Onze Eeuw. Jaargang 16

[p. 464]

Buitenland.

De val van Erzeroem in Armenië voor de overmachtige Russische legers van den Kaukasus heeft allerwege een diepen indruk gemaakt. De Turken leden hier een gevoelige nederlaag, waarvan de omvang nog niet vast staat - Turksche en Duitsche berichten stellen natuurlijk de zaak minder ernstig voor - maar de gevolgen kunnen belangrijk zijn, als het niet mocht gelukken den marsch der Russen naar Mesopotanië tegen te houden. Nog houden de Engelsche troepen het bij Koet-el-Amara en worden de tot hun ontzet bestemde legerbenden aan den Beneden-Tigris verzameld. Het zou al heel slecht voor de Turken gaan, als de Russen op den duur - een paar maanden hebben zij in die ongebaande streken nog wel werk - in Mesopotanië konden doordringen om ze te bevrijden, ten minste den Bagdad-spoorweg, voor zoover voltooid, te bedreigen. In ieder geval dreigt daar in het Oosten gevaar, ernstig gevaaar voor de Centralen, ook voor hunne voorgenomen onderneming op Egypte en het Suez-kanaal, waarvan men nog weinig zekers verneemt.

De Centralen zelf vorderen intusschen snel in Albanië en omsingelen Durazzo, waar de brave Essad, en Walona, waar de Italianen een beleg te gemoet gaan. Het blijkt meer en meer, dat de laatsten vooral schuldig zijn aan het noodlot der Serviërs en Montenegrijnen, door hun verzuim om bijtijds te hulp te komen. Trouwens zij hebben aan de Isonzo al hunne krachten noodig en het gaat hun daar niet voordeelig: met de zwaarste verliezen gaan geringe successen daar gepaard, verliezen, waarvan de grootte zorgvuldig verborgen wordt, terwijl de successen worden opgevijzeld, zonder dat men werkelijk voortgang bemerkt. Hun tegenzin om de vorming van een machtig Groot-Servië te begunstigen en zich een mededinger in Albanië te scheppen speelde bij hunne traagheid op den Balkan blijkbaar een belangrijke rol, die hen meer en meer van de Serviërs verwijderde. Op de Adriatische Zee zijn zij alles behalve meester en zien de kusten bij Rimini, Ancona en Revenna telkens ernstig beschadigd.

[p. 465]

Roemenië blijft volharden in zijn onzijdige houding, terwijl Griekenland morrend en grommend zijn onafhankelijkheid aanhoudend door de Entente ziet aantasten, zijn eilanden ziet bezetten door hare troepen en bij ieder teeken van onwil zich met nog krachtiger maatregelen van muilbanding bedreigd ziet. Wel versterken de Franschen en Engelschen zich duchtig in Saloniki en omgeving en hoort men nog weinig van pogingen der verbonden Centralen om hen daar aan te tasten, maar de positie van deze laatsten op den Balkan blijft gunstig; de stemmen, die vooral in Frankrijk opgaan om de ondernemingen in het verre Oosten te staken en liever alle krachten op het westelijke front te concentreeren, staan daarmede in nauw verband.

In het Westen zal de beslissing moeten vallen - zegt men overal -, als zij ooit valt. Op het oostelijke front is de toestand ongeveer dezelfde als daar. Van Riga tot bij Czernowitz staan Russen en Centralen blijkbaar evenzoo tegenover elkander als Engelschen en Franschen tegenover de Duitsche troepen in de westelijke loopgraven. Nu komt de lente weder en daarmede zal de strijd daar aan alle kanten weder herleven, zooals reeds blijkt uit de paar honderd meter, die de eene zoowel als de andere partij ten koste van zware verliezen den eenen dag neemt om ze den anderen dag weêr te loor te zien gaan.

Honderd malen vraagt men zich wanhopig af: hoe zal er toch ooit een einde komen? De Entente hoopt nog altijd Duitschland de keel toe te binden en vooral in Engeland wordt erop aangedrongen de blokkade te verscherpen en daarbij op de rechten en belangen der neutralen niet veel acht meer te slaan. Waarom zouden de neutralen economisch profiteeren van een strijd, die toch ook de hunne is maar dien zij ons laten uitvechten, den strijd tegen de Duitsche ‘barbaarschheid’, die de beschaving der wereld bedreigt? Zoo roept men steeds luider in Frankrijk en Engeland. Laat ons de Noordzeekust van Noorwegen's noordpunt tot Calais formeel afsluiten en er voor zorgen, dat de neutralen - Noorwegen, Zweden, Denemarken, Nederland - niets meer invoeren dan zij zelf noodig hebben, bepaald noodig - zoo roept een toenemende menigte, in Engeland vooral. Als Amerika er niet was, zouden de kleine staten zeker geen oogenblik worden gespaard door Engeland's zware ‘beschermende hand’. Het aanhouden onzer mails is nog maar een klein begin Wat zal er volgen? Nog houdt Grey stand tegenover den aandrang van ‘John Bull’ en zijn ‘bullying’ gevolg. Hoe lang nog zal dit duren? Zeker niet langer dan de

