Onze Eeuw. Jaargang 15

[p. 303]

Buitenland.

Het gaat der Entente niet naar wensch en de teleurstelling is groot na het merkwaardige succes, dat in de allerlaatste dagen van September aan het westerfront op drie plaatsen behaald was. Men vraagt zich in Frankrijk en Engeland af, wanneer nu eindelijk het beloofde ‘groote succes’ komen zal. In het najaar van 1914 heette dit te zullen komen, onvermijdelijk, in de volgende lente, toen tegen den zomer, eindelijk tegen den herfst, thans weder tegen het volgende voorjaar. Is het wonder, dat de bevolking gaat twijfelen? Of neen, zij twijfelt nog niet maar is teleurgesteld, wederom teleurgesteld. Het Russische succes aan de Styr beteekent ten slotte niet veel meer dan dat der geallieerden aan het westerfront of nu dat der Italianen in Tirol. De Centralen houden nog steeds hun, door de zware artillerie-aanvallen hier en daar wat ingedeukte loopgravenliniën in het Westen vast, maken blijkbaar dergelijke liniën in het Oosten en het op zichzelf zware verlies van misschien 80000 man en over de 120 kanonnen in September heeft hunne positie slechts weinig geschokt.

En op den Balkan gaat het den Centralen goed. Het ongelukkige Servië wordt uit het Noorden door een sterke Duitsch-Oostenrijksche legermacht, uit het Oosten door een even sterke Bulgaarsche bestookt. Wel doen de verzwakte Serven wat zij kunnen en spannen hun uiterste krachten in, maar de Centrale en de Bulgaarsch-Turksche legers dringen langzaam maar zeker het moeielijk toegankelijke Servische bergland binnen en snijden de spoorwegen naar het Zuiden af, omdat niet de Entente-troepen uit Saloniki den Serviërs bijtijds te hulp kunnen komen. Daarvoor doen intusschen die troepen nog hun best. Zij laten het blijkbaar niet te nemen Gallipoli en de Dardanellen eindelijk, na zware verliezen, los. Maar komen zij niet te laat? En komen zij niet met te weinig troepen?

Het blijkt meer en meer, dat de Duitsche diplomatie ditmaal den Engelschen, Russischen en Franschen diplomaten te gauw af geweest is. Delcassé, de groote leider der anti-Duitsche staatkunde in Frankrijk, de man der nauwe alliantie met Rusland, is reeds gevallen en niemand blijkt zijn erfenis te willen of te durven aan-

[p. 304]

vaarden. Het Engelsche ministerie verloor reeds den invloedrijken Carson en wordt in zijn eigen land meer en meer aangevallen; generaal Hamilton is van zijn oostersch kommando ontheven. In het bijzonder de Balkanstaatkunde van Engeland wordt eenstemmig veroordeeld. Hoe jammer voor Duitschland, dat nu juist zijn wakkere vertegenwoordiger te Konstantinopel, Wangenheim, moest sterven midden in zijn zegepraal! Maar het is waar, dat de Balkan-toestanden hopeloos verward zijn en dit allang geweest zijn. Griekenland, geërgerd over het aanbod der Entente van Macedonië aan Bulgarije, vol wantrouwen tegen het in Albanië en op de eilanden ijverig werkzame Italië, tegen het aanmatigend optreden der Engelsche vloot in de Egeïsche zee, bleef staan bij een overigens niet meer dan vormelijk protest tegen de landing der Entente-troepen in Saloniki. De positie der Grieken is moeielijk en hunne manier om zich te onttrekken aan de verplichtingen van het bondgenootschap met Servië tegen Bulgarije alles behalve stichtelijk; maar wie weet, dat alleen het eigen, het staatsbelang de staatkunde beheerscht, kan niet verbaasd zijn over Griekenland's houding. Venizelos had blijkbaar hoop op de winst van Cyprus voor zijn land, van Cyprus, door Engeland indertijd aan Turkije ontfutseld. Maar Italië gunt Griekenland die zoete winst niet en Venizelos trad af als staatkundig leider van zijn land. Wegens geschil van inzicht met koning Constantinos? Niet zeer waarschijnlijk. Veeleer omdat hij zag, dat zijn plan voor het oogenblik onuitvoerbaar was en de Entente niet vermocht te geven wat zij scheen te willen beloven. Zaïmis volgde hem op en Griekenland bleef in zijn onzijdigheid volharden. Zoo deed ook, ondanks alle voorspiegelingen, Roemenië totnogtoe, terwijl de Turken, die een fijnen neus hebben voor het onderscheiden van de machtigste beschermers, trouw aan de zijde der Centralen blijven - wat pleit voor de kansen dezer laatsten op den Balkan even goed als tsaar Ferdinand's keus dit schijnt te doen. En Montenegro! Terwijl het verwante Servië op dood en leven vecht, blijft koning Nikita werkeloos! Omdat de Entente - in dit geval alweder Italië - hem zijn aandeel van Albanië, het veelbegeerde Skoetari, niet gunt. En Italië zelf doet in Saloniki niet mede maar laat de hulp aan Servië over aan de betrekkelijk zwakke Fransche en Engelsche troepenmacht. Begint Italië berouw te krijgen van zijn keuze? Chi lo sa! Het is een warwinkel is het Zuidoosten en de Turken lachen.

