Onze Eeuw. Jaargang 16

[p. 302]

Buitenland.

Nog steeds blijft het krijgsgeluk te land aan de zijde der Centralen. De volledige ontruiming op 9 Januari ook van de nog door de Entente bezette punt van het schiereiland Gallipoli, na hevige gevechten met de aanrukkende Turken, gaf dezen en hunnen bondgenooten aanleiding om uitbundig te juichen over deze bekroning hunner energieke verdediging van het schiereiland tegen de even hardnekkige aanvallen van den vijand. Deze zond de vrijgekomen troepen ten deele naar Saloniki, ten deele naar Egypte. In Mesopotamië bleef de positie der bij Koet-el-Amara aan den Tigris zoo goed als ingesloten Engelschen hachelijk, al worden inderhaast versterkingen uit Indië naar dien kant gezonden. Alleen aan de Kaukasus-grenzen drongen de Russen zegevierend de Turken een goed eind terug en in Oost-Galicië behaalden zij op de Oostenrijkers en Duitschers hier en daar een betwistbaar voordeel, zonder meer wezenlijks te bereiken dan dat de reeds voorbereide aanval der Centralen op het groote kamp bij Saloniki blijkbaar eenige vertraging ondervond ten gevolge van de noodzakelijkheid om den Russischen aanval aan de Bessarabische grens door versterking van de legermacht aldaar af te weren - een betrekkelijk succès.

Maar van groot belang was de zegepraal der Oostenrijkers over de Montenegrijnen, die den zeer versterkten berg Lowtsen boven Cattaro, de groote Oostenrijksche oorlogshaven, moesten opgeven en daardoor eensdeels alle kans verloren om de door dien berg beheerschte stad en haven in handen te krijgen en anderdeels hun gansche land, hunne hoofdstad Cettinje het eerst, aanstonds door de Oostenrijkers overstroomd zagen. De Montenegrijnen, door de Entente in den steek gelaten evenals vroeger Servië, begonnen onderhandelingen over den vrede, die reeds tot een gewenscht einde schenen te zijn gekomen, toen plotseling koning Nikita terug trad. Men zegt, dat al te hooge Oostenrijksche eischen de oorzaak van dat terugtreden waren; andere berichten spreken van een krijgslist der Montenegrijnen, nog andere van de weigering van

[p. 303]

een deel van het Montenegrijnsche leger om de reeds begonnen ontwapening te ondergaan. Over deze dingen ligt nog een waas van onzekerheid zooals over vele dingen in dezen oorlog.

Onzekerheid heerscht ook nog over Griekenland. De Entente bezette een aantal Grieksche eilanden, ook het onzijdige Korfoe, waar de Duitsche keizer zijn beroemde villa, het Achilleion, bezat, en legerde in het eiland het overschot der Servische troepen, vlak tegenover Alhanië, waar juist de opmarsch der Centralen zal beginnen. De Prins van Wied schijnt zoowaar weder in zijn vorstendom terug te zijn gekomen en in het Noorden van Albanië te zijn opgetreden, waar Skoetari is gevallen maar in Walona Italiaansche troepen aanwezig zijn en Essad bij Durazzo nog zich weet te handhaven, al is zijne positie daar blijkbaar netelig.

De houding der Italianen bij dit alles, tegenover Montenegro en Servië, is dubbelzinnig en men spreekt reeds over den val van het ministerie Salandra, door de Entente niet meer vertrouwd en in het land zelf evenmin. Het zijn duistere zaken, waarin alleen eenig licht schijnt door de openlijke tegenspraak der Italiaansche belangen met de verlangens der andere bondgenooten. De Grieken, verontwaardigd over de voortdurende schending hunner onafhankelijkheid en onzijdigheid door de Entente, wenden zich meer en meer van deze af en protesteeren met nadruk tegen den op hen toegepasten drang, die zelfs hunne telegraafverbinding met het buitenland niet ongemoeid liet en het door tal van verdragen en, naar men meende, vaststaande recht der onschendbaarheid van de consulaten der vijanden van de Entente niet onaangetast liet. Met name te Saloniki werden de Duitsche, Oostenrijksche, Turksche en Bulgaarsche consuls gevangen genomen en weggevoerd, hunne papieren door den bevelvoerenden generaal Sarrail in beslag genomen; bovendien eischten de Entente-mogendheden, dat alle consuls der haar vijandige landen door Griekenland zouden worden verwijderd. Wat is er geworden van het volkenrecht? De Entente, die zoo'n hoog woord had over de onbetwistbare en door de Duitschers zelf erkende schending van België's onzijdigheid, schendt nu dagelijks die van Griekenland en treedt de vroeger door allen heilig geachte consulaatsrechten met voeten! Waarlijk, macht blijkt meer en meer rechtsgrond te zijn!

