Onze Eeuw. Jaargang 15

[p. 157]

Buitenland.

Nog steeds sleept de heillooze wereldoorlog zich voort, nog steeds blijft het pleit tusschen de Entente en den Driebond onbeslist. Even onbeslist als de telkens weder opgeworpen vraag: wie heeft de schuld aan het uitbreken van dien krijg te dragen tegenover de menschheid van thans en die van de toekomst? Die laatste vraag brengt nog altijd pennen en gemoederen in heftige beweging. Zij, die in Duitschland, in het Duitsche militairisme den eenigen schuldige zoeken, putten uit de veelkleurige boeken allerlei materiaal, onvolledig en daarom onvoldoend materiaal natuurlijk, om hun stelling te bewijzen. Zij vermengen daarbij herhaaldelijk de kwestie van den eersten werkelijken aanval - het is overbekend, dat Duitschland dien deed - en van de verantwoordelijkheid voor den toestand, die dien aanval uitlokte. Het is thans - en voor vele jaren in de toekomst zeker nog - niet mogelijk deze laatste kwestie uit te maken, want het materiaal, waarmede men hare oplossing zou moeten beproeven, is hoogst verdacht, daar het met geen ander doel wordt verstrekt dan om aan te toonen, dat de publiceerende mogendheid doodonschuldig is aan het noodlottige geval. Alle pogingen om met het voorhanden materiaal een deel, laat staan het geheel van het mysterie op te lossen, zijn dan ook weinig meer dan verspilling van scherpzinnigheid: slechts enkele welonderrichte diplomaten zouden het kunnen weten, maar zij hullen zich in olympisch stilzwijgen of in wolken van nationalen rook. Een enkele maal komt er plotseling eenig licht, zooals in het merkwaardige artikel van de gewoonlijk welonderrichte Times, waarin gespot wordt met de nog dagelijks van de Engelsche regeeringstafel zelve luide opklinkende leus, dat Engeland ten oorlog is gegaan wegens de schending der onzijdigheid van België, in het algemeen belang der ‘kleine staten’. Neen, zegt de Times, wij moeten ronduit erkennen, dat Engeland ten oorlog is gegaan om de Engeland, Engeland's politieke, industrieele, commercieele oppermacht bedreigende macht van Duitschland te knotten.

[p. 158]

Dat hadden menschen, die Engeland's geschiedenis meenden te kennen, al gedacht, in weerwil van de herhaalde verzekeringen van de regeeringstafel; het verbaasde hun eenigszins, dat dit nu al door het leidende Engelsche persorgaan werd erkend; zij hadden gedacht, dat dit eerst na den oorlog erkend zou worden, en meesmuilden over het ‘enfant terrible’, dat nu eens geen terechtwijzing kreeg - hetgeen te denken geeft!

Er komt intusschen eenige teekening in den toestand van den oorlog. En die teekening ziet er voor Oostenrijk niet zeer bemoedigend uit. De val van de dapper verdedigde vesting Przemysl voor de taaie volharding der Russische belegeraars levert geheel Gallicië aan Rusland over en maakt nieuwe troepen vrij voor den woesten strijd in de zwaarbesneeuwde Karpathen, waarover de toegang naar Hongarije loopt. Aan den anderen kant doet Duitschland zijn best om Italië weder voor den Driebond te winnen door het onwillige Oostenrijk te wijzen op de noodzakelijkheid om Italiaansch Tirol (Trentino) eindelijk over te geven en aan de grensrivier de Isonzo veelbegeerd gebied tot ‘grensregeling’ aan Italië af te staan. Maar Italië wenscht nog meer: Triest, Istrië... en dàt kan Oostenrijk thans onmogelijk geven zonder zelfmoord te begaan - thans! ook straks?

