Ontmoeting. Jaargang 17

[p. 63]

Kritieken

Th.A. Delleman
De kracht van het gebed.
Aalten - De Graafschap.

Zolang wij nog de dag na de bidstond voor het gewas mopperen omdat het pijpenstelen regent, en na het gebed om wijsheid in een moeilijke kwestie breedvoerig aan anderen uiteenzetten hoe hopeloos die zaak wel is, hebben wij boeken over het gebed nodig. Ds. Delleman heeft er een aan de rij toegevoegd, waarin hij vooral de Bijbel zelf laat spreken. Terecht stelt hij dat een predikant aan de gebeden die hij gaat uitspreken niet minder aandacht en voorbereiding dient te besteden dan aan de preek.

O.J.

Helmut Thielicke
Hoe de wereld begon.
Wageningen - Zomer en Keuning.

Dit boek over Genesis I-XI is ontstaan uit toespraken, onder grote belangstelling van met name jonge mensen gehouden in de Michaeliskerk te Hamburg.

Onze generatie heeft een opvallende interesse voor de geschiedenis van de allervroegste tijden. Is de wereld gemaakt van materiaal dat met vloek is beladen, zodat wij de dupe zijn van onze erfelijke aanleg? Is het mogelijk zich los te maken van de Heer der schepping zonder ook de schepping zelf te verliezen? Waarom maakt God het ons zo moeilijk Hem te ontdekken? Staat God dichter bij de natuur dan wij? Kan een ruimtevaarder de aarde achter laten? Moeten wij de mens verklaren vanuit zijn biologische oorsprong of vanuit zijn bestemming? Is wie de vraag opwerpt hoe het kwaad in de wereld kwam, niet bezig van zichzelf te vragen? Wat hapert er aan de wereld waarin coca-cola het enige woord is dat de babylonische spraakverwarring heeft overleefd? Moeten wij om te weten waarheen God ons brengt zijn voetsporen kennen of alleen zijn hart?

Doordat Thielicke antwoord geeft op deze en dergelijke vragen, brengt hij de moderne mens in het krachtveld van de bijbelse geschiedenis van schepping, val, zondvloed en torenbouw.

Men vraagt vaak naar een boek dat men aan belangstellende buitenkerkelijken kan geven; dit is er bijzonder geschikt voor.

O.J.

Ds.A.G. Barkey Wolf
Tongen als van vuur.
Zwolle - La Rivière & Voorhoeve.

Dit boekje bevat elf meditaties over bijbelteksten waarin het woordje ‘als’ wordt gebruikt:

‘als duiven naar hun til’, ‘als de voeten der hinden’, enzovoort. De schrijver, gevoelig voor schoonheid en oorspronkelijkheid, het goed recht handhavend van de zwier en de sier naast de degelijkheid en van de lichtvoetigheid naast de potigheid, is de aangewezen man om met deze bijbelse beelden om te springen. Het typeert hem dat hij het woord ‘als een bloem des velds, zo bloeit hij’ niet beperkt tot de kortstondigheid van ons leven.

O.J.

Cora Terpstra-Luiten
De koningin van Sjeba.
Kampen - J.H. Kok N.V.

Het uitwerken van een Bijbels gegeven tot een roman is altijd een hachelijke onderneming: schrijver en lezer herinneren zich op iedere bladzijde een niet te evenaren voorbeeld. Cora Terpstra-Luiten koos als verhaal de korte beschrijving uit 2 Kronieken van het bezoek der koningin van Sjeba aan Salomo, een Bijbelgedeelte dat inderdaad ruimte laat aan de fantasie. Door dit thema te plaatsen in de

[p. 64]

omlijsting van het Hooglied, een van de meest verheven minnezangen uit de wereldliteratuur, beperkte ze die ruimte echter weer tot een bepaald vlak en wie zou op dit vlak iets aan de geïnspireerde uitbeelding kunnen toevoegen?

Er blijft dan voor de romanschrijver nog de mogelijkheid door historische studie zichzelf en de lezer dichter bij het Bijbelverhaal te brengen. In deze richting heeft Cora Terpstra het gezocht: op de laatste bladzijde geeft zij een lijst van de geraadpleegde literatuur en de resultaten van die studie zijn in haar roman verwerkt. Voor lezers, die niet in de gelegenheid zijn zelf studie te maken van het historische milieu van het Bijbelverhaal, kan haar roman daarom waardevol wezen.

Toch mag het schrijven van een historische roman niet alleen worden voorbereid door het raadplegen van een aantal historische werken. Bestudering van de taal, waarin men wil schrijven, blijft eerste vereiste. Een zin als: ‘Enkele wederzijdse hoffunctionarissen, waaronder ook Huredja, waren het vergund de vorsten te blijven volgen’, geeft al te duidelijk blijk, dat het raadplegen van een Nederlandse grammatica is overgeslagen.

Nog een paar andere voorbeelden.

‘Het is verschrikt door de macht die ze heeft in onvolwassen handen.’ Hier moet zowel met ‘het’ als met ‘ze’ bedoeld zijn: ‘het volk’.

‘Als de Vorstin van Sjeba de genegenheid van Israëls Koning in de schoot geworpen krijgt is het een staatsbelang die geen verwaarlozing gedoogt. Moge het geluk met u zijn en Sjeba's welvaart door u vergroot worden. Bilqis zag haar hofmaarschalk koel aan, want ze verdroeg zijn woorden niet, hoewel zij ze erkende’.

Met ‘een staatsbelang die’ moet bedoeld zijn: ‘een staatsbelang dat’. Na ‘vergroot worden’ houdt de directe rede op, wat de lezer zelf moet uitvinden. Met ‘zijn woorden erkennen’ zal waarschijnlijk bedoeld zijn: ‘de waarheid van zijn woorden erkennen’.

Een schrijver mag het een en ander aan de verbeelding van zijn lezers overlaten. De taal dient hij evenwel dusdanig te beheersen, dat de lezer niet naar de bedoeling van zijn woorden en zinnen hoeft te raden.

J.M.Vr.

P.A. Quarantotti Gambini
De rode roos.
Lochem - N.V. De Tijdstroom.

Terecht is deze (vooroorlogse) Italiaanse roman vergeleken met werk van Couperus. Zijn meest opvallende kwaliteit is de gevoelig weergegeven verstilde sfeer, al ontbreekt de intrige geenszins. Niet een jonge man en een jonge vrouw zijn de hoofdfiguren, maar enkele oude mensen, die wonen in een afgelegen provinciestad. In hun leven, dat langzaam overgaat in vegeteren, brengt de rode roos nog eenmaal het element van de romantiek.

De uitstekende vertaling is van C. Stinga-Last.

J.M.Vr.