Ontmoeting. Jaargang 12

[p. 136]

Jan H. de Groot
De man met de paraplu

Het nummer van de bus naar Sch... was 8. Op de route naar boven heeft zij een halte voor ons huis. Het nummer van de bus doet er in feite weinig toe, ook de halte voor ons huis had rustig elders gesitueerd kunnen zijn, want deze geschiedenis zou zich overal ter wereld kunnen afspelen, mits het klimaat het spel zou toelaten want het klimaat bepaalt in vele gevallen de situatie en de loop der dingen en beslist in dit.

Het is de dag geworden van de vier seizoenen. De morgen opende met de lente. Tegen noen brak de zomer door. Een vrijgevochten zon aan een onbedreigde hemel nodigde de tussentijdse huisgangers uit hun jassen aan de kapstok te laten. En zo reed ik dan, iets versterkt met een das, achter het windscherm van mijn scooter, naar boven. Oók naar boven. Deze stad stuurt vele inwoners op hun thuisvaart naar boven, de heuvels in. Zij zelf ligt op haar buik aan de rand met het gezicht naar de rivier. Het is een goede stad die de pelgrims de weg naar boven wijst, daar waar vele woningen zijn. Er worden er ook telkens bijgebouwd.

Mijn vrouw wachtte mij op achter de vensterruit. Zij glimlachte met enige bedenkelijkheid in haar ogen en tikte nadrukkelijk met de wijsvinger naar het midden van haar voorhoofd.

‘Is het je in je bol geslagen?’ vroeg ze, ‘het is nog geen zomer’. ‘Dat is het wel’ zei ik, ‘ik weet alleen niet precies hoe lang die zal duren, maar tot twee uur houdt hij het wel uit.’

‘Het weerbericht is verschrikkelijk,’ zei ze.

Wij gingen aan tafel waar het brood op breken stond en de koffie de wijn verving.

Maar 's middags trok de lucht dicht. Ik merkte dat niet, want ik was verdiept geraakt in mijn bureauwerk. Tot de hagel tegen de ramen kletterde. Nou, nou, dacht ik.

Daarna begon het te sneeuwen en te regenen en weer te hagelen. De wind stak op en maakte een heksenhutspot van alle ingrediënten die uit de hemel vielen.

Ik besloot een uur eerder naar huis te gaan. De scooter liet ik in de garage staan want de weg zou glad en gevaarlijk zijn. Buiten striemde de hagel mijn gezicht en de sneeuw verblindde me, zodat ik mijn bril moest afzetten om beter te zien. Diep in de kraag van mijn winterjas trotseerde ik de erbarmelijke middelen waarmede de herfst van die dag op mijn aanviel.

Ik kreeg bij de halte nog een trolleybus die naar het station ging. Toen de wagen optrok knetterden de blauwe vonken uit de bovenleiding. Straks zou die volledig beijzeld zijn, dan werd de dienst gestaakt en lag het ver-

[p. 137]

keer in de soep. Zou de bus het station nog halen? Ze haalde het. Maar er waren al verscheidene zusjes gestrand.

‘Gaat er nog een bus naar boven?’ vroeg ik aan de dienstdoende chef, die met een hand zijn oor beschermde waar de snijdende noordwester op stond. ‘Ik weet er niets van’ zei hij en tikte een druppel van zijn neus, ‘misschien gaat lijn 8 nog, dat zijn benzinebussen’; ‘die houden het nog wel zolang de weg berijdbaar blijft.’

Toen sloeg hij aan zijn pet en stapte naar een binnenkomende wagen die de sneeuwprut onder zijn slippende wielen wegschoot.

Ik nam het risico niet, liep voorovergebogen naar het station waar het overvol van wachtende mensen was, want ook de elektrische treinen zaten al in de puree. Ik kocht een perronkaartje en trok over het tweede en de luchtbrug naar de andere uitgang. Ik sneed zodoende een heel stuk van de weg naar boven af. Het laatste stuk moest ik dan wel lopen, tegen de wind en alles wat die bij zich had in, maar de kwelling duurde nog geen tien minuten. Ik was thuis. Schudde de bevroren sneeuw van mijn jas en haalde diep adem bij de gloeiende radiator onder het brede straatvensterraam. De kinderen kwamen achter elkaar binnen.

