Onze Eeuw. Jaargang 15

[p. 153]

Buitenland.

Overal in Europa, overal in de wereld, waar het blanke ras gevestigd is, heerscht een diep ernstige stemming bij de gedachte aan het Kerstfeest en de laatste dagen van dit jaar der droefheid en verwoesting, der ellende en der ergernis. En nog steeds gaat het door, zonder ophouden, zonder genade. Zelfs het voorstel van den Paus om ten minste op de Kerstdagen geen strijd te voeren, een Godsvrede naar middeleeuwschen trant, vond verzet, al zal het dan misschien op den Kerstdag zelven bij wijze van stilzwijgende overeenkomst tot eenig resultaat leiden.

En het gaat door zonder wezenlijke verandering. In het Westen is het Duitsche offensief in de richting van Calais, Duinkerken en Boulogne afgewisseld door een aanvallende beweging der Bondgenooten aan de Yser, aan de oostzijde van het overstroomde land, dat het Duitsche offensief daar plotseling stuitte, aan de kust van het arme vernielde Vlaanderen, waar de Engelsche scheepskanonnen de kleine en groote min of meer versterkte ofwel bezette badplaatsen teisteren, gelijk de Zuid-Vlaamsche en Noord-Fransche steden en dorpen afwisselend dan door de eene, dan door de andere partij worden platgeschoten en platgebrand. En veel verder dan enkele kilometers komen de Bondgenooten al evenmin als onlangs de Duitschers, die zich thans wegens hunne krachtsontwikkeling in Polen hier in het Westen in hoofdzaak tot de verdediging hebben moeten beperken. Dit nam niet weg, dat zij door een uiterst koenen aanslag op de Engelsche kust bij Hartlepool en Scarborough, door vliegeraanvallen op Dover en Calais in Engeland schrik en angst trachten te verspreiden. Helaas vielen daarbij tal van onschuldige slachtoffers der overal in die plaatsen rondspringende bommen en granaten, zoodat het verontwaardigde Engeland van de Duitsche aanvallers kon spreken als ‘babykillers’, daarbij vergetend, dat Hartlepool een bezet fort en Scarborough een bevestigd seinstation had en er dus van de zijde der aanvallers met eenig recht van militair bevestigde plaatsen kon worden gesproken. Trouwens in Vlaanderen en Noord-Frankrijk geschiedt van beide

[p. 154]

kanten ieder oogenblik precies hetzelfde bij de beschieting van kleine dorpen en kustplaatsen, die militair van eenige beteekenis zijn of zouden kunnen worden. De aanval der Duitsche kruisers is blijkbaar uitgelokt door den indruk, dien de intusschen wel te verwachten nederlaag van het eskader van admiraal Von Spee bij de Falklandseilanden maakte. De drijfjacht op die schepen door een groote overmacht van Engelsche en Japansche dreadnoughts en kruisers kon ten slotte wel niet anders afloopen dan met haren ondergang en het is nog een soort van wonder, dat de kleine kruiser Dresden ontsnapte; maar zij zal natuurlijk ook op den duur in de bondgenootschappelijke drijfjacht moeten bezwijken; intusschen kan zij - en zal zij ook wel trachten - het voorbeeld van de dappere Emden te volgen en nog zooveel mogelijk schade aan te brengen aan de Engelsche koopvaart in den zuidelijken Atlantischen Oceaan. In ieder geval - ook de tegenpartij erkent het - hebben die kranige Duitsche zeelieden gestreden tot het laatste toe en zijn de Scharnhorst, de Gneisenau, de Leipzig en de Nürnberg eervol te gronde gegaan, schietend, totdat de onverbiddelijke golven kanonnen en manschap overstelpten en dekten met de groene lijkwade, die ook in dezen oorlog al over zoovele duizenden dappere zeelieden is gekomen.

In het Oosten gaat het als in het Westen: de Russische wals is voor Hindenburg's voortreffelijk aangevoerde scharen tot Warschau teruggeweken om zich voor te bereiden, zoo mogelijk, tot een nieuwen aanval op de Pruisische en Oostenrijksche grenzen; in Gallicië kwam zij eveneens in de Karpathen en voor Przemysl tot staan. En aan de zuidgrens der Oostenrijksch-Hongaarsche monarchie wisten de Serviërs opnieuw de diep in Servië doorgedrongen vijanden terug te werpen tot over Donau en Save, in afwachting natuurlijk van nieuwe aanvallen met een overmacht, zoodra de Oostenrijkers en Hongaren eenigszins de handen vrij krijgen aan hunne noordergrenzen.

Overal schijnen de tegenstanders aan elkander gewaagd, ook aan de Russisch - Turksche en Turksch - Perzische grenzen, waar beide partijen, gelijk elders, elkander voortdurend overwinnen. Het einde is nog veraf! Intusschen zette Engeland in Egypte den chedive af en verving hem door een ‘sultan’ onder Engelsch protectoraat ter afdoende ‘bescherming’ van het Suezkanaal, thans door Turken en Arabieren bedreigd - een zaak van groot belang ook voor ons, voor wie, bij eventueele sluiting van het Suezkanaal, de oude weg om de Kaap heen een aanzienlijke toeneming van

[p. 155]

kosten en de andere bezwaren onzer verbinding met Indië zou opleveren. Frankrijk zal, zoo verluidt het, Tunis annexeeren bij wijze van vergoeding.

