Onze Eeuw. Jaargang 15

[p. 311]

Buitenland.

Een gevoel van gerustheid en voldoening werd in deze laatste maand van het eerste oorlogsjaar ten onzent gewekt door de woorden van den Engelschen minister Churchill, naneef van Marlborough, tot den Londenschen correspondent van de N.R.C. in een alleszins merkwaardig onderhoud, dat ook dien correspondent alle eer aandoet. Er waren zelfs onder ons, die nu alle gevaar voor ons voorbij achtten en liefst het kostbare leger eindelijk naar huis gezonden wilden hebben. De gerustheid werd nog bevorderd door de verklaring van Asquith, den Engelschen premier, in het Parlement, dat Churchill de meening der Regeering wel had weergegeven. Prachtig! Het zou al heel erg zijn, als deze Engelsche regeering ten onzen opzichte tot andere gedachten kwam. Zij heeft bij monde van twee harer invloedrijkste leden te kennen gegeven, dat zij haar vroeger woord, dat zij onder geen omstandigheden aan onze onzijdigheid wilde raken, gestand dacht te doen. Mooi! Maar de naïeve menschen, die nu alle gevaar van dien kant voorbij achtten, zijn toch waarlijk al te goed van vertrouwen op politiek gebied! Zijn zij nog niet wijzer geworden door wat zij in den loop van dit jaar hebben gezien? Wij mogen niet twijfelen aan de oprechtheid dezer verklaringen en wij doen dit ook geen oogenblik, al behooren wij altijd te denken aan zeker bang uitgevallen huisdier, dat in oogenblikken van benauwdheid - en die kunnen voor Engeland ook komen - kromme sprongen pleegt te maken. Doch, deze mogelijkheid ter zijde gelaten, wie zegt ons, dat een andere Engelsche regeering dezelfde prijzenswaardige grondbeginselen zal verkondigen? En het optreden eener andere Engelsche regeering dan deze behoort niet tot de onmogelijkheden. Toen de Engelsche regeering van 1899 de Boeren op het lijf viel, werd zij door vele liberalen ten eenenmale verloochend en men hoorde in het verloop van den Boeren-oorlog tallooze malen verkondigen, dat ‘de natie’ niet verantwoordelijk mocht worden gesteld voor het doen en laten der toenmalige Regeering, voor haar fouten en misdrijven. Wie

[p. 312]

zegt ons, dat een latere Engelsche regeering zoo spreken zal als deze? De oorlog kan nog lang duren. Er schijnt weinig kans, dat een tweede winterveldtocht zal vermeden worden. Wat houdt de toekomst verborgen? Daarom, lichtgeloovigen aan wat gij gaarne wenscht, houdt uw kruit droog! En denkt er steeds aan, dat de politiek niet beheerscht wordt door woorden maar door belangen. Houdt uw kruit droog!

Duitschland is niet minder bereid om onze onzijdigheid te eerbiedigen en heeft dit ook al meermalen verklaard. Er bestaat geen reden om aan de oprechtheid ook dier verklaringen te twijfelen. Maar als de nood aan den man zou komen, wie weet dan, wat die man in zijn benauwdheid zou doen? Dat is menschelijk en verklaarbaar, want wederom: niet sentimenten en woorden maar belangen beheerschen de staatkunde. Daarom nog eens: houdt uw kruit droog!

Het lijkt er intusschen nog niet naar, dat Duitschland of Engeland al zoover gekomen zouden zijn. Het eerste slaat de Russen met kracht terug, nadert Riga en Warschau dicht en heeft misschien, als dit gedrukt wordt, beide belangrijke plaatsen reeds in handen: Riga wordt al door de Russen ontruimd en de forten om Warschau worden aangevallen. Reeds wordt gesproken van een onderneming tegen St. Petersburg zelf, al ligt dit nog verre. Een herstel van Polen, een afscheiding der Baltische gewesten van Rusland behoort volstrekt niet meer tot de ondenkbare dingen. Rusland schijnt inderdaad ‘voor minstens zes maanden lamgeslagen’, zooals een aan keizer Wilhelm toegedicht telegram aan zijn Grieksche zuster zou luiden. Men meent, dat ook de Russische wapening en munitie bij het ontzaglijke verbruik ervan lang niet voldoende meer is. En de Russische financiën? Men hoort er niet van maar Engeland en Frankrijk, hoewel bereid om de bondgenooten der Entente met leeningen te steunen - moderne vorm der Engelsche subsidiën uit vroeger eeuwen! - hebben ook voor zich zelf veel geld noodig. Het is waar, de Engelsche miliarden stroomen toe; maar zij stroomen ook weg. Het is waar, Engeland's financieele kracht is ontzagwekkend; maar aan alles komt een einde. Italië staat ook al met uitgestrekte hand en het is geen geheim, dat die kinderhand niet gauw gevuld is of liever gevuld blijft. Het zou verwonderlijk zijn, als Italië dezen oorlog een half jaar met fatsoen kon volhouden, ook al springt Engeland met groote sommen bij.

Inderdaad, Duitschland, Oostenrijk en Turkije staan er op dit oogenblik lang niet kwaad voor, al hebben ook zij ongetwijfeld

[p. 313]

met ernstige financieele en economische bezwaren te kampen, afgezien nog van den afmattenden strijd tegen een wereld van vijanden.

