Ontmoeting. Jaargang 15

[p. 136]

Roger Pieters
De betogers

De twee stoeten kropen door de hitte boven de asfaltwegen, die elkaar moesten ontmoeten een paar kilometer voor de hoofdstad. Om het geheel een gezicht te geven waren de autocars gestopt een eind voor de plaats waar de wegen samenkwamen. Het moest werkelijk, van weerszijden, een mars op de hoofdstad worden. Een indrukwekkende betoging, na urenlange mars onder de brandende zomerzon. Nu waren ze allen nog opgewekt gestemd, de betogers. Ze hadden weliswaar hun deftige, donkere jasjes over de arm gelegd, maar straks zouden ze die weer aantrekken, om de hoofdstedelingen te tonen dat ze alles trotseren durfden om uiting te geven aan hun verlangens. Zelfs de zon.

De veldbrigadier, die bij het kruispunt stond, kon zijn jasje niet afleggen. Hij wou het trouwens niet, hij was veel te fier op zijn nieuwe uniform. Een deftig donker ding, met insigne op de schouder: ‘Veldbrigadier’. Wanneer hij met zijn grote, rode zakdoek, zich de hals uit wiste, dan was dit alleen opdat het zoute zweet zijn kraag niet zou bevlekken.

De opstappende betogers op de twee asfaltbanen babbelden opgewekt, geen poging doend om hun stemmen te dempen. De baan was eenzaam, slechts af en toe schoof een voorzichtige auto voorbij de viermanbrede rij. De chauffeur keek nog even nieuwsgierig over de schouder. Vroeg zich wellicht af of dit een begrafenisstoet was of een huwelijksfeest. Enkele betogers zwaaiden vriendelijk met de hand, omdat er steeds mensen zijn die geloven dat elkeen met hen meevoelt. Ze klemden de opgerolde spandoeken zorgvuldig onder de arm. Droegen de kartonnen opschriften over de schouder. ‘Hoger loon voor minder werk’, ‘Veertig urenweek’, ‘Meer kindertoeslag’. Ze geloofden dat het gedrukte of geschilderde woord door zichzelf waarheid werd. Straks, in de hoofdstad, zouden de mensen even opzien.

Ook de veldbrigadier zag op. Hij had de betogers nog niet zo vlug verwacht. Had evenmin verwacht dat ze op hetzelfde uur zouden aankomen. Hij vroeg zich één ogenblik af hoe hij het aan boord zou leggen om de twee stoeten gescheiden te houden. Eigenlijk was het doodeenvoudig. Die eerst aankwam mocht door, de anderen moesten maar enkele minuten wachten. Zo'n massa zouden ze ook niet zijn. Noch de werknemers, noch de werkgevers.

De stoet der werkgevers zag er een klein beetje deftiger uit. Het verschil lag er in de auto's die achter de opstappenden kwamen. Langzaam rijdend en een kostbare last vervoerend: enkele fabrieksbazen, bankiers. Mensen die geloofden dat het verloren inspanning was te gaan wanneer niemand hen zag. Voor de rest bestond de stoet uit kleine bazen, zelfstandigen. Ook zij praatten opgewekt met elkaar en droegen de leuzen onder de arm: ‘Minder sociale

[p. 137]

lasten’, Minder belastingen', Stabilisering van loon en werkuren'. Ook dit leek allemaal waar en gerechtvaardigd.

Tussen de twee wegen, die slechts heel langzaam tot elkaar naderden, als schuwe dieren die elkaars kracht niet kennen, stonden huizen, groeiden hoge bomen of stond de hoge schutting van een kwekerij, zodat de betogers uit de twee stoeten elkaar niet konden zien. Wel hadden ze er lucht van gekregen dat er tegenbetogingen zouden op touw gezet worden, doch, gelovend in hun eigen kracht spraken ze daar misprijzend over. Ook nu nog schimpten ze op elkaar, werkgevers op werknemers, en omgekeerd. Alleen klonken hun stemmen nu wat stiller. De zon stond zo brandend heet. Hun schoenen kleefden in de asfalt.