De Kaap, de Unie. De onvoorzichtiglijk begonnen opstand van De Wet en Beijers blijkt spoedig door Botha en Smuts onderdrukt te zijn. Die opstand, blijkbaar te veel rekenend op de anti-Engelsche gezindheid onder de Afrikaanders, blijkbaar een uitvloeisel van den ouden haat, die onder de voormalige Krugerpartij nog onverzwakt voortleeft, op een deerlijke teleurstelling uitgeloopen: Beijers verdronken op de vlucht, De Wet, de onoverwinnelijke, gevangen met duizenden der zijnen, van wie een paar honderd vielen en andere honderden de wijk namen naar de Duitsche koloniën. Wat al herinneringen! Die opstandelingen, zelfs door Hertzog en de zijnen niet gesteund, hebben zich te hooge illusiën gemaakt gelijk eenmaal Kruger zelf; zij zullen er zwaar voor hebben te boeten, al schijnt het leven van De Wet zelf niet ernstig bedreigd. Wie zou aan dàt leven durven raken?! En zou Botha thans in de Duitsche kolonie vallen, ten einde zoo goed als geheel Zuid-Afrika ‘rood’ te kleuren? De loyale houding der Hertzogianen geeft reden tot de onderstelling, dat de Duitsche kolonie ongemoeid zal worden gelaten van de zijde der Unie, ten minste als die kolonie zelve geen gehoor geeft aan den aandrang van de gevluchte Boeren onder Maritz om van haar kant den ongelijken strijd aan te vangen wat, ondanks Botha's bewering, niet waarschijnlijk is. En dan zal Engeland zelf van zijn eigen koloniën buiten de Unie uit de verovering moeten ondernemen.

De positie der neutralen wordt er onder dat alles niet beter op. Amerika begint te klagen. Italië klaagt over de beletselen in de Middellandsche Zee aan zijn handel in den weg gelegd. Nederland klaagt en protesteert, zij het dan ondershands en zonder ophef, over de ernstige moeilijkheden, met de rekbare contrabandebepalingen door de oorlogvoerenden gemaakt, zonder zich veel te storen aan ‘declaratiën’ of ‘conventiën’ van vroeger, of hoe die ‘prullen’ meer mogen heeten.

Ook de Scandinaviërs klagen en protesteeren. En zij doen meer. Te Malmö had op initiatief van Zweden's koning en onder groote geestdrift van alle drie de Scandinavische staten een samenkomst der drie koningen plaats ten einde gezamenlijk maatregelen te nemen ter beveiliging van die landen zelf en van hunne bedreigde handelsbelangen. De drie staten samen vormen een niet te verachten macht, die, hetzij tegenover de eene, hetzij tegenover de andere partij, gewicht in de schaal kan leggen. Het is een verblijdend verschijnsel, niet alleen

[p. 156]

voor ieder der drie niet altijd eensgezinde landen zelf, maar ook voor andere staten. Zou er eenige kans zijn, dat ook wij, Nederland, van die verbintenis een goed gebruik konden maken? Maar de strijd aan de Vlaamsche kust nadert op bedenkelijke wijze weder onze grenzen, onze Schelde, en Brugge, Zeebrugge, Oostende, Antwerpen zelf kunnen als basis voor Duitsche ondernemingen met duikbooten en zee-vliegmachines tegen Engelsche en Fransche havens van groote beteekenis worden, wat ook Engeland en Frankrijk zeer goed begrijpen. Onze positie blijft gevaarvol, incidenten - zoo klonk het van de ministerstafel - zijn ieder oogenblik mogelijk bij den afwisselenden oorlogstoestand.

Een lichtpunt is er, ook voor ons. Een aantal Duitsche geleerden heeft de dwaze blufferij van Ostwald en Lassow tegen de ‘hansworstige’ kleine staten van Germaanschen oorsprong openlijk verloochend. Zou dit het begin zijn van een gematigder toon in sommige uitingen van Duitsche zijde? En zien wij in de soms heel gemoedelijke verhoudingen der strijders in de loopgraven, in de waardeering soms voor elkanders heldendaden, in de goede behandeling van de krijgsgevangenen wederzijds ten onrechte de eerste sporen van toenadering? Nog kunnen wij op die vraag geen bevestigend antwoord geven, nog is dit alles slechts een klein begin. Maar het geeft eenigen moed voor de toekomst in het nieuwe jaar, dat wij binnengaan. Moge onze hoop niet bedrogen uitkomen en 1915 het einde zien van den bitteren strijd, het begin van den wederopbouw der zoo zwaar getroffen Europeesche cultuur, waarvan wij geen der thans strijdende elementen tot welken prijs ook zouden willen missen. Een congres van Den Haag moge dat van Weenen na 100 jaren waardiger opvolgen. Vrede! Vrede! Dat zij onze nieuwjaarswensch!