Onze Eeuw. Jaargang 13

[p. 458]

Buitenland.

De vrede van Boekarest maakte een einde aan den treurigen Macedonischen oorlog, die het geteisterde Bulgarije op den rand van den ondergang bracht. Roemenië zag zoo zijn kort en krachtig optreden, om Bulgarije de droeve noodzakelijkheid van berusting in zijn lot te doen inzien, met het meeste succes bekroond; Grieken, Serviërs en Montenegrijnen mochten zich verheugen in de vernedering van hun voormaligen bondgenoot, die de heerscher van den Balkan dreigde te worden en hen met zooveel laatdunkende minachting had behandeld. De hegemonie in den Balkan valt thans honoris causa koning Karel van Roemenië ten deel; de mogendheden steunden den vorst, die de gekozen uitvoerder scheen van hun wil om orde en rust op den Balkan te herstellen; met wijze matiging, ook tegenover Bulgarije, heeft koning Karel de hem toegedachte taak volbracht en de lof van Duitschland, zelfs van Oostenrijk en Rusland, werd hem niet onthouden. De bewoordingen, waarin de Duitsche Keizer hem geluk wenschte, wijzen erop, dat vooral deze hem bij zijn gevaarlijk vredeswerk heeft gesteund.

Maar volkomen in orde is het op den Balkan volstrekt nog niet. De grensverschillen tusschen Servië, Griekenland en het nog altijd hoofdelooze Albanië zullen met geringe moeite kunnen worden bijgelegd; de eilandenkwestie in de Egeïsche zee zal, nu Italië zich van de eilanden terug wil trekken, ook geen groot bezwaar meer opleveren. Turkije echter is nu de spelbreker. Met alle beschikbare macht heeft het zich plotseling op Adrianopel geworpen, waar Enver bei met geringe moeite de zwakke Bulgaarsche bezetting heeft teruggeworpen met zijn woesten Koerden en Arabieren, die schandelijk huishouden in het door Grieken en Bulgaren al hardhandig behandelde Thracië. Natuurlijk krijgen de Bulgaren thans alle plunderingen en moorden op hun in dat opzicht toch al bedenkelijk hooge rekening. Maar het ergste is, dat de Turken thans niet de hun te Londen door de mogendheden aangewezen grenslijn Midia-Enos maar de Maritsa als grens met

[p. 459]

Adrianopel en Kirk Kilisse eischen. De mogendheden dreigen met inhouding van financieele hulp, met militaire maatregelen reeds, maar de door de Jong-Turken aangezette Porte, rekenend op Frankrijk met zijn tallooze aandeelen in de Turksche schuld, braveert nog de eerste bedreiging en rekent erop, dat de mogendheden elkander te veel wantrouwen om hetzij een gemeenschappelijke militaire actie te beginnen, hetzij aan een of twee hunner op te dragen Turkije tot rede te brengen. Bulgarije, onmachtig thans om zelfs de Turken te weerstaan, doodelijk verzwakt als het is door het overgroote bloedverlies, zit met de handen in den schoot, afwachtend wat de mogendheden eindelijk voor het gedeemoedigde land zullen doen. En de Turken hebben genoeg ervaring van Europa's eensgezindheid om het er voorloopig niet op te wagen. Wat het einde zal zijn, is niet te zeggen, maar de vermetele Turksche bevelhebber te Adrianopel heeft gezworen het niet levend te zullen verlaten. Het zal er intusschen wel op uitloopen, dat ten minste een deel van Thracië door Bulgarije zal herkregen worden, zij het dan misschien niet als bezit zonder meer doch onder zekere beperkende voorwaarden, terwijl Turkije in ieder geval van de oorlogsschatting af is, die de zegepralende Balkanstaten het wilden opgelegd zien. Er is nog genoeg werk voor de diplomatie.

In China heeft zij niet veel meer te doen, nu de leiders van den zuidelijken opstand voor de overwinnende legers van Joeantsjikai naar Japan gevlucht zijn en ieder oogenblik de val van Nanking kan worden verwacht. Alleen de verdeeling van Mongolië tusschen Rusland en Japan moet nog plaats hebben; blijkbaar heeft Joeantsjikai dit prijs gegeven om de Japanners te bewegen de zuidelijke opstandelingen aan hun lot over te laten. En de beide roovers zullen het over den buit al lang eens zijn!

Ernstiger lijkt het in Mexico te staan, waar president Huerta de Vereenigde Staten trotseert, zijn erkenning als president hooghartig van hen eischt en zich gereed maakt een eventueelen aanval der Amerikanen op zijn moeilijk te veroveren staat af te slaan. Het lijkt erop, dat de Vereenigde Staten hem inderdaad zullen moeten erkennen; natuurlijk niet zonder eenige concessies van zijn zijde, met name op economisch gebied. Hij is gelukkiger dan Castro, wiens inval in Venezuela niet fortuinlijk is afgeloopen.

