Onze Eeuw. Jaargang 10

[p. 468]

Buitenland.

Een wolkje komt aan onzen horizon op in het Verre Oosten: het ‘gele gevaar’ dreigt ook voor ons in de naaste toekomst bezwaren te zullen opleveren. Het is niet de eerste maal in de geschiedenis onzer koloniale bezittingen in het Oosten, maar noch de hardhandige methode van den gouverneur-generaal Valckenier, noch de weg der militaire expeditie tot onderdrukking van plaatselijk verzet, zooals nog in het midden der 19^de eeuw, zou thans toegepast kunnen worden om het gevaar te bezweren. Onder de zeker meer dan 600.000 Chineezen, die thans in onze Indische bezittingen aanwezig zijn, zijn er vele duizenden, die er, vooral op de tabakslanden en bij de tinmijnen, slechts tijdelijk verblijf houden; maar er zijn er veel meer, met name op Java, die van ouder tot ouder in onze bezittingen gevestigd zijn. Onder deze laatsten nu is een zekere partij, de Jong-Chineezen, die, in samenhang met de hervormingsgezinde beweging in China zelf, vooruit willen; een deel hunner meent dit doel te zullen bereiken door steun en hulp van het ontwakende moederland. Blijkbaar is langzamerhand bij vele Chineezen ergernis gewekt door het feit, dat de Japanners, wier superioriteit zij niet erkennen, als behoorende tot eene machtige en gevreesde groote mogendheid, door den invloed hunner op erkenning als zoodanig hoogelijk gestelde regeering, in betere conditie, immers in erkende internationale positie, gesteld zijn dan zijzelven. Vandaar moeilijkheden met China, dat zich, zoo goed als Japan, ook als groote mogendheid erkend wil zien en zich de belangen zijner onderdanen, of wie het daarvoor houdt, gaat aantrekken. Het, naar men meent, als demonstratie bedoelde vertrek van den Chineeschen gezant uit Den Haag wijst op een zekere spanning in onze betrekkingen tot China. Moge het gelukken die van ouds vriendschappelijke betrekkingen spoedig weder te herstellen en de gerezen moeilijkheden te boven te komen zonder aan de zoo talrijke Chineesche elementen in onze Oost een te grooten staatkundigen invloed te verzekeren, maar ook zonder hen te verbitteren. In ieder geval is hier een belangrijke kwestie van buitenlandschen aard, die voor ons van groot gewicht zou

[p. 469]

kunnen worden, al behoeft zij ons voorloopig niet te verontrusten. Onze regeering heeft in de laatste jaren getoond het Chineezenvraagstuk op liberale wijze tot oplossing te willen brengen en de Chineezen zelf waren totnogtoe te verstandig om ruw in te grijpen en daardoor de vervulling van billijke wenschen te vertragen.

Eerder dan van onrust mag men spreken van verrassing, nu in het achterlijke Spanje de vooruitstrevende minister Canalejas krachtig aanstuurt op erkenning der godsdienstvrijheid, ten minste in zekere mate, in dit van alle andere godsdiensten dan de Roomsch-Katholieke afkeerige land. Reeds lang was men in Spanje bezig met onderhandelingen over de wijziging van het bestaande Concordaat met het Vaticaan maar die onderhandelingen, te Rome door den gezant Ojeda gevoerd, gingen niet snel voort. De liberale minister, door de inwendige staatkundige gebeurtenissen aan het bewind gebracht, is nu kort geleden, tot diepe ergernis van het Vaticaan en hangende die onderhandelingen, overgegaan tot ingrijpende maatregelen van staatkundig-kerkelijken aard: het geven van meer vrijheid van beweging naar buiten toe aan andere godsdiensten door wijziging van art. 11 der Spaansche constitutie, dat alle uiting naar buiten, hoe ook genaamd, aan die godsdiensten verbiedt; het wijzigen der statuten van de congregaties met bepaling, dat geen nieuwe vereeniging van dien aard voorloopig mag worden opgericht. Het Vaticaan protesteerde tegen een en ander als ongeoorloofd hangende de genoemde onderhandelingen; de Spaansche regeering beriep er zich op, dat de eerste wijziging alleen de Spaansche constitutie betrof en de laatste besluiten krachtens hare souvereiniteitsrechten mochten worden genomen. En de regeering vond - mirabile dictu - hierin steun bij conservatieven zoowel als bij liberalen, bij den conservatieven leider Maura zoowel als bij den liberalen Moret, ja bij de groote meerderheid der bevolking en ook bij het hof zelf, dat tot nog toe als een zeer clericaal element gold, ten onrechte blijkbaar, vooral na het Engelsche huwelijk des Konings, die, hoe goed Roomsch ook, zelf in allerlei opzichten een modern vorst mag heeten. Alleen in de Baskische provinciën, van ouds met noordelijk Castilië zetels van het steilste clericalisme en van het Carlisme, kwam er beweging, die evenwel bij de krachtige houding der regeering in het zand verliep; ook de Carlistische pretendent, don Jaime, hield zich rustig. Maar het Vaticaan toonde zich ernstig ontstemd en de gezant te Rome, Ojeda, verliet die stad, zoodat de betrekkingen gespannen blijken; de Spaansche bis-

[p. 470]

schoppen toonden zich gematigd en klaagden, maar in zachte bewoordingen; een aantal dames uit de aristocratie verhieven hare invloedrijke stemmen, blijkbaar op dezelfde gematigde wijze. Cosas de España!

Waartoe zal dit alles leiden? De hervormingsgezinde minister staat voorloopig sterk, maar zal hij weerstand kunnen bieden aan den eenen kant aan de drijvende radicalen van de soort van den republikeinschen afgevaardigde uit Catalonië Iglesias, die vol Spaansche vurigheid reeds met aanslagen dreigt, aan den anderen kant aan de reactionnaire elementen, die op verzoening met het Vaticaan aandringen, op handhaving van den bedreigden staatsgodsdienst? Cosas de España!