Nu Griekenland zijn keus heeft gedaan, de partij van zijn koning kiest tegenover den met vurigen lust tot toegrijpen bezielden Venizelos en geweigerd heeft met zijn zwakke krachten den aanval der Entente op de Dardanellen te steunen, hangt voor den loop van den oorlog veel af van Italië, eveneens dringend door de Entente om steun in de Dardanellen gevraagd maar dat - als altijd - zijn kansen overweegt en onderhandelt aan beide kanten, schijnbaar zonder voorkeur. Want Italië, dat ongaarne de andere mogendheden in de Dardanellen, in Constantinopel zelf zou zien, is vanouds den Tedesco wel bitter vijandig gezind maar, als deze hem tegemoet komt met rijke en lang begeerde geschenken in de hand, zal het zich gereedelijk laten inleiden, tenzij de verleiding van den anderen kant te groot wordt. Zoo schijnt het, maar de onderhandelingen zijn nog aan den gang en verrassingen allerminst uitgesloten. Dat de Entente steun voor de Dardanellen noodig heeft, is wel gebleken, toen de Engelsch - Fransche vloot met groote verliezen werd teruggeslagen door de onder Duitsche leiding prachtig verdedigde Turksche forten. Bulgarije geeft dien steun zeker niet, tenzij het zelf Constantinopel krijgt; en dat zou Rusland niet dulden! Italië dus? Vedremo, mompelt de diplomatieke Italiaan,

[p. 159]

schijnbaar rustig visschend in het zeer troebele water en afwachtend, tot een der reuzenvisschen bijt.

En wat moeten wij, Nederlanders, doen? Moeten wij Engelsche kranten-wenken opvolgen en ons met onze versche troepen aansluiten bij de Entente, den Duitschers aan Rijn en Maas en Schelde in den rug vallen of door Engeland in den rug laten vallen, opdat de oorlog fluks eindigt? Het plan lijkt aardig bedacht, maar de uitvoering is minder zeker van succes! En wat voor reden zouden wij moeten opgeven voor zulk een optreden tegen Duitschland? Dit laatste begint nu inderdaad het ons lastig te maken met onze op Engeland handelende schepen op te brengen. Maar hoe lang hebben wij hetzelfde al van Engelsch - Fransche zijde moeten ondervinden? Dat kan dus geen reden zijn, ai is de zaak zelve verre van aangenaam! Wat dan wel? Het belang der menschheid? Wie zegt, dat de menschheid belang heeft bij een Duitsche nederlaag van beteekenis? Ja, er zijn er zoo ten onzent, maar geven zij er zich wel voldoende rekenschap van, dat dit de overwinning, de volkomen zege der Entente zou zijn? En is de menschheid daarmede wèl gediend? Of zouden wij de Duitsche zijde moeten kiezen, met opoffering onzer koloniën en Engelsche blokkade op onze kust? Geen der beide keuzen ziet er aanlokkelijk uit.

Neen, voor ons zou ‘partie remise’, zooals de geoefende schaker, de heer Van Houten het uitdrukt, de beste oplossing zijn van het helsche wereldschaakprobleem. En voorloopig schijnt het probleem in die richting naar de oplossing te gaan. Duitschland leeft uiterst zuinig van zijn voorraad voedingsmiddelen en zal daarmede den oogst wel halen; het is nog ver van uithongering en financieele of lichamelijke uitputting, al lijdt het zware tijden, en verliest het honderdduizenden zijner beste mannen; het handhaaft met succes zijn stellingen aan den ‘muur van ijzer en steen’ in Frankrijk, al gaat de strijd hier en daar soms wat op en af; het sloeg de overmachtige Russen totnogtoe telkens terug uit Oost-Pruisen; het blijft op zijn beurt Warschau bedreigen; het helpt naar vermogen de zwakke Oostenrijksche legers in de Karpathen; het steunt Turkije aan de Dardanellen; het maakt met zijn duikbooten de Noordzee, het Kanaal, de Iersche zee onveilig; het maakt front naar alle kanten. En de Entente doet evenzoo haar best. Engeland veegde met zijn overmacht ter zee de Oceanen schoon van de enkele Duitsche schepen, die er den Engelschen handel ernstig bedreigden; de Dresden zonk bij Juan Fernandez, de Eitel Friedrich en de Kronprinzessin Cecilie moesten neutrale havens

[p. 160]

opzoeken. Engeland en Frankrijk hopen door vernieuwde krachtsinspanning te land in de lente den Duitschen muur door te breken en in het ongelukkige België te dringen, dat geducht door de Duitschers versterkt wordt om, in het ongunstigste geval, der Rijnprovincie tot schild te dienen, wat vooral de taak van de Maaslinie zou zijn. Rusland doet in Polen en Pruisen telkens opnieuw wanhopige pogingen om met overmacht van troepen den weg naar Berlijn te openen. Van alle kanten is men, naar men zegt, zeker van de zegepraal.

En nog steeds bloedt Europa uit tal van wonden, zien grond en water rood van het bloed van millioenen strijders. Miserere nobis!