En er zijn ook andere onzijdigen, die hunne rechten telkens weder door de Entente geschonden zien. Telkens weder houdt Engeland de mail van onzijdige landen, op onzijdige schepen overgebracht, tegen, om te zoeken naar contrabande of, naar correspon-

[p. 304]

dentie over contrabande en spionnage en stoort zich weinig aan de protesten, waaronder die van de Vereenigde Staten intusschen wel eenigen indruk schenen te maken. Er wordt door Engeland bovendien ernstig gedacht aan wat men een ‘verscherpte blokkade’ van Duitschland betitelt maar dat zou neerkomen op een feitelijke blokkade van Scandinavië zoowel als van Rotterdam, IJmuiden en welke onzer havens niet meer - een uiterst bedenkelijke, ook voor Nederland en zijn onafhankelijkheid en onzijdigheid gevaarlijke zaak. Zouden wij ten slotte een herhaling moeten beleven van de in 1833 door Frankrijk en Engeland als dwangmaatregel tegenover ons toegepaste blokkade met bijbehoorend embargo, inbeslagneming onzer schepen? Dat zou nog wel geen oorlog zijn maar toch iets wat er zeer dicht bij staat! Laat ons hopen, dat het hiertoe niet kome; want men kan niet weten, wat van zulk een daad voor ons het gevolg zou zijn. Het geval van Griekenland kan ook het onze worden. Alles het natuurlijke gevolg van schandelijke smokkelarij, wordt ook hier te lande gefluisterd, ja niet eens gefluisterd maar uitgesproken. Heeten wij niet - mèt Engelschen en Amerikanen, die dus alle smokkeltrucs kennen! - de grootste smokkelaars ter wereld? Er zijn er, die dit beweren. Maar tegenover mag worden gezegd, dat onze regeering doet wat zij kan om, ter wille van den vrede, te voldoen aan de dikwijls aan het onredelijke grenzende eischen der Entente op dit gebied, zelfs met de kans om Duitschland te verbitteren en onder voortdurende overweging wat ook in ons eigen belang niet mag worden uitgevoerd. Zij doet wat zij kan, ondanks het onverantwoordelijke gepraat, gebazel van gevaarlijken aard, van een enkele fel anti-Duitsche courant. Maar ook Napoleon heeft ondervonden, dat de handel, in zijn rechtmatigen loop gestoord, zijwegen pleegt te zoeken, want ‘on ne peut pas empêcher la peau de transpirer’ zooals Louis Napoleon gezegd heeft in antwoord op zijns broeders scherpe douane-eischen. Inderdaad, onze positie kan ieder oogenblik zeer moeilijk worden en onze gemobiliseerden in deze omstandigheden naar huis te zenden - hoe moeilijk hunne afwezigheid van huis en hof, ondanks alle tegemoetkoming, te dragen valt al anderhalf jaar lang, hoe zwaar ook de lasten worden - zou onverantwoordelijk zijn, nu en later, als er van vrede zou worden gesproken.

Vrede! Er wordt van gesproken. De Centralen willen wel, niet omdat zij wanhopen aan den uitslag - zoo zeggen zij voortdurend luide - maar omdat het zware verlies aan bloed en geld hun niet meer geëvenredigd schijnt aan wat er nog te bereiken valt. Maar de Entente wil nog niet, nòg niet, in de hoop op succes nog

[p. 305]

in dit jaar; zij spant alle krachten in, roept alle beschikbare manschap op - Engeland heeft er thans ten slotte zelfs gedwongen dienstplicht voor over, lang het verafschuwde systeem van het slaafsch-militaire land over de Noordzee - sluit reusachtige leeningen, maakt reusachtige hoeveelheden munitie. Nog in 1916, nog vóór den zomer misschien zal de ‘groote slag’ worden geslagen en Duitschland worden ‘vernietigd!’ Zoo hoopt men in de landen der Entente, zoo zegt men vast te verwachten!

Te midden van dat alles is Ford's expeditie heengegaan, achterlatend het begin eener internationale permanente commissie van eenige losloopende dames en heeren, die zullen praten en schrijven altijd maar door, over maximum- en minimum-vredesvoorwaarden, waarnaar niemand luistert; want menschen van werkelijk inzicht weten, dat de vrede alleen het gevolg kan zijn òf van een algeheele nederlaag van een der beide partijen - die niet heel waarschijnlijk is - òf van een schikking, omdat het woeste, wreede oorlogspel op ‘remise’ moet uitloopen. En naar het laatste ziet het er uit, zooals meer en meer het gevoelen gaat worden. Remise - dat zou beteekenen: hervatting van den vreeselijken krijg over een aantal jaren, als men weder op adem is! In Godes naam dan ja, want alles is beter dan deze krankzinnige uitputtingswoede, die Europa dreigt met verwoesting en ellende voor vele, vele jaren achtereen, niet dreigt met ellende maar zeker in ellende zal brengen.

Ellende. Wie denkt niet aan onze eigen rampen, aan den verderfelijken watersnood aan de kusten der Zuiderzee, in het altijd bedreigde Noord-Holland vooral? Het buitenland toonde warme sympathie en met erkentelijkheid denken wij daaraan. Helpen moeten wij ons zelf! En wij doen het, in een weldadig élan van mildheid, dat wederom onze volkseenheid bevestigt voor de tijden, die komen kunnen.

B.