding tegenover Duitschland of Enge-
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd