Onze Eeuw. Jaargang 14

[p. 463]

Buitenland.

De wereldbrand heeft een nog ernstiger karakter gekregen, sedert Turkije zich definitief aan de zijde van Duitschland heeft geplaatst en de Mahomedanen over de geheele wereld heeft opgeroepen tot den Heiligen Oorlog ter bescherming van den bedreigden Chalief. Wat daarvan het gevolg zal zijn, is nog moeilijk aan te geven. Voorloopig blijft het in Voor-Indië nog rustig en wedijveren, naar het schijnt, de Mahomedaansche vorsten in betuigingen van trouw aan Engeland. Maar zal dit zoo blijven? Zal de propaganda van Turkije uit ook den machtigen Indischen vorsten op den duur niet duidelijk maken, dat zij de wapenen hebben op te vatten voor den Chalief, al vinden zij dan de overtalrijke Hindoebevolking mèt Engeland tegenover zich? Perzen en Afghanen maken zich reeds gereed om Rusland te bestoken; Arabieren en Bedouïnen wenden zich uit hun steenachtige woestijnen in Afrika en Arabië naar Egypte en bedreigen het Suezkanaal; in Marokko hoort men van beweging. En intusschen bombardeeren de wederzijdsche vloten de kuststeden van de Zwarte Zee en bestoken elkander, terwijl in de buurt van Erzeroem en den Kaukasus de Russen voortdringen. Engeland en Rusland waarschuwen, dat dit alles de doodsklok voor Turkije beduidt, en reeds worden de Turksche landen voorloopig verdeeld, al is de huid van den beer - Enver pasja waakt - nog lang niet beschikbaar. Voorloopig annexeerde Engeland Cyprus al en begon aan de Roode Zee en de Perzische Golf belangrijke punten, ook Bassora, te bezetten, die het ouder gewoonte vooreerst ook wel niet loslaten zal. Op den Balkan komt gisting maar er heerscht nog vrede, hoewel Griekenland, Bulgarije en Roemenië zich wapenen. In ieder geval komt men met deze nieuwe wending weder in een andere phase, die haren loop nog hebben moet en van eigenaardige gebeurtenissen de moeder kan zijn. Het is de derde phase, de eigenlijke wereldkrijg.

Op het westelijk oorlogstooneel ‘geen noemenswaarde verandering’ zooals het stereotiepe dagbulletin van avond en morgen luidt: te midden van het woeden der elementen, van den plotseling

[p. 464]

ingezetten winter bestoken de vijandelijke millioenen elkander hevig in de loopgraven en versterkingen in Noord-Frankrijk en wat er nog van België rest, zij het dan onder de inundatie van de Yser. Telkens uit een der partijen de hoop, de verwachting, de zekerheid, dat de eindbeslissing nadert, de overwinning een zaak van een paar dagen is; maar de Duitschers hebben Duinkerken, Calais en Boulogne nog niet en de Bondgenooten slagen er evenmin in om den vijand terug te dringen. Men gaat zich allengs huiselijk op den winter inrichten, met petroleumkacheltjes uit de vernielde dorpen en steden, den winter met zijn verschrikkingen, waaraan het ongelukkige, ontvolkte, vernielde België rijkelijk zijn deel zal hebben. Zouden weêr als voor 300 jaar de Ardenner wolven de Belgische dorpen komen bezoeken op klaarlichten dag?

Aan het oostelijk front is het voordeel na een zwaren terugslag weder aan Duitschland en Oostenrijk, dank zij een welgelukten flankaanval op de Russische legers aan de Poolsche grens, ook nu weder geleid door Von Hindenburg, den overwinnaar van Tannenberg. Maar, al is de weg naar Berlijn nog ver, Gallicië blijft grootendeels in Russische handen en Przemysl, dat den weg naar Krakau beheerscht, is weder ingesloten door de Russische legers, die ook de Karpathen weder bedreigen. Ook hier zal de winter wel eenigen stilstand brengen. En het herstel van Polen?

Duitsch West- en Oost-Afrika is nog zoo goed als ongerept en de onverwachte, ietwat onbegrijpelijke opstand in de Afrikaansche Unie, waaraan De Wet en Beyers hun groote namen verbonden, had ten minste dit gevolg, dat de ondernemingen van Engeland tegen deze laatste Duitsche koloniën tijdelijk moesten worden opgeschort. Die opstand schijnt, als men de Britsche berichten gelooven mag, spoedig te zullen worden onderdrukt, doordat de groote massa der Boerenbevolking niet medegaat met deze overijlde poging om Hollandsch Zuid-Afrika van Engeland onafhankelijk te maken.