[p. 466]

politieke constellatie eischt! En wij kunnen niet anders doen dan afwachten zonder bravades als die in zeker ongelukkig intervieuw aan generaal Staal werden toegeschreven en die hij door zijn openlijke verklaring een weinig heeft getemperd. Afwachten, met het zwaard in de hand om onze vrijheid van handelen, van bewegen tegen al te grove schending te verdedigen. Maar wij kunnen daarbij tusschen twee stoelen in de asch komen te zitten. Want van den anderen kant dreigt Duitschland den vreeselijken duikbootenen mijnen-oorlog, waaraan, zij het dan bij vergissing of ongeluk, reeds zoovele Nederlandsche schepen ten offer vielen, nog op onbarmhartiger wijze te zullen voortzetten, met nog onbekende middelen te zullen verscherpen.

Wachter, wat is er van den nacht?

Zal Amerika eindelijk en ten laatste tusschenbeiden komen? Er schijnt nog niet veel kans op. Wel zijn Amerika en Duitschland het eindelijk zoo wat eens geworden over de Lusitania-kwestie, maar het laatste zal voortaan, te beginnen met 1 April, alle gewapende koopvaardijschepen als oorlogsschepen beschouwen en zoo mogelijk vernietigen, nu Engeland weigert het wapenen van koopvaarders na te laten; de bemiddelende inmenging van Amerika in deze dingen heeft nog weinig invloed gehad, wat vele Amerikanen hindert. Amerika profiteert te veel van zijn neutralen handel om het zwaard te trekken en oorlog te gaan voeren met een zwak leger en een nog slechts half gereede vloot.

Intusschen houdt Duitschland het nog maar vol en laat zich de eene ontbering na de andere welgevallen, want het weet, dat de Entente zijn ondergang wil, zijn ondergang als groote mogendheid, als staat, als handelsvolk, als medeleider der ‘Kultur’. Vernietiging niet alleen van Duitschland's imperialisme, dat Engeland's en Rusland's imperalisme naar de kroon stak, van Duitschland's militairisme, waarmede het zijn veiligheid en zijn toekomst dacht te verzekeren; vernietiging ook van zijn in 1870 gesticht staatsverband onder leiding van het Pruisen der Hohenzollern; vernietiging zijner nijverheid, zijner koloniale, zijner handelsontwikkeling; en niet alleen vernietiging van dat alles maar vernietiging zonder kans op wederopleving. Men spreekt niet alleen van een ‘eeuwigen vrede’ onder blijvende leiding der Entente maar ook van blijvende uitsluiting van Duitschland van alle markten der wereld, van staatkundige, militaire en economische onderdrukking der Duitsche ‘barbarenwereld’, die alleen haar ellendig bestaan zal kunnen en mogen rekken onder voortdurend toezicht der Entente, die ook dat

[p. 467]

alles - wij wezen er reeds dadelijk op - immers verstaat onder haren strijd voor de ‘ideale rechten der menschheid’.

Is het wonder, dat Duitschland uitroept: nooit! Dan veeleer roemrijk strijdend ten onder gaan! Het beperkt zich op allerlei gebied, eet minder en eenvoudiger om den voorraad zoo lang mogelijk te doen strekken, belet of beperkt den uitvoer van wat in het land zelf noodig is of kan worden, vindt nieuwe voedingsmiddelen, nieuwe werktuigen, nieuwe grondstoffen of deze vervangende mengsels uit en richt zich met alle energie in op een oorlogstoestand, die jaren zou kunnen duren, vele jaren nog.

Daar wordt reeds gesproken van een Japansch smaldeel, dat in de Middellandsche Zee zou zijn verschenen, van de toenemende, door de Engelsch-Amerikaansche pers gevoede verbittering in Amerika tegen Duitschland en zijn duikbooten-plannen; Kameroen heeft het lot van Duitsch West-Afrika gedeeld gelijk Zuid-Afrika onder leiding van.... generaal Smuts op Duitsch Oost-Afrika aandringt.

Grootsche kamp, reuzenkamp van weerszijden, waarin alleen zegepraal te winnen is met onschatbaar en onherstelbaar verlies aan menschelijke kracht, aan menschelijke beschaving, aan menschelijk geluk, aan alles wat der menscheid dierbaar is.

Zou de terugkeer der bezinning nog lang moeten duren? Wij, hier in Nederland, in de Scandinavische landen, in Zwitserland, in Spanje en Portugal, zijn nog niet medegesleept in den noodlottigen maalstroom van krankzinnigheid, die Europa, de wereld overstelpt. Wee den dag, waarop die maalstroom ook ons zal grijpen, ook onze bezittingen, onze krachten, onze kinderen zal opeischen om ze te werpen in den onverzadigbaren bloedigen muil van den Leviathan! Nog staan wij. Laat ons toezien, dat wij niet vallen.

B