Ook de voeten van de veldbrigadier kleefden aan de straat. Telkens als hij ze verplaatste om nu eens de andere stoet in ogenschouw te nemen, moest hij zijn voeten uit de straat losrukken. De stoeten naderden tergend langzaam. Ze leken rijen soldaten die tegen elkaar oprukten. En hij stond daar tussen. Tussen de twee fronten. Hij kreeg het zo warm, en niet door de zon alleen, dat hij eraan dacht zijn das los te knopen en zijn hemdsknoopje open te zetten. Maar hij was niet meer zo jong en had nog veel plichtsgevoel. Zijn hand dwaalde naar zijn jaszak om een sigaret te zoeken, maar ook het roken liet hij na. Binnen enkele minuten zou hij zijn beide handen nodig hebben. Precies als 's zondags, na de voetbalwedstrijd. Het gaf hem telkens een sterk machtsgevoel, wanneer de kilometer lange rij auto's stopte, enkel op een teken van zijn hand. Niet alleen de auto's, die hij van hieruit zien kon, stopten, maar ook alle andere, die daarachter kwamen. Tot in de stad toe moesten de auto's hun vaart verminderen, enkel omdat hij hier, op het kruispunt zijn hand in de hoogte stak. De veldbrigadier bekeek zijn handen. En grinnikte. Hij dacht eraan hoe hij straks die honderden betogers, misschien waren het er wel duizenden, halt zou toeroepen. Hoe hij de andere rij, door een simpel wuivend gebaar van zijn rechterhand, vlugger zou laten doorstappen. Het was allemaal zeer eenvoudig. In zijn land heerste orde en het uniform dwong eerbied af. Toen waren de rijen al zeer dicht genaderd. Zo dicht dat hij gezichten kon onderscheiden. Hij was ervan op de hoogte gesteld dat er betogers en tegenbetogers zouden zijn, hij wist zelfs dat de enen werknemers en de anderen werkgevers waren. Maar het was hem onmogelijk om de enen uit anderen te onderscheiden. De werklieden hadden hun nette kleren aangetrokken, omdat de tijd voorbij is dat de werkman geloofde, door zich ruw te gedragen respekt te kunnen afdwingen, en de werkgevers hadden gemeend best te doen zich niet al te fijn uit te dossen. Tenslotte kwamen ze hier om te klagen over de te zware lasten en iemand die in een peperduur kostuum klagen durft, wordt moeilijk geloofd. Enkelen hadden zelfs een gewoon, blauwlinnen werkjasje aan en zelfs de rijkste fabrikanten droegen een weeks pak. Ook hadden ze hun auto's nu langs de weg geparkeerd.

De veldbrigadier grinnikte nog steeds toen de kop van de beide stoeten een

[p. 138]

tiental meters van hem af was. De rijen namen nu de ganse breedte van de baan in beslag. Dicht naast elkaar, als een leger dat bereid is honderden manschappen op te offeren om toch maar het beoogde doel te bereiken, naderden ze. Een honderdkoppig monster. Twee honderdkoppige monsters. En nog hadden ze elkaar niet gezien. Vlak bij de hoek stond immers een machtig appartementsgebouw.

Eerst toen de veldbrigadier, zonder te bedenken welke rij hij tot stoppen maande, de hand had geheven, kregen de voorste mannen van de twee optochten elkaar in 't oog. Het was misschien een ongelukkig toeval dat het de stoet van de werknemers was die opgehouden werd. De werklieden geloofden dat zij, voor de duizend en zoveelste maal, achteruit werden gesteld. De rij steigerde even, als een paard dat plots aan de teugels wordt gerukt. De andere optocht was ondertussen reeds het kruispunt opgemarsjeerd, de leuzen en spandoeken steeds onder de armen gekneld, toen ook de rij van de werknemers, als door een plotselinge stormwind opgejaagd, het kruispunt opschoot. De glimlach gleed van het aangezicht van de veldwachter af. Hij zwaaide een poos met de armen, wild molenwiekend. Dan poogde hij, door de armen wijduit te strekken de massa tegen te houden. Doch reeds waren er slagen gevallen. De stokken met de leuzen werden gebruikt als zovele wapens. De pogingen van de brigadier bleven zonder nut. Ze werden zelfs niet eens opgemerkt. Het werd een verwoede strijd om de steenweg. Een strijd die minutenlang duurde, tot de doeken als droevige oorlogstrofeeën onder de voet gelopen werden. De dragers ervan staakten de strijd om hun gedrukte en geschilderde waarheden weer uit het stof te rapen en zienbaar te maken. Dank zij deze materiële, doch zeer belangrijke schade, bleef het gevecht binnen de perken van een, zij het dan omstandig, fait divers. De betogers zaten langs weerszijden van de weg hun spandoeken te herstellen. Ze riepen scheldwoorden naar elkaar en staken vuisten op, maar er waren er ook die vrienden uit de andere partij hadden herkend en elkaar een handje toestaken. Tenslotte raakten de beide stoeten toch weer op gang en hervatten hun mars naar de hoofdstad, elk langs zijn kant van de weg. Wanneer er nog gevochten moest worden, dan konden ze dit evengoed in de stad doen, waar tenminste iemand het zag. Waar iemand zien kon hoe zij bereid waren voor hun rechten te vechten. Het werd ook stilletjes aan tijd om de jasjes aan te trekken en de spandoeken open te vouwen.

De armen wijdopen gespreid, als een spandoek, lag de veldbrigadier op het kruispunt. Het aangezicht tegen de hete asfalt. Er kroop een heel klein kevertje in het plasje bloed dat uit zijn oor liep.

Minder dan een half uur later stapten de beide stoeten heel ordevol door de straten van de hoofdstad. Ze droegen fier hun leuzen, alleen leek het wel wat verwonderlijk dat enkele spandoeken schijnbaar van kamp verwisseld waren. Dat de werkgevers de veertig-urenweek eisten en de werknemers ‘Meer pensioen voor zelfstandigen’, kon getuigen van een ongewone breedheid van opvattingen, maar ook van weinig sekuurheid bij het voorbereiden van de stoet.

[p. 139]

Er waren zelfs werknemers die eisten een ‘Groter overlevingspensioen voor weduwen van slachtoffers van werkongevallen’. Het was een hele kunst geweest om zo'n wijduitlopende eis op één enkel spandoek te krijgen. Een nutteloze eis, tenware men de eenzame veldbrigadier als slachtoffer van een werkongeval kon aanzien.