Alleen in de Oostzee ziet het er voor Duitschland minder gunstig uit. Engelsche duikbooten betalen de poetsen in de Noordzee met gelijke munt, ook al doen nu de duikbooten der Centralen in

[p. 305]

de Middellandsche weder heel wat kwaad. Het is een vreemd geval met die duikbooten. Men hoort in den laatsten tijd niet veel meer van hen in de Noordzee. Zou het waar zijn, wat over Amerika ons bericht werd, dat de Engelschen fluisteren er wel 60 of 70 in netten te hebben gevangen? De Duitschers ontkennen dit en geven hun verlies aan duikbooten sedert het begin van den oorlog op nog geen 20 stuks aan. Maar het is wel vreemd, dat zij in de Noordzee en het Kanaal in den laatsten tijd veel minder van zich laten spreken. Of zou dat te verklaren zijn uit de ernstige protesten van Amerika? Het is volstrekt niet ondenkbaar, dat de oplossing daar is te zoeken, maar het nettenverhaal houdt stand.

Intusschen gebeuren er vreeselijke dingen. De uitroeiing der Armenische bevolking door de woeste Koerden deed een kreet van ontzetting allerwege oprijzen De vrienden der Entente rekenen de schuld daarvan aan het booze Duitschland toe, dat in allen gevalle niets deed om die slachting te verhinderen. Maar weet men niet, hoe die Koerden altijd daar hebben huis gehouden, als zij er kans toe zagen? En hoe mooi was die kans nu niet, nu de Turksche regeering hen hun gang moet laten gaan! De moord is dan op grooter schaal dan ooit geschied en de gepleegde wreedheden zijn onbeschrijfelijk.

Groot is alom ook de verontwaardiging over het fusilleeren der Engelsche verpleegster Cavell te Brussel op bevel van den Duitschen krijgsraad, die over haar rechtte. Wat men daarvan te weten is gekomen, wijst op zeer strenge bestraffing van de door haar volmondig erkende daden ter voorthelping van Belgen en Engelschen naar het westerfront. Was daarvoor reden? Wie de stukken niet kent, dient zijn oordeel op te schorten, maar de tot onze kennis gekomen feiten doen de straf toch wel zeer streng, vooral tegenover een vrouw, schijnen en het is niet verwonderlijk, dat in Engeland dit feit tegen de Duitsche tirannie krachtig wordt geëxploiteerd, even krachtig als de Zeppelin-aanvallen op Londen en andere plaatsen. Zijn deze laatste te verdedigen? Het hangt af, wat men in den oorlog geoorloofd acht of niet, en in dat opzicht denkt men in Duitschland blijkbaar anders dan elders; de weerwraak van de zijde der Entente op Duitsche steden is anders ook niet bepaald zachtzinnig te achten.

Zoo even komt het bericht, dat een groote Duitsche kruiser bij Libau getorpedeerd is: de Oostzee is voor de Duitsche schepen allesbehalve veilig en ook de handel op Scandinavië komt ernstig in het gedrang.