Ontmoeting. Jaargang 12

[p. 216]

Aize de Visser
Fijn

De jongen was vanaf zijn zesde jaar iedere zondag met zijn vader naar de kerk gegaan. Hij wist hoeveel planken het geronde plafond telde, hoeveel zitplaatsen er waren, stoelen en banken; nog altijd vond hij het bruin vlekkerige bordje ‘Verboden te spuwen’ dat aan de groezelige, gekalkte muur hing, vlak boven de plaats waar zij elke zondag zaten, vreemd en een beetje belachelijk. Soms verlangde hij er naar zijn naam tussen andere in de lessenaar te snijden, E.v.R., witgeel in bruin, maar hij had geen mes en zijn vader zou het zeker merken, die lette toch al zo op hem. Een enkele keer moest hij, op weg naar huis, vertellen wat de dominee had gezegd, niet vaak, want vader liep meestal met andere mensen te praten, vreemde, verre dingen. En het gebeurde ook dat vader niet merkte, dat zijn zoon maar wat zei.

Maar vanmorgen had de man gezegd: ‘Ik denk dat we eens naar dominee Gooyer gaan, Erik.’

De jongen had niet begrepen waarom, maar hij had het niet durven vragen. Het was allemaal weer zo vreemd deze ochtend. Moeder was niet opgestaan. Hoofdpijn, vertelde vader, maar waarom keek hij daarbij zo nors?

Erik had zich vreemd opgewonden gevoeld. Als het mogelijk bleek op zondagmorgen naar een andere kerk te gaan, misschien hoefde het dan binnenkort helemaal niet meer. Dan konden ze hem op school ook niet meer uitschelden. Als ze hem nu wilden pesten, scholden ze hem voor fijne en riepen dat hij aan de Heilige Maria moest bidden. De stommerds, ze wisten niet eens dat protestanten Maria helemaal niet hadden. Misschien was een christelijke school toch wel fijner, al moest je daar psalmversjes leren. Maar vader wilde het niet; Erik had het gehoord van moeder, die er iets over zei tegen tante An op een avond, toen ze dachten dat hij niet in de kamer was.

De kerk van dominee Gooyer was aan de andere kant van de stad. - De straten zien er op zondagmorgen anders uit dan op gewone dagen. Nee, niet vriendelijker, wat moet ik er van denken, zieker, dacht hij. De bomen langs het water zag hij duidelijker, heviger dan anders. Hij schrok toen vader en hij luid klotsend over het houten brugdek liepen.

- Vreemd, zo heb ik het nooit eerder gehoord. Als het nu eens regende, misschien zou ik dan onder vaders jas mogen lopen. Hij wist dat de gedachte dwaas was, het was één keer gebeurd, toen er onverwacht een bui was losgebarsten en hij geen jas bij zich had gehad. Vader zou het nooit doen op zondagmorgen, ook al gingen ze nu niet naar hun eigen kerk. Maar toch hoopte hij dat het nog eens zou gebeuren.

[p. 217]

Ze kwamen een enkele bekende tegen. Erik hoefde het niet eens te zien, hij voelde het. Als vader met z'n rechterhand z'n hoed afnam, kneep hij z'n linker dicht.

- Of hij boos is, dacht de jongen, of hij boos is als hij groet.

Ze liepen nu in een lange straat, aan beide zijden winkels.

- Hier ben ik met hem nog nooit geweest, alleen met moeder. En als we dan voorbij de ijswinkel komen, loop ik langzamer. Dat helpt vaak. Maar vanmorgen hoef ik dat niet te doen. Het is zondag en ik ben met vader. Hij verwonderde zich over de route die ze namen.

‘Ik weet een kortere weg, vader.’ Het was het eerste wat de jongen sinds ze het huis verlieten, zei. ‘Ik weet een weg die veel korter is. Komen we wel op tijd?’

‘Zeeën van tijd,’ zei de man.

Maar toen ze bij de kerk waren aangekomen, bleken de deuren al gesloten te zijn.

- Vader vindt het niet erg en hij is niet verbaasd, maar nu kunnen we ook niet meer naar onze eigen dominee, dacht de jongen.

‘We zijn te laat,’ zei de man.

- Het is net of het hem niet spijt. Zie je wel, ik heb het gezegd, maar hij luistert nooit naar mij. Er zit geen bel aan de kerk, je kunt niet bellen als de deur dicht is.

‘Kom mee,’ zei de man, ‘we gaan verder.’

‘Gaan we naar huis?’ vroeg de jongen.

‘Nee waarom? Je moeder is toch nog niet op, die verwacht ons nog lang niet thuis. En zelf koffie zetten, doe ik niet.’

Zwijgend liep de jongen weer naast de man, die nu steviger doorstapte dan daarnet. Erik wilde graag iets zeggen, hij voelde dat zijn vader en hij nu iets gemeenschappelijks hadden; het was of zijn vader bij die gesloten kerkdeur minder vreemd voor hem was geworden. Maar hij was bang dat het, zodra hij nu iets zou zeggen, weer verloren zou gaan, het gevoel van gemeenschappelijke schuld, van een heimelijke zonde: niet naar de kerk gaan op zondagmorgen. Hij keek naar het gezicht van zijn vader, maar de man keek strak voor zich.

