Onze Eeuw. Jaargang 10

[p. 137]

Buitenland.

De Engelsche crisis is nog altijd niet tot oplossing gekomen. Het ministerie, tusschen het vuur der Ieren en arbeiders en dat der gematigden in geplaatst, heeft eerst getracht met de gematigden van beide groote staatspartijen samen te gaan en de hervorming van het Hoogerhuis te laten voorgaan aan die der begrootingskwestie. Maar de Ieren en een groot deel der arbeiders gingen onmiddellijk op hunne achterste beenen staan en de gematigde Unionisten bleken niet genegen de regeering op dezen weg te volgen. Toen maakte Asquith, hoewel zelf tot een gematigde politiek geneigd, plotseling rechtsomkeert en beloofde, met verloochening van vroegere plannen en uitingen, het Hoogerhuis aan te vatten. zoodra de dreigende financieele verwarring eenigszins zou bezworen zijn; een kleine wijziging in het ministerie had in verband met deze omzwenking plaats en de vrede in de uit allerlei elementen samengestelde meerderheid werd tijdelijk hersteld. De uitingen van Lloyd George en Churchill doen vermoeden, dat de plannen tot hervorming van het Hoogerhuis binnenkort zullen openbaar gemaakt worden en dat het land door middel van nieuwe verkiezingen binnen enkele weken daarover zal worden geraadpleegd. Inmiddels heeft lord Rosebery bij het Hoogerhuis zelf een hervormingsplan ingediend, gegrond op het laten varen van het erfelijk pairschap als rechtgevend op een plaats in het Hoogerhuis en op verkiezing der leden door een vrij ingewikkeld kiesstelsel. Dit plan kwam dezer dagen in behandeling, schijnt kans van slagen te hebben, ofschoon vele pairs geen zin hebben hunne erfelijke rechten te laten varen en de verkiezing eener ‘Tweede Kamer’ naast de Commons, de ‘Eerste’, velen overbodige weelde schijnt. De strijd over de constitutie is dus in vollen gang, al schijnt de oplossing nabij. Of de Regeering het winnen zal, is een volkomen open vraag; zij oefent zich vast in handige voorpostengevechten en heeft reeds meermalen hare vijanden door onverwachte zetten verrast. Het is een hoogst belangwekkende strijd, die thans in Engeland gevoerd wordt, waarop terecht allerwege de aandacht gevestigd is.

[p. 138]

En weinig minder is dat het geval ten opzichte van Duitschland, waar het Pruisische kiesrecht en de riviertollen thans de gemoederen verontrusten. Wat het eerste betreft, men zag rumoerige kiesrechtbetoogingen in de groote steden, met name te Berlijn, waar de anders nogal op hare hoede zijnde politie verschalkt werd door de sociaal-democraten en terwijl zij al hare maatregelen had genomen om eene aangekondigde betooging in het Treptower park te verhinderen, plotseling in den onvoldoend bewaakten Thiergarten duizenden zag samenstroomen. Maar die betoogingen van sociaal-democraten en liberalen kunnen de invoering van het conservatieve kiesrecht niet tegenhouden, nu centrum en agrarische conservatieven de handen ineenslaan; het liberalisme en radicalisme zijn samen in Pruisen lang niet zoo sterk als de vereenigde regeeringspartij, geleid door den veelgesmaden Bethmann Hollweg. Dat hij geen Bismarck, zelfs geen Bülow is, schijnt duidelijk, maar hij is een taaie volhouder en een bekwaam administrateur en dat zijn goede dingen, zoo geen groote. Hij heeft, naar men zegt, de oude totnogtoe in wezen gehouden werkkamer van Bismarck laten opbreken: de herinnering aan den grooten kanselier mocht anders wel in eere gehouden worden in deze booze tijden.

De riviertollen zullen er op den duur toch wel komen... als de Duitsche Rijksregeering Oostenrijk en Nederland even handig door concessiën weet te winnen als zij blijkbaar bezig is te doen met de tegenstrevenden binnen de Rijksgrenzen. Maar dan zal er toch heel wat water in den eerst zoo koppigen wijn gedaan moeten worden en verliest de zaak veel van hare scherpte. De regeering zal zeggen: het beginsel is voor mij hoofdzaak, maar de praktische staatslieden zullen meenen, dat oogenblikkelijke voordeelen ook iets beteekenen. Welke politiek is op den duur raadzaam? Er is voor beide wat te zeggen, want een beginsel zonder toepassing geeft ook niet veel, vooral niet in de politiek, die immers leeft van wisselende beginselen.