‘Wat een verschrikking’ zei de dochter.

‘En dat is nou bijna april’ zei de zoon, ‘het vriest.’

Ik dronk mijn thee en keek naar buiten waar de sneeuw, de ijsregen en de hagel de straat in een dikke grauwe half gesmolten, half bevroren brij veranderde.

Een auto met de koplampen aan spetterde langs en slipte door de bocht de straatmond in naar boven. Een enkele voetganger zocht snel de weg naar huis. Eerst de overbuur, toen de buurman naast ons, die bijna op het trottoir uitgleed.

Toen verscheen de echte pelgrim. Een oudere man. Hij droeg een lange zwarte jas met de kraag op. De onderpijpen van zijn broek had hij in de boord van zijn gebreide grijze sokken gestopt. Op zijn hoofd stond een muts met neergeslagen oorkleppen. Hij hield een paraplu voor zich uit tegen de wind en wat die bij zich had. Een paraplu als een grote witbesneeuwde paddestoel. Dat viel hem kennelijk zwaar want de wind sprong als een oproerige kerel om hem heen. Bij de halte van lijn 8 bleef hij staan. Het was het tijdstip waarop de bus langs moest komen, maar die was te laat. Hoe kon het ook anders. En de man wachtte maar. Zo nu en dan liep hij een stukje heen en weer, stampte met de voeten en stond weer stil bij de halte. In de grauwe schemer kon ik zijn gestalte nauwelijks onderscheiden als een nieuwe sneeuwbui de ijsregen opvolgde en felle strepen langs het raam trok als een storing op een televisiebeeldraam.

Kwam die bus nu maar, hoopte ik, want ik kreeg medelijden met de pelgrim. Toen ging de lantaarn aan bij de halte en ik kon de gestalte nu beter zien. Hij leek wel te verschrompelen in dit licht. Op hetzelfde ogenblik

[p. 138]

hoorde ik het zware doffe geluid van een motor. Dat was het bekende gebrom van de bus die de hoek omkwam. Zij stopte piepend. Er stapte niemand uit, maar de voordeur klapte open en de pelgrim wilde instappen. Het ging niet. Hij kon zijn paraplu niet dicht krijgen. Het ding was bevroren. De sneeuw lag als een pantser op het uitspansel. Hij schudde en trok. Hij probeerde met de paraplu óp naar binnen te klimmen. Het ging niet. De deuropening was te smal. Hij probeerde het op zijn kant, ondersteboven. Het ging niet. Ik hoorde in mijn verbeelding de bestuurder mopperen.

‘Kom er nou in meneer, ik kan hier niet op de lente blijven wachten, ik moet door, naar boven’.

De pelgrim deed verwoede pogingen zijn onhandelbare paraplu dicht te krijgen. Toen klapte de deur dicht. De bestuurder kon inderdaad niet langer wachten en liet de pelgrim staan. De bus trok op, slipte op doorslaande wielen en schoof toen gierend van de halte weg, voort naar het vaderhuis. De pelgrim leunde verslagen tegen het paaltje van de halte aan. Nog eenmaal schudde hij wild aan zijn bescherming. Daarna bedacht hij zich. Hij kon die bescherming nu zeker niet missen, nu hij op de volgende bus moest wachten. Misschien zou het intussen lente zijn geworden.