Juist dàt is het, zegt de Entente: het is gebleken, dat wij niet in staat zijn den vijand vernietigende slagen toe te brengen, maar afmatten zullen wij hem door aanhoudende aanvallen en speldeprikken, terwijl wij hem tegelijk allen toevoer zullen onthouden. Een afmattingsoorlog dus, gepaard met een strenge blokkade.

Bij die laatste vooral moet Amerika nu medehelpen. De Engelsch-Amerikaansche pers dringt daarop dagelijks aan en zij heeft in Amerika een machtigen invloed op de openbare meening. Zij begrijpt, dat de Vereenigde Staten met hunne aanzienlijke bevolking van Duitschen oorsprong een oorlog tegen Duitschland niet spoedig zullen gaan voeren. Maar zal het gelukken hen over te halen tot ernstige beperking van den Amerikaanschen handel op de neutrale landen, tot beperking van den handel tot wat deze voor zichzelf noodig hebben, tot volledige staking van den handel met Duitschland en Oostenrijk? Dat is ook niet denkbaar, in weerwil van alle pogingen der genoemde pers om de zaak van den duikbooten-oorlog te exploiteeren tegen Duitschland, in weerwil van eenigszins stekelige nota's tusschen Washington en Berlijn gewisseld of nog te wisselen. Amerika wil geen oorlog: het wil vrede èn vrijen handel. Met dezen laatsten wensch komt het in tegenspraak met Engeland, dat er in vredestijd ook wel voor is, gedachtig aan zijn eigen geschiedenis, maar in oorlogstijd allesbehalve, zooals zijn geschiedenis ook al kan toonen. Engeland, dat de wereldheerschappij ter zee begeert te behouden - en daarmede zooveel als de wereldheerschappij absoluut uitoefent - wil het machtige wapen der toevoerblokkade niet missen, ja het in zijn volle kracht toepassen tegen den mededinger, die het op de wereldmarkt wilde verdringen en reeds een heel eind in die richting gevorderd was. Dat is voor Engeland ongetwijfeld de hoofdzaak en niet de bescherming der kleine staten, die intusschen ook voor Engeland in vele gevallen nuttig zijn voor dit doel en juist daarom beschermd worden, als het niet anders te pas komt in Engeland's politiek tegenover overgroote mogendheden. Zoo was het in Napoleon's tijd, zoo begon het later tegenover het machtige Rusland van Alexander I en Nicolaas I, zoo gaat het nu tegen Duitschland. Het wil geen overgroote mogendheid te land - en daarmede gaat het in de ook door de kleine staten gewenschte richting, die in dat opzicht zijn aangewezen bondgenooten zijn - maar het wil zelf de zeeën beheerschen, tegen welken wensch nu Duitschland het krachtigst

[p. 314]

opkomt, ook al niet maar zuiver en onbaatzuchtig in het belang der menschheid in het algemeen maar omdat Duitschland's welbegrepen levensbelangen ermede gemoeid zijn.

Kleine staten. Wie denkt er niet aan België, nu reeds een jaar lang het slachtoffer van den oorlog? Het ongelukkige België, krimpend onder de zware vuist van den vijand, die het veroverde land natuurlijk niet regeert in het belang der bewoners maar in zijn eigen belang, het zooveel mogelijk gebruikt tot zijn eigen voordeel. Ons medelijden strekt zich uit naar de arme overwonnelingen, naar de honderdduizenden, die nog in den vreemde rondzwerven, naar de millioenen, die in het land zijn gebleven of teruggekeerd en het vreemde juk hebben te dragen. De vraag van schuld of onschuld aan het lot, dat het land treft, ter zijde gelaten, wij, Nederlanders, mogen ook in België's belang wenschen, dat Vlaming en Waal elkander in het ongeluk beter hebben leeren verstaan. Of het zoo is? Er is reden tot twijfel. Van Waalsche zijde is het oorlogslot herhaaldelijk aangemerkt als een pleit tegen de rechtmatigheid der Vlaamsche beweging en wordt voorspeld, dat België, eenmaal bevrijd, Waalsch zal moeten zijn; van Vlaamsche zijde wordt de strijd voor het goed recht van het Vlaamsche volk reeds weder voorbereid, al versmaden vele - niet alle! - Vlamingen daarbij de vriendelijk aangeboden hulp des vijands met fierheid. Hoe zal het over een jaar zijn?

Over een jaar! Wat is er al in dit ééne vreeselijke jaar gebeurd van het oogenblik af, toen de oorlogsmare plotseling klonk door de wereld! Wij kunnen het ons nauwelijks voorstellen, dat het ‘nog maar’ een jaar is geweest, waarin dat alles is voorgevallen. Gelukkig zijn wij totnogtoe vrij gebleven van den oorlog zelf, niet het minst door de zorg onzer voortreffelijke Regeering, die gelukkig bij de volksvertegenwooreiging geen krachtig verzet heeft gevonden en nog vindt bij hare voorstellen tot versterking onzer weerkracht te land en ter zee, den besten waarborg voor de handhaving onzer onafhankelijkheid. Houdt uw kruit droog! En denkt aan het ware woord van De Witt over de zorgeloosheid onzer natie ten opzichte van niet dadelijk dreigend gevaar, onlangs door den heer Staal ter snede weder in herinnering gebracht.