- Hij moet zijn snor afvegen, er zit snot in, dacht de jongen. Snor en snot, dat lijkt op elkaar. Logisch eigenlijk.

Pas toen ze in de buitenwijken van het stadje waren gekomen, vertraagde de man zijn pas. Hij scheen te aarzelen. Hij keek naar de jongen, dacht even na, trok hem dan mee.

‘We lopen even bij iemand van de zaak langs,’ zei hij. ‘Als je niet zeurt, mag je mee.’

‘Ja, vader.’

Bij een van de alle eendere huizen belde de man aan. Een mevrouw deed open.

[p. 218]

‘Dat is lang geleden,’ zei ze en Erik wist niet of ze blij was of een beetje boos. ‘En je hebt je zoon meegebracht, je bent een brave vader.’

‘Dag Truus,’ zei de man. ‘Ik kom een kopje koffie bij je drinken, we waren te laat voor de kerk.’

‘Toe maar, nog mooier.’

Even later zaten ze in de kamer. De jongen keek z'n ogen uit. Er was een kanarie in een kooitje, een gekke lamp en vazen op de schoorsteen waarop vreemde kleurige figuurtjes waren geschilderd. Hij had ze graag van dichtbij bekeken, maar hij durfde niet te vragen of het mocht. Voorzichtig bewoog hij zijn vingers over het pluche van de stoel.

- Het is net of er straatjes in zitten, een hele stad.

‘Een flinke jongen al,’ hoorde hij zeggen en hij begreep dat ze het over hem hadden.

‘Lust je een koekje?’

Hij knikte en meteen voelde hij dat hij een verschrikkelijke kleur kreeg. Alsof hij zich ergens voor schaamde, maar hij wist niet waarvoor.

‘Je mag wel even in de tuin gaan kijken,’ zei zijn vader.

‘Kijk maar eens of je nog bessen kunt vinden,’ zei de mevrouw.

De jongen had geen zin in bessen, maar hij stond op en liep met haar mee. Het was geen grote tuin, maar achterin bij de schutting zou je je misschien kunnen verstoppen.

Toen hij naar de bessen stond te kijken - de mevrouw was al weer naar binnen gegaan - hoorde hij plotseling een meisjesstem: ‘Wie ben jij?’

Hij keek op en hij zag in de aangrenzende tuin een meisje staan, een meisje met vlechten, waarin strikken zaten even rood als haar jurk, die door de heg schemerde.

‘Erik,’ zei hij verlegen en een beetje verdrietig.

‘Ik heet Johanna, en ik woon hier. Woon jij hier?’

‘Nee,’ zei hij, ‘ik woon hier niet.’

‘Waarom ben jij hier dan?’ Maar ze wachtte zijn antwoord niet af en liep weg. Hij hoorde haar roepen: ‘Mamma, mamma, er is een vreemde jongen in de tuin hiernaast. En hij heet Erik.’

De jongen voelde dat hij weer een kleur kreeg en toen hij hoorde dat het meisje terugkwam, kroop hij weg achter een struik.

‘Jongen,’ riep het meisje. ‘Waar ben je? Jongen, Erik!’

Maar hij hield zich stil en hij bewoog zich niet, ook niet toen het meisje al lang weer was weggegaan en hij haar tegen haar moeder had horen zeggen: ‘Hij is er niet meer. Hij is weer weggegaan.’

Hij bleef gehurkt en moeilijk zitten, tot hij zijn vader hoorde komen. Toen stond hij op.

‘Waar zat je?’

‘Achter de bessestruiken, vader, gaan we naar huis?’

‘Ja, geef juffrouw Verlinden maar een hand.’

[p. 219]

Later, op weg naar huis, vroeg de man plotseling: ‘Wat zou jij nu eens graag willen hebben?’ De jongen dacht na, hij zag letters, witgele letters in bruin geverfd hout gesneden. ‘Een mes, vader, een echt mes.’

‘Wat moet jij daar nu mee?’

Maar hij durfde het, ondanks de vertrouwelijke toon van de man niet te vertellen. Hij zei alleen: ‘Nou om te hebben, gewoon.’

‘Zeg maar niet tegen je moeder dat we te laat waren voor de kerk,’ vervolgde de man. ‘Je weet hoe ze is, ze krijgt misschien nog meer hoofdpijn!’ ‘Nee, vader.’

Dicht bij huis kwamen ze de meester van de zesde tegen.

‘Zo, aan de wandel?’ vroeg hij.

‘Ja,’ zei de man. ‘Aan de wandel.’

Maar de jongen had wel willen roepen: ‘Nee hoor, we zijn naar dominee Gooyer geweest.’ Dan had meester in ieder geval geweten dat ze niet zo verschrikkelijk fijn waren.