Ter zee blijft het vrij kalm, nu de dappere Emden, van alle kanten opgejaagd, op de Cocos-eilanden is gestrand en daarmede een einde is gemaakt aan zijn avontuurlijke en schitterende kapertochten; de Preussen ligt in Sabang geïnterneerd, de Geier aan de Afrikaansche kust opgesloten, zoodat de Indische zee nu weder, tijdelijk ten minste, vrij is. En de lang verwachte val van Tsingtao heeft ook de gewettigde vrees voor Duitsche vermetelheid in de Chineesche Zee weggenomen; Japan heeft zich na een verbitterden strijd zoo van deze Duitsche kolonie als van die in de Zuidzee meester gemaakt; de eerste hield het natuurlijk in handen, de

[p. 465]

laatste gaf het, blijkbaar ter wille van Engeland en Amerika, die een Japansche vestiging daar niet wenschen, ‘grootmoedig’ over aan Australië. Maar nog zwerven, hoewel ook reeds opgejaagd door een aantal groote oorlogsvaartuigen van de Bondgenooten, de Duitsche schepen van het kleine eskader van admiraal Von Spee over den Atlantischen Oceaan; hare schitterende zege over admiraal Craddock's eskader aan de Chileensche kust omgaf die schepen met een aureool van roem. Toch zullen ook zij op den duur de zee niet kunnen houden tegenover de verpletterende overmacht, die haar van alle kanten bedreigt en een einde zal maken ook aan haar snelle razzia's, die aan de koopvaarders der Bondgenooten reeds vele millioenen schade berokkend hebben, veel meer dan men van die zijde blijkbaar wil toegeven. Maar ten slotte zal ook de Atlantische Oceaan wel weêr in afzienbaren tijd ‘veilig’ zijn en het Rule Brittannia er weder zonder eenige beklemming kunnen worden gezongen, veilig als de Noordzee.

Het klinkt anders ook in de Noordzee een weinig benepen, nu Duitsche aanvallen zelfs de Engelsche kust niet blijken te ontzien. En veilig als de Noordzee? Dat is zeker wel een zeer betrekkelijke veiligheid, want torpedo's en onderzeeërs hebben er al heel wat uitgespookt, voortschietend uit de nauwe kreeken van de Oostfriesche kust, vanouds een prachtige schuilplaats voor dergelijke ondernemingan; en Engelsche en Duitsche mijnen - wij weten er, helaas, alles van! - zweven onder de groene Noordzee golven, vriend en vijand bedreigend met oogenblikkelijken ondergang. De afsluiting der Noordzee is ten slotte door Engeland beperkt tot de noordzijde en aan de neutrale schepen werd een nauw afgebakende weg aangewezen, waarop zij kans hebben buiten de mijnen te blijven. Kans.... Heerlijke toepassing van volkenrechtelijke beginselen, in het bijzonder van het recht der neutralen! Het is er precies mede als met de waarde van traktaten: een groote mond wordt opgezet, als deze als ‘vodden’ door de eene mogendheid ten eigen bate worden verscheurd maar de luide roeper van zooeven ziet er volstrekt geen been in om op zijn beurt precies zoo te handelen, als het in zijn kraam te pas komt. Waar macht als recht geldt - en dat is in den oorlog de regel - is de neutraliteitsakte van België en Luxemburg precies evenveel waard als de Londensche Declaratie of welk schoon verdrag ook. Nood breekt wet! Er is alleen eenig verschil van opvatting omtrent de beteekenis van Nood, niets meer.

Er is gesproken van Vrede. Maar wanneer zullen wij dien vrede zien? België, door Duitschland aangezocht om het er nu bij

[p. 466]

te laten, kon dit om zijn eer niet doen. Noch de zonderlinge vriendendienst van den vaalgroenen oud-minister Woeste, die een ongenadig antwoord van zijn regeering kreeg, noch de aangeroepen maar met weinig goeden wil antwoordende en beantwoorde president Wilson heeft België ertoe gebracht zijn Bondgenooten te verlaten, hoe groot het ongeluk ook was, dat over het land kwam en nog komen kon. Trouwens, wat zou het België gebaat hebben in deze omstandigheden? Het is en blijft het kind van de rekening. En de overige mogendheden gaan nog steeds voort met den strijd, den volken- en rassenstrijd vol verbittering, dien zij voeren; geen harer toont nog de geringste neiging tot vrede, want geen harer wil nog de uitputting zelfs in de verte zien. En daar moet het, helaas, heen, want het is meer en meer geworden een strijd op leven en dood! Het is maar alleen de vraag, de onoplosbare totnogtoe, wiens leven en wiens dood? Met sombere berusting wachten wij op den gang der dingen, Kerstmis in het gezicht houdend. Kerstmis!!