Onze Eeuw. Jaargang 15

[p. 445]

Buitenland.

De groote gebeurtenissen van de maand zijn: de ondergang van de Lusitania, het toegeven van China aan Japan's eischen, de beslissing van Italië. Op het westelijke front nog altijd dezelfde toestand: vandaag behalen de Duitschers met hun gasbommen telkens eenig voordeel, morgen de Bondgenooten, die intusschen bij Atrecht en aan den IJser eenig grooter succes konden boeken, zonder dat de algemeene toestand daardoor verandert; in Koerland komen de Pruisische troepen weinig vooruit, in Gallicië wordt na den terugslag in de Karpathen de positie der Russen in den omtrek van Przemysl kritiek en schijnt de mogelijkheid der ontruiming van een groot deel van het bemachtigde gebied denkbaar; aan de Dardanellen handhaven zich de Bondgenooten op een klein deel van het schiereiland maar stuiten op heftigen tegenstand der Turken onder energieke Duitsche leiding. Zal het Pinksterbesluit van Italië - zeker geen uitstorting van heiligen geest! - verandering brengen? Zullen nu ook op den Balkan de poppen weder aan het dansen gaan? En zal dat alles de Bondgenooten zoo versterken, dat zij den thans op vier of vijf fronten bestookten Duitschers en Oostenrijkers de voortzetting van een ongelijken strijd al te bezwaarlijk maakt? Het lijkt er voorloopig niet op: de veelbeproefde keizer Frans Jozef wekte in een roerend schrijven bij ‘zijn volken’ de herinnering aan de zegepralen van Novara, Custozza, Lissa, aan Radetzky en Tegethoff, en Duitschland roept met trots: ‘viel Feind, viel Ehr!’ als tijdens den Grooten Frits.

De houding van Italië was in den laatsten tijd zonderling: de groote meerderheid der natie, en in het Parlement, wilde geen oorlog maar een geestdriftige minderheid, aangezet door de Garibaldianen en door den vurigen d' Annunzio, den dichter en redenaar, riep erom en wist haren zin door te drijven. De welgemeende poging van Giolitti om de onzijdigheid te redden mislukte en de aarzelende Koning, aarzelend tegenover de breuk van een verbond van 36 jaren, dat Italië's grootheid schiep, gaf ten slotte toe. Ook hier

[p. 446]

minachting van een ‘vod papier’! Is het niet waar, dat verbonden en verdragen de staten niet zoo sterk binden als belangen, juist of onjuist begrepen? Zoo was het eeuwen en eeuwen lang en is het blijkbaar nog: geen ethische overwegingen geven den doorslag - hoe zou Italië zich het gelaat moeten bedekken? - maar belangen, oogenblikkelijke belangen, in dit geval eenvoudig begeerte naar meer grondgebied, nog meer dan Oostenrijk met bloedend hart reeds had toegestaan. Niet meer Zuid-Tirol en grenswijziging aan de Isonzo, niet meer waarborgen voor de belangen der Italianen in Istrië en Dalmatië en de vrije hand in Albanië - dat alles kon zonder oorlog in den zak worden gestoken! - maar meer, veel meer: Istrië, Dalmatië, stukken van Klein-Azië, en wat niet meer nog misschien? Zal het gelukken? Blijkbaar denkt Italië van wel en, al mocht het misloopen, welnu: er zijn altijd middelen om zich zonder veel verlies terug te trekken. Real-politik! Maar, het is waar, anderen handelen ondanks alle fraaie woorden en betuigingen precies zoo, al komt men niet zoo naakt en bloot op de markt der wereldpolitiek als Italië nu doet. Oostenrijk denkt niet aan veroveringen in Italië; het stelt zich blijkbaar tevreden met de inderdaad niet slechte kans van handhaving zijner grenzen in de moeielijk genaakbare Alpenpassen, van verdediging ook van dit front, waarbij Duitschland weder hulp belooft. Zal die hulp de macht aan de andere fronten niet te veel verzwakken? Menigeen in Duitschland en Oostenrijk stelt zich die vraag, niet zonder bezorgdheid. De eerstvolgende weken zullen het antwoord geven. Maar intusschen neemt de oorlogsellende in onze krankzinnige wereld weder toe - een kortere weg naar het einde?

China heeft, onmachtig als het is om het krijgshaftige Japan te weerstaan, toegegeven aan de van die zijde gestelde eischen. Amerika moppert en wrokt maar ziet blijkbaar geen kans om Japan tegen te houden, nu Engeland, Frankrijk en Duitschland met gebonden handen zitten, of liever elkander te lijf gaan. Het gele gevaar! Voorloopig zal Japan aan China wel genoeg te doen hebben om nog verder rond te kijken. En als het eenmaal met China klaar is, welnu dan zal Europa toch eindelijk wel den broedermoord geëindigd hebben.

