Onze Eeuw. Jaargang 8

[p. 159]

Onze leestafel.

Gerard van Eckeren. Om een leuze. Baarn. Hollandia-Drukkerij.

Een bundel van zes schetsen, genoemd naar de eerste, waarin wel heel goed geteekend wordt dat hopeloos rondloopen van den timmermansknecht op zoek naar werk, die - om een staking ontslagen - leergeld betaald heeft en nu graag ‘onderkruipers’- werk aanneemt, zich niet bekommerend om ‘de leuze’, wanneer hij maar voor zijn doodzieke moeder wat verdienen kan. Maar zijn meisje wijst hem de deur als zij hoort wat voor ‘flauwerik’ haar aanstaande is. En thuisgekomen vindt hij zijn moeder gestorven.... Heel anders de tweede schets: Een avond, waarin den gevierden schrijver Van Maaren, die de beroemde, niet mooie, bij zijn familie logeerende arme dichteres steeds als kunstzuster behandeld heeft, door haar zoo gevoelig de les wordt gelezen omdat hij geen greintje behoefte aan sympathie en aan liefde bij haar veronderstelt en in haar alleen de kunstenares, niet ook de vrouw heeft gezien. Verovering verplaatst ons in eens in de smokkelaarswereld over de grenzen: de bloode minnaar, die, door de commiezen verrast, om zich heen slaat, zijn schuld in de gevangenis boet en dan zoo branie daaruit komt, met durf nu en met het besef dat men toch maar brutaal moet zijn en die dan door de mooie Anna uit de dorpskroeg als een held wordt gevierd. Verschillend zijn ook de drie andere: Ouderdom, In zwijgen en Zondag, waarvan de tweede voor jaren reeds in De Gids verscheen en sedert dien, in boekvorm omgewerkt, als Donkere machten verscheen. En verschillend is ook de indruk, dien deze schetsen bij den lezer achterlaten. In zwijgen b.v. is het gruwelijk verhaal van beest-menschen, de misdaad van de jonge moeder, die om de liefde van haar man te winnen met hem van huis weggaat, wetend dat dan haar stumperig kindje in den pot met kokend water zal vallen! Daarentegen schreit er in Zondag de zachte weemoed van het Haagsche winkelmeisje, met haar fijn gevoel zoo deerlijk misplaatst in die grove omgeving. Doch of nu al het eene onderwerp ons aangenamer dan 't andere aandoet, erkend moet worden dat in alle zes die schetsen ons slag op slag treft de rake uitbeelding, de schildering met forsche, breede trekken van het milieu, ons treft die kunst, waar-

[p. 160]

mee de schrijver dadelijk ons verplaatst in de omgeving en ons binnen het telkens wisselend kader zijn figuren laat zien en ze voor ons doet spreken, denken, handelen, gelijk we voelen dat die menschen in die omgeving moeten gedaan hebben.

H.S.

Curaçao. Verbetering van den landbouw aldaar als middel ter verheffing der kolonie door R.H. Rijkens, Oudlandbouwkundige der kolonie Curaçao. Tiel, A. van Loon 1907.

Met veel belangstelling namen wij reeds vroeger kennis van dit geschrift, toen het in den jaargang 1905 van Cultura verscheen. Wij begroetten het als eene ernstige poging, om het eiland Curaçao, dat tot algeheel verval dreigt te geraken, weder tot voorspoed te brengen; wij zwegen er over, omdat het niet gebruikelijk is, artikelen van een tijdschrift in een ander maandwerk te bespreken, maar de afzonderlijke uitgaaf geeft ons eene welkome gelegenheid, er nog de aandacht op te vestigen.

Het werk van den heer Rijkens maakt in de allereerste plaats den indruk van te zijn un livre de bonne foy. Hij heeft met nauwgezetheid en ernst de bestaande toestanden trachten uit te vorschen, en geeft daarna aan wat ter verbetering daarvan behoort te geschieden. Men kan misschien aanmerkingen maken op het een en het ander, - niet aan ons staat het, zulks te beoordeelen; maar zeker is het dat de schrijver het doel zal bereiken dat hij zich wel in de eerste plaats voorstelde: de gezaghebbenden en de belanghebbenden te dwingen tot nadenken over den verder te volgen weg.

E.B.K.

Ciska van Dannenburgh. Indische roman door Mevrouw M.C.E. Ovink-Soer, Amersfoort, Valkhoff & Co.

Noemt men dit een roman? Naar onze meening is het veeleer een zeer eenvoudige, laag bij den grond blijvende vertelling, die als zoodanig hare verdiensten heeft. Zij schetst ons de toestanden in sommige Indische huishoudens; de voordeelen eener goede opvoeding, den strijd tegen onverschilligheid en sleur in eene ‘kampong-omgeving’.

Wij veroorloven ons echter de opmerking, dat de uitwerking van de heele geschiedenis ons zeer zwak dunkt, en dat men aan een ‘Indischen roman’ niet langer een Indisch cachet behoorde te geven door de Hollandsche zegswijzen in den mond der mestiezen te laten verdraaien. Van die grapjes hebben wij nu al jaren lang genoeg gehoord.

E.B.K.