Op den Balkan scheen het een oogenblik weder te spoken maar Rusland heeft blijkbaar aan Bulgarije èn Griekenland een nuttige waarschuwing gegeven. De Bulgaarsche Czaar reist gemoedelijk van Petersburg naar Konstantinopel en koning Peter mag zijn voorbeeld volgen, nu Rusland en Oostenrijk de handen hebben ineengeslagen. Griekenland zit met den meesten ernst op hervormingen te zinnen en het militaire verbond zal wel trachten in de Nationale Vergadering, die moet bijeenkomen, te verkrijgen wat

[p. 139]

het kan, maar de ongeduldige Kretensen zullen nog heel wat moeten wachten, eer zij zich Grieken zullen mogen noemen, want de Turken zijn nog niet van zins kamp te geven. Deze laatsten schijnen het juk der Jong-Turken, wier aantal in het Turksche parlement aanhoudend daalt, moede; met name heeft de opneming van niet-Mahomedanen in het leger kwaad bloed gezet, zoowel bij de Mahomedanen, die deze afwijking van overoude instellingen van den Islam afkeuren, als bij de beweldadigden zelf, die niet onverdeeld gesteld schijnen te zijn op de zegeningen van de kazerne. Het is in die omstandigheden zeer de vraag, of de landsverdediging feitelijk met die opneming gebaat zal zijn: de niet-Mahomedanen zijn wel eens goede vrienden van naburige aanvallers gebleken, Macedonië weet ervan te spreken!

Le tour est joué. De evenredige vertegenwoordiging waaruit een betere Fransche Kamer zou kunnen voortkomen, is onder algemeene sympathie in woorden weggeborgen als.... de eerste zaak van een nieuwe Kamer, die nog op de oude manier zal gekozen worden. De tijd was te kort, opzettelijk zijn allerlei prealabele maatregelen gerekt - en nu is het te laat om tegen ruim half April met een nieuwe organisatie gereed te zijn.

Inmiddels: la démocratie bat son plein; maar wat er van 't verleden aan 't licht komt en wat het aan toekomst-muziek bevat is waarlijk niet liefelijk.

Wat het eerste betreft: overal vertoonen zich knoeierijen in 't groot. Natuurlijk is er gevaar in aan 't systeem te wijten, dat dieven en bedriegers hun slag slaan, want (zoo kan men zeggen) dit is nu eenmaal in elke maatschappij mogelijk. Maar wanneer dit zoo veelvuldig, langdurig en herhaaldelijk geschiedt als in Frankrijk 't geval is, wanneer bevoorrechting in de keus van personen en afwezigheid van controle met handen te tasten zijn, dan mag men toch wel het demokratische systeem ervoor aansprakelijk stellen. Reeds de vorige maand vermeldden wij wat bij de liquidatie van de goederen der congregaties geschied is. Daaromtrent zijn nu nieuwe feiten bekend geworden, die alle grenzen te buiten gaan. Een der beambten daartoe aangesteld, zekere Duez, een vroegere winkelbediende zonder eenige waarborgen van bekwaamheid of eerlijkheid en toch met een taak belast, die deze beide eigenschappen volstrekt vereischte, heeft minstens 5 millioen weten te verduisteren. Trouwens de rekeningen der liquidateurs, die hun werk veelal tot in 't onbepaalde rekten, soms in 't geheel niet ten einde brachten, middelerwijl zich als

[p. 140]

heerschers aanstelden en handen vol geld grepen en rondslingerden, vertoonen te zamen een som van ruim 13½ millioen aan ‘diverse uitgaven’, niet nader verantwoord. En dat onder ‘controle’ van een rechtbank, waarvan de opdrachten uitgingen, en van een parket, dat het toezicht verzuimde! Duez zit nu achter slot, maar de sommen zijn verdaan; het geld, dat in handen der Kerk zoo ‘onvruchtbaar’ was, zei men, en waarvan Waldeck Rousseau beweerde, dat het de arbeiderspensioenen zou opleveren! Onder de lieden, die zich hevig verontwaardigd toonen, treedt nu de brave vader Combes naar voren, vergetend, dat hij het was, die zijn land in deze richting heeft gedreven.

Een andere wondeplek is 't budget. Hoe kan het anders, waar de gewone uitgaven in 3 jaren met een half milliard (zeggen 500 millioen) zijn geklommen. Er is een middel om te boucler le budget, n.l. leening, en ook dit jaar zal het deficit van ruim 200 millioen voor een overgroot deel door nieuwe leening op korten termijn gedekt worden. Après nous le déluge! In 1911 komen er voor de arbeiderspensioenen 220 millioen bij. De rentelast stijgt natuurlijk en de schatkistbilletten, die men uitgeeft, zijn toch ook over weinige jaren losbaar. De tegenwoordige minister van finantiën Cochery, die zich van zijn voorgangers door wat meer openhartigheid onderscheidt, beweert, dat 1911 een sluitend budget zal brengen: hij hervormt, zegt hij, de financiën in twee termijnen: 't geen evenwel hierin bestaat, in 1910 niets te doen en voor 1911 alles te beloven. Ernst of kortswijl? Zijn voorganger (en opvolger?) Caillaux weet het rechte middel: bij progressieve belasting op inkomen nog progressieve belasting op kapitaal en dito op erfenissen, alles ‘naar de behoeften der schatkist’.

Ziedaar proefnemingen met de algemeene welvaart, die een rijk land als Frankrijk een poos doorstaan kan, maar die geen enkel land op den duur kan verdragen. En de spaarzame Fransche burger en boer zullen op den duur genoeg krijgen van de derde Republiek, die hun deze zegeningen bracht in zoo meer dan voldoende mate. Men vergete niet, dat de Fransche leeningen vooral in Frankrijk geplaatst worden! Het hemd zit ook hier nader dan de rok!