Ontmoeting. Jaargang 8

[p. 264]

Gerrit Mulder zestig jaar
Jacoba M. Vreugdenhil

Die zestig jaar van Gerrit Mulder zijn een verrassing geweest. Ook voor wie sinds jaar en dag wisten, dat hij op 28 Mei zijn verjaardag viert. Kijk er zo'n stevige Fries eens op aan, hoor hem lachen, voel de handdruk waarmee hij zijn vrienden pijnigt, lees zijn onstuimige boeken - is die man nu werkelijk zestig geworden? Maar het heeft in meer dan één krant gestaan; het moet dus wel waar wezen.

Het heeft ook in meer dan één krant gestaan, dat hij bij elkaar zo'n vijfentwintig boeken geschreven heeft. En dat hij pas op zijn drie-en-dertigste jaar begon. Met stukken in ‘De Nederlandsche Krijgsman’ nota bene. Het waren stukken die opvielen. In de kranten die ik gelezen heb stond dat er niet bij, maar er moet na die stukken het voor een beginnend protestants schrijver gebruikelijke contact met Piet Risseeuw geweest zijn. ‘Deining’ was Gerrit Mulders eerste roman en die is uitgegroeid tot de bekende Tjalling-serie. Daar zijn dan nog zo'n twintig romans bijgekomen. Een respectabel aantal. Het is in ieder geval wel zeker, dat Gerrit Mulder zijn zestig jaren goed heeft besteed.

Het is niet de bedoeling hier een opsomming te geven van de vijfentwintig romans van Gerrit Mulder. Nog veel minder een karakteristiek. Alleen dit moet ik er wel van zeggen. De Tjalling-serie speelt in Gaasterland, waar Gerrit Mulder zestig jaar geleden geboren is; ook de andere boeken blijven over het algemeen binnen Friesland (wat de schrijver zelf niet heeft gedaan!); er treden in die boeken een massa stoere Friezen en fiere Friezinnen op en het gaat er Fries in toe. Let wel: niet onstuimig, onbesuisd, onbekookt of woest, zoals men als in ‘Holland’ geborene wel eens zou willen denken, maar Fries. Jullie in Holland begrijpen dat niet, zo verdedigt Gerrit Mulder zijn Friese geesteskinderen tegen àl te nuchtere Hollandse kritiek. Geen wonder, dat de Friezen zo ‘wiis binne mei syn wurk’. Geen wonder, dat zijn Friese vrienden hem daar in Leeuwarden in ‘de Kroan’ zo'n hartelijke huldiging hebben bereid.

Die vijfentwintig boeken zijn echter, op een enkele uitzondering na (In Frou Tofolle) niet in het Fries, maar in het Nederlands geschreven. Ook buiten Friesland bestaat er reden om ‘wiis’ te zijn met het werk van Gerrit Mulder.

Dat komt doordat dit werk een wijdere horizon heeft dan de Friese weiden en walden. Er is in al Mulders boeken iets visionnairs. Als Mulder zo levendig en boeiend over de wederwaardigheden van zijn Friese mensen aan het vertellen is, gebeurt dat niet ‘zomaar’, maar met een bedoeling. Wij kunnen ons voorstellen, dat hij zich tot schrijven gedwongen voelt. We kunnen ook iets dwingends voelen in de manier, waarop hij schrijft. Met alle kracht waarover hij beschikt wil hij zijn lezers er toe dringen, de heerlijkheid te zien; van het leven op aarde, te hopen op

[p. 265]

de nog grotere heerlijkheid, die na dit leven komt. Als het niet gelukt, als hij voor zo grote zaligheid de goede woorden en de doorzichtige beelden niet weet te vinden (wie kan dat wèl?) dan blijft hij niet ontmoedigd voor zijn schrijftafel zitten, maar begint met driftige haast aan een nieuw verhaal.

Van al zijn vijfentwintig boeken is het ‘Feest te Santemaryp’, dat de schrijver zelf het meest bevredigt. Misschien omdat hij er in geslaagd is hier een stuk van het christenleven - de voorbereiding op het Heilig Avondmaal - bijna zonder omhaal in verhaal-vorm weer te geven? Naar dit ‘Feest te Santemaryp’ kunnen we hier verwijzen. Evenals ‘Een vrouw teveel’ is het een boek, waar we om zijn literaire kwaliteiten ‘wiis’ mee kunnen zijn. Maar het is nog meer een boek om er wijs van te worden.

Door boeken als dit ‘Feest’ heeft Gerrit Mulder ook in Holland vrienden. Vrienden, die zijn geboortedatum en zijn leeftijd konden vergeten, maar die evengoed als de Friezen wijs zijn met zijn werk, mei syn hiele forskining as minske.