En ziedaar, daar kwam de lente. Een afgezante naderde de halte. Het was Marie-An, het vriendinnetje van de kapitein van nummer 23, die zijn arm gebroken had. De hele buurt sprak daar schande van. Niet van die gebroken arm, maar van Marie-An, die nu elke middag naar haar kapitein stapte om hem te troosten. Dat was het voordeel van een gebroken arm. Die hield de kapitein thuis van alle gevaarlijke frontgebieden en die vormde bovendien geen beletsel alle aardse heerlijkheid aan elkander te verspelen. Als het nu een been was geweest; maar twee mensen kunnen met drie armen elkander nog wel omarmen. En dat was de vreugde van Marie-An.

Je kon aan haar zien dat ze met de zomer naar hem toe was gestapt. Ze had een veel te kort, te licht en te dun manteltje aan, een hemelsblauw manteltje, dat, hoe hoog dichtgehouden ook, niet voldoende was om de volle bloei van haar hals te bedekken. Onder de korte grijze rok stapten haar mooie benen in de veel te zomerse kousen op schoentjes met naaldhoge hakken door de sneeuwprut. Zij kwam van de andere kant en hield haar paraplu in de rug, als een grote, witbestoven zonnebloem. Ze had beter een dikke frontjas van de kapitein over haar hele alles kunnen aantrekken, maar dat is bij dienstorder streng verboden. Ook is de kapitein bezweken onder haar aandrang haar niet in de bescherming van zijn ongekwetste arm naar de halte te begeleiden.

‘Geen sprake van darling’ heeft ze gezegd, ‘de straat is vies en spekglad. Als je zou uitglijden en je andere arm breken waren we nog verder van huis. De halte is vlakbij en de bus naar boven komt zo. Bovendien ik heb

[p. 139]

m'n paraplu bij me tegen de regen. Toen ging ze op haar tenen staan en bood hem haar rode mond. Ze sloot de ogen. De kapitein wilde ontroerd zijn goede arm aanwenden om Marie-An aan zijn borst te klemmen, maar ze weerde hem zachtjes af. ‘This is the bloody limit darling’ zei ze en weg was ze.

Buiten sneed de wind met zijn arsenaal ijsmessen door heel haar zomerse hebben en houwen. Maar Marie-An stapte stevig aan. Ze kon ook wel wat hebben. Ze was door en door warm van de kapitein, want die is tenslotte ook niet geheel zonder wapens op de wereld gekomen.

Bij de halte ontdekte ze de pelgrim, bijna ingesneeuwd onder zijn paraplu. ‘Gunst meneer’ zei Marie-An en ze rilde even, ‘ik zag u bijna niet, kan de bus niet elk ogenblik komen?’

‘Ik weet het niet’ zei de pelgrim, ‘hij is net weg.’

‘Net weg? Hebt u 'm niet gehaald?’

‘Jawel, maar ik kon er niet in.’

‘Hemeltje, was 't ie zo vol?’

‘Nee, maar m'n paraplu wou niet dicht.’

‘Nou moe’ ontviel Marie-An. ‘en waarom niet?’

‘De kap is stijf bevroren.’

‘O’ zei ze en ze dacht, die vent is gek.

De pelgrim begon het als een soort demonstratie nog eens te proberen, maar hij had gelijk, het ging niet.

‘Geeft u 't mij maar eens’ zei Marie-An.

Hij gaf de paraplu over, maar met twee paraplu's werd dat een onhandig gedoe, vooral toen de noord-wester er een schepje oplei. Het kokette bloemetjeskapje van Marie-An zat ineens scheef en ze had geen hand vrij om dat te verhelpen en in de poging het toch te doen spietste ze de muts van de pelgrim af, zodat ik z'n witte kale schedel kon zien. Hij greep er naar en redde zijn hoofd op het nippertje. Marie-An worstelde daarop met twee paraplu's, maar ze slaagde er niet in die van de pelgrim dicht te krijgen.

Ze gaf hem terug en probeerde meteen haar eigen instrument. Maar tevergeefs. Marie-Ans paraplu was ook bevroren.

En de lente kwam maar niet want eerst moest de winter voorbij zijn. En de bus kwam ook niet.