Geëindigd? Vrede? Het lijkt er nog niet naar. Maar intusschen waakt onze Regeering en wenscht een wachtpost aan het Vatikaan, van waar in ieder geval pogingen tot vredesherstel worden gedaan. Waarom niet? Onnoodig, blazen velen: de Paus kan niets uitrichten! Hoe weten die velen dat? Of zouden zij mis-

[p. 447]

schien uit die hand geen vrede willen?! Dat zou toch onzinnig zijn. Gevaarlijk, blazen anderen: dat wordt een vast gezantschap bij den Paus! Neen, zegt de Regeering, dat is de bedoeling niet, waarop men antwoordt: accoord, maar wel het gevolg! En zelfs als dat het gevolg moest zijn - mogen wij zeggen - zou de kans, zij het een kleine kans, op vrede, op onze medewerking bij pogingen tot vrede, het offer - als het er een is - waard zijn. Daarom, geen kabaal met gebaren van 1853 en 1872, maar eenvoudig toeslaan, omdat de door allen vertrouwde Regeering de wenschelijkheid inziet; geen protestantsch of anti-clericaal kabaal in deze dagen, waarin eendracht onze kracht meer dan ooit moet heeten. Toeslaan, zonder te luisteren naar wijsneuzige protesten van ‘ontruste’ kerkeraden en ‘evangelische’ of anti-clericale personen en lichamen. In zulke zaken heeft men te luisteren naar een deskundige Regeering, die bewijzen te over heeft gegeven, dat men haar leiding veilig kan volgen. Maar vooral: eenheid, eendracht! Wij hebben die noodig.

Lusitania! Niet het rumoerige Portugal, waar men weder eens een revolutie heeft beleefd, maar het ongelukkige zeekasteel, dat door een duikboot in twintig minuten vernield is op de Iersche kust. Wat wonder, dat een trilling op het bericht van de ramp de geheele wereld heeft bevangen; 1400 onschuldige mannen, vrouwen en kinderen omgekomen! Vreeselijk! En in Engeland en Amerika hevige verontwaardiging, niet het minst omdat Engelschen en Amerikanen - de uitverkorenen onder de volken - de slachtoffers zijn. Inderdaad, het is vreeselijk en de ontzetting alom volkomen gewettigd. Ook de verontwaardiging? Dat hangt ervan af, of er gewaarschuwd is, voldoende gewaarschuwd èn of er oorlogstuig aan boord was. Aan beide valt niet te twijfelen: vóór de afvaart is ernstig gewaarschuwd tegen inscheping op het van te voren ten ondergang gedoemde vaartuig; het wordt niet met zooveel woorden door de bevoegde macht ontkend, dat het Engelsche schip voor de zooveelste maal oorlogstuig in aanzienlijke hoeveelheid aan boord had. Zoo was het aan boord gaan van zooveel passagiers op zijn minst onvoorzichtig, ja onverantwoordelijk. Men heeft gedacht, dat het zoo'n vaart niet loopen zou, dat het schip veilig genoeg was, dat een duikboot het niet wagen zou Amerikanen, Amerikanen! bloot te stellen aan een ellendigen dood. Dàn zou de verantwoordelijkheid terugvallen op de regeering, die het oorlogstuig liet overbrengen, of de directie, die de taak op zich nam. Of op de duikboot, die uit zorg voor eigen veiligheid geen

[p. 448]

waarschuwing liet hooren? Dit is een vraag van zuiver militairen aard, wat volmaakt iets anders is dan ethiek! In ieder geval bewijst de gematigde nota van president Wilson wel, dat ook de Amerikaansche regeering het gecompliceerde van de zaak wel heeft ingezien.... Maar met dat al, diepe weemoed bezielt ons bij de gedachte aan het treurige lot der slachtoffers van dezen ellendigen oorlogstoestand, die voor de zooveelste maal ook de neutralen niet heeft gespaard, de onschuldigen niet heeft verschoond.

De volkerenhaat neemt door dat alles toe. ‘Punch’ ontziet zich niet den Duitschen Keizer op de galg te doen wijzen door den Dood, die hem bij den arm grijpt; een Engelsch journalist van naam predikt de ‘vendetta’ tegen alles wat Duitsch, tegen alles wat Duitsch bezit is in Engeland en zijn koloniën; reeds worden Duitsche interneeringskampen - gedenkt Zuid-Afrika! - in gereedheid gebracht; reeds is de regeering ‘genoodzaakt’ om plundering en vernieling van Duitsche huizen en winkels en eigendommen toe te laten. En nog vindt Engeland, dat zijn regeering niet genoeg doet. Kitchener, de veel bewonderde, wordt gesmaad als te slap. Kitchener! Hij heeft niet genoeg voor munitie gezorgd, niet genoeg soldaten geworven. De regeering zelf heeft zich genoodzaakt gezien een coalitie-ministerie, een ‘vaderlandsch’, een verdedigingsministerie te vormen. Bedenkelijke symptomen! Symptomen van zwakheid, van ergernis over gemis aan voldoend succès, van gekrenkten volkstrots? En als zoodanig op te nemen onder de teekenen van goede voorbeteekenis? Twijfel is geoorloofd: het kunnen ook teekenen zijn van den wil om het ‘bittere einde’ te bereiken, zij het dan ook van eenig ongeduld, omdat het er nog niet op lijkt, op verre na niet.

En intusschen blijven wij onder de wapenen, ja maken ons gereed om nog meer soldaten te vormen uit het nog niet voldoende georganiseerde volk. Wie weet, of het niet noodig zal blijken allen te wapenen. Dan ook allen, want de inzet - onze onafhankelijkheid - is het waard. Vae victis!