Onze Eeuw. Jaargang 2

[p. 778]

Een herinnering aan Paestum
Door C.M. Vissering.

Vaal grijs van kleur, met gras en onkruid begroeid, staat de geweldige stadsmuur van Paestum, als een opgewerkte heuvel van bestoven groen, om de antieke stad. De Porta della Sirene, een grijze opening in 't verweerde steen van den muur, geeft toegang tot de afgesloten ruimte.

Achter de poort met 't Sirenen-basrelief, strekt zich de weg, in één lijn met de zee, van Noord naar Zuid; een breede witte streep, door een vaal groen landschap. Woeste windvlagen wolken 't witte wegstuifsel op tot hooge kolommen van stof.

Links aan den weg, tegen den begroeiden muurheuvel, staat een osteria; een vierkante houten loods, zonder vensters, met een open beschot tot ingang. In 't duister van de diepte der keet gloeit een kolenvuur, en in den rooden schijn van 't vuur, zitten vier kerels te dobbelen.

Op den weg nadert langzaam een eenzame ezelrijder; zijn wijde almaviva waait breed uit in den wind; de groote flambaar is diep op den behaarden kop gedrukt, en een slip van den mantel over den linker schouder geworpen, 't gelaat tot over 't oor dekkend tegen den snerpenden tocht van over de bergen. Hij rijdt voorbij, en wordt een zwarte stip in de stofkolommen van den witten weg.

[p. 779]

Een kleine jongen duikt op uit de struiken achter de loods. Hij steekt den weg over met twee kleine zwarte biggen aan een touw. 't Bloote lijfje van den kleuter is zichtbaar door de scheuren van zijn hemd, dat met een lange punt neerhangt uit den open achternaad van 't wijde broekje. Langzaam verdwijnt de kleine zwijnenhoeder aan den overkant van den weg, in 't hooggepluimde riet, achter den tempel van Ceres.

Uit de osteria komen twee oude mannen; bandietentronies op uitgeteerde lichamen. Zij bestijgen met hun beiden één ezel, een afgeleefd dier, en zeulen den weg af.

Dan oneindige eenzaamheid, in een kaal dor dood land, met ver in 't Westen een lange witte lijn van glanslooze zee.

Zoo lag de landstreep van Pesto voor mij, op een somberen winterdag; en in de grootsche, dorre, overweldigende eenzaamheid, stonden de drie tempels der Grieksche oudheid.

De tempel van Neptunus, massaal, statig, reuzengroot; de zuilen krachtig geel gekleurd, de goudkleur der eeuwen, door 't zilt der zee er met striemende stormvlagen overheen gezwiept en met zengende zonnestralen ingegloeid. Daar naast de Basilica, rijzig opgaand naar den strakken hemel. Niet zoo grootsch, niet zoo statig, als de Neptunustempel; de mindere in ieder opzicht, maar slank van vorm en teer van tint; stilgrijs van kleur, als 't enkele wolkje aan den vagen verren horizont, in 't paars verschiet van rotsen.

Veel verder, tusschen 't doorzichtig groen van wuivende rietpluimen en stille olijven, de tempel van Ceres; de kleinste, de meest bevallige der drie; eenzamer nog door den afstand en misschien mooier door 't alleen staan.

Lang geleden had ik over de tempels van Paestum gelezen. Een korte schets met enkele woorden aangegeven; doch in de verbeelding had zich de voorstelling uitgewerkt tot een sprookje van schoonheid.

De tempels waren gelegen in een bloeiend bed van bloemen; van wilde rozen en acanthus en hooggroeiend varenkruid. De hooge tempelzuilen glanzend in zonlicht,

[p. 780]

tegen 't trillend blauw van den zuidelijken hemel. Op een der trappen van den Neptunus-tempel zat een jonge vrouw, met een mooien bambino; de vrouw had een rood zijden doek om 't prachtig hoofd gebonden, 't kind was naakt; een heerlijk stuk jong leven op de eeuwendragende oudheid der tempels.

En nu zag ik voor mij, dit eindeloos verlaten land. Een droom van verdorring en grijsheid, met de overweldigende werkelijkheid der Grieksche bouwwerken. 't Bestoven groen en 't ritselend riet, rustloos gegeeseld door razende stormvlagen; een wijden strakken hemel vol stil witten glans, boven de verbijsterende eenzaamheid van een grootsch landschap, met verre horizonten van paars-grauwe rotsen en een lange grenslijn van kleurlooze zee.

En tegen een van de Dorische zuilen der Basilica, stond een klein meisje geleund; een arm bleek bedelkind, in een zwart geruiten lompenjurk, met een vaalbruinen omslagdoek om 't hoofd; bibberend van koude en bedelend om een stuk brood.

En in wijden kring om de tempels heen, jaagden in durende onrust, drie huilende hongerige honden; groote dieren met schonkige schoften, uitgemergeld als 't kind, en even als zij, azend op afval.

Dit is mijn beeld van Paestum!

En naast 't wondere sprookje van schoonheid der verbeelding, is gekomen deze machtige herinnering aan de somber grootsche werkelijkheid.