En te midden van dat alles staan wij gereed tot de opening van het Vredespaleis, apotheose van den vrede op aarde. Maar die opening is feitelijk slechts een uiting van geloof in de toekomst van de menschheid. Vredescongressen en vredespaleizen, wereldconferenties

[p. 460]

voor den vrede - dat alles is toekomstmuziek, welker liefelijke tonen, helaas, niet meer zullen weerklinken in de ooren van onzen Asser, die aan den vooravond van het feest, dat hij, de ervaren diplomaat, zonder al te veel optimisme zou hebben medegevierd, ons is ontvallen. Zijn dood werpt een schaduw op dat feest maar het heeft voortgang ook zonder hem, die zoo dikwijls moest waarschuwen voor al te groote verwachtingen van het daardoor gehuldigde streven. Laat ons hopen, dat het feest niet verstoord worde door ongewenschte voorvallen in eenig deel van de wereld, van die wereld, die bij alle idealistische stemming onder de menschen ten slotte beheerscht wordt door de eischen van minder idealistische belangen. Maar laat ons het optimisme van vele brave menschen niet verstoren door woorden van scepticisme. Het is goed, dat het optimisme nu en dan luid opklinkt en zijn gelukkige illusiën botviert, mits het niet al te zeer het oog sluit voor de minder fraaie werkelijkheid. En ons Nederland in het bijzonder mag zich verheugen de zetel te zijn van deze in ieder geval nobele beweging, mits het zich niet late verleiden tot al te groot vertrouwen op de naaste toekomst dier idealen en zijn kruit droog houde.

In Frankrijk krijgen zij gelijk, die voor een half jaar voorspelden, dat de verkiezing van Poincaré geen beslissende wending in den gang der gebeurtenissen zou brengen. Ongetwijfeld blijft het niet zonder invloed in binnen- en buitenland dat het hoofd van den Staat prestige heeft en achting afdwingt, maar de rol van een president der Fransche Republiek is nu eenmaal ‘plutôt un role effacé’, natuurlijk behoudens omstandigheden waarin een krachtige persoonlijkheid zich kan doen gelden. In den gewonen loop der dingen treedt de eerste minister meer op den voorgrond dan de president der Republiek. Barthou heeft zijn ‘loi de trois ans’ in de beide Kamers erdoor gekregen. De felle oppositie van Jaurès en van Caillaux in de Kamer heeft niet verhinderd, dat de wet er met een flinke meerderheid is aangenomen. Voor den uitslag in het Luxembourg was men meer beducht. Maar daar is het nog sneller en bijna met algemeene stemmen gegaan. Had het gesprek van Poincaré met den sluwen Clémenceau dezen uitslag bewerkt? Zag men ten slotte in, dat de eer en de veiligheid van het land dringend eischen niet bijna weerloos te blijven tegenover de toenemende militaire beweging in Duitschland en dat de weerbaarheid van het land de beste waarborg voor den vrede is? Of stelde de oppositie zich tevreden met de gedeeltelijke, maar toch noodlottige restricties,

[p. 461]

door de regeering in 't Paleis Bourbon wel al te onvoorzichtig aanvaard? Deze amendementen betreffen wel slechts technische details der uitvoering: het onder de wapens roepen van twee jonge lichtingen te gelijk, een verlof van 4 maanden op de 36, die de dienst zou duren, ruime vergoedingen voor allerlei kategorieën van hen voor wie de dienst bezwaren kon opleveren; technische détails, zoo men wil, maar die toch in de eerste jaren de weerkracht verminderen, doordat een al te groot deel der troep uit ongeoefende soldaten bestaat, die het budget weer bovenmate bezwaren. Het deficit op de uitgaven neemt bij 't jaar onrustbarend toe.

Wat in den loop dezer laatste maanden niet minder onrustbarend aan 't licht is getreden, dat is wat A. Pardieu (zie Revue des Deux Mondes, 1 Juillet 1913) noemt ‘la campagne contre la patrie’. De anarchisten zijn door de syndikaten (C.G.T.) diep doorgedrongen in de arbeidersbeweging en hebben ook hun werk onder 't leger sterk georganiseerd. Tal van blaadjes werken onder burgers, boeren, soldaten: le Pere Peinard, la Bataille syndicaliste, la Voix du peuple, la Guerre sociale, het groote orgaan van Jaurès l'Humanité e.a. Dat de verspreiding van le Manuel du soldat, de propaganda door le Sou du Soldat succes hebben, is wel gebleken uit de opstootjes in verscheidene kazernen en garnizoenen, niet zonder moeite onderdrukt.

Zoo is het voor Frankrijk, in zijn positie in de wereld en voor de orde in 't land zelf, werkelijk l'heure décisive gelijk de bekende graaf A. de Mun onlangs in een geschrift met dien titel uiteenzette. Het legervraagstuk staat daarbij in 't middelpunt. Want het socialisme stuurt op weerloosheid aan, onder den schoonen schijn van pacifisme. Het is rondweg uitgesproken in een geschrift van een der 77 socialistes unifiés, onder den sprekenden titel Faites un roi, sinon faites la paix. De republiek is de vrede, monarchie en leger behooren bij elkaar. Maar in Frankrijk is er nog te veel nationaal gevoel om aan een stem als die van Marcel Sembat gehoor te geven. En te veel gezond verstand om de op weerloosheid uitloopende pacifistische beweging te verwarren met het gezonde streven naar bevordering van den vrede, tegen welke voor groote en kleine staten gevaarlijke verwarring niet genoeg gewaarschuwd kan worden.