Als die nog maar doorkomt, dacht ze, als de lente nou maar dóórbreekt. Ze monsterde de straat met het dikker wordend sneeuwpak en de opgejaagde hopen langs de tuinheggen waarin de vorst diamantjes had gezaaid die schitterden in het lantaarnlicht.

Maar ineens was daar het zware motorgeronk van de bus, boven de gierende wind uit. Het licht van de koplampen zwierf geel om de hoek. Gierend stopte de bus. Er stapten geen passagiers uit, wel klapte de voordeur open.

[p. 140]

Marie-An vocht nog even met haar paraplu, toen wierp ze hem met een zwaai achter zich in het voortuintje van ons huis en stapte in.

‘Gooi dat rotding toch weg’ riep ze van de treeplank tot de pelgrim.

‘Nee’ zei hij bibberend met stijve lippen ‘ik heb hem gekocht en betaald.’

‘Hij is toch naar de Filistijnen’ riep Marie-An.

Maar hij schudde zijn hoofd langzaam. Traag begon hij een laatst gevecht met de bevroren paraplu. Tevergeefs. De deur klapte dicht op het ogenblik dat Marie-An nog weer uit wou stappen om de pelgrim de paraplu te ontnemen en de man in de bus te duwen. Maar de deur was al dicht. Het leek wel of Marie-An nog woedend met de vuisten op de ruit sloeg. Dat is dan het laatste dacht ik achter het vensterraam. Nu komt er geen bus meer en de pelgrim zal nu wel te voet weggaan. Marie-An zit in de bus op weg naar haar huis, naar het vaderhuis. Zij was bereid haar aards bezit los te laten. Marie-Annetjes en tollenaars zullen u voorgaan in het Koninkrijk der hemelen.

De pelgrim echter ging niet weg.

‘Het eten is klaar’ riep mijn vrouw, ‘waar kijk je toch zo naar?’

‘Naar die man bij de halte, hij heeft al twee bussen voorbij laten gaan, hij kon zijn paraplu niet dicht krijgen, die is bevroren en de deur van de bus is te smal om er met open paraplu door te gaan.’

Mijn vrouw begon te lachen. ‘Wat een ezel’ zei ze.

‘Wat had hij dan moeten doen?’ vroeg ik.

‘Het ding weggooien natuurlijk’ zei ze.

‘Juist’ zei ik, ‘dat heeft Marie-An ook gedaan, kijk, haar paraplu ligt in onze tuin.’

‘Maar die man is niet goed’ zei mijn vrouw ineens.

De pelgrim stond scheefgezakt tegen de haltepaal van lijn 8.

‘Hij is buitengeworpen, daar waar wening is van wind, en knersing van hagel’ citeerde ik.

‘Haal 'm binnen’ zei ze.

Wij haalden de pelgrim naar binnen. Hij was buiten westen. Zijn gezicht zag wit met paarse vlekken en in zijn verstijfde handen hield hij de paraplu. Voor de radiator legden wij hem op het karpet en daar ontdooide hij in een plas die een donkere plek op het kleed vormde.

‘Het lijkt wel bloed’ zei mijn dochter.

‘Hij komt bij’ zei mijn zoon.

Toen hoorde ik de pelgrim iets mompelen. Hij bewoog zijn handen op en neer.

‘Daar komt de bus’ hoorde ik hem zeggen, ‘nog een bus, nog een bus... maar ik kan niet mee... wacht dan toch... ik kan niet... ik zit vast aan m'n paraplu.’

We hebben de pelgrim uit de hel kunnen houden. Met warme thee en een

[p. 141]

scheut cognac knapte hij zienderogen op. Hij is blijven logeren op de divan in de warme kamer.

Toen ik voor het naar bed gaan de buitendeuren sloot was de hemel helder. De wereld buiten was wit van sneeuw. Het vroor dat het kraakte. Winter.

In de keuken lag de paraplu van de pelgrim. Ontzield, in elkaar geklapt, verbogen en met scheuren in de kap.

‘Dus toch naar de Filistijnen’, zei ik zachtjes.