Ontmoeting. Jaargang 1

[p. 191]

Jacoba M. Vreugdenhil
The little sea-nymph

Twee fragmenten uit ‘Een meisje als Lientje’

Copenhague, the laughing capital at the Sont.

Zo noemen de toeristenfolders de stad, die het Thorvaldsenmuseum, de Grundtvigkerk, de Langelinie - met de Kleine Zeemeermin - en Tivoli rijk is.

Het land, dat bij deze lachende hoofdstad hoort, heeft geen grootse panorama's te bieden, geen wijde horizonten, geen wereldberoemde bezienswaardigheden. Om toch ergens in uit te munten heeft het geprobeerd het zijn bezoekers in alles gemakkelijk te maken.

De eilanden bestaan uit van heuvel tot heuvel aan elkaar gepaste liefelijke vergezichten. Wat die heuvels aangaat, - die zijn zorgvuldig op de juiste hoogte gehouden; zelfs een fietser kosten ze geen bovenmatige inspanning. De bossen, de akkers en de weiden zijn zó oordeelkundig over de hellingen verdeeld, dat het landschap overal een zeer afwisselende indruk maakt, veel afwisselender dan het in werkelijkheid is. En ook het water heeft zich voor eentonigheid gehoed door in breedte te variëren van een voor Europa maximale bruglengte tot een zeereisje op een geriefelijke veerboot, dat nog net niet gaat vervelen. Om het geheel te vervolmaken zijn er op gepaste afstanden vriendelijke behulpzame bewoners met gastvrije huizen in neergezet.

Voor de toeristen, die zich daarvoor interesseren - anderen hoeven er zich in dit gemakkelijke land niet mee te vermoeien - bestaat er tenslotte nog een soort aparte Deense cultuur; als men alleen maar de naam Grundtvig kent, komt men al een heel eind. Naar hem heet die rare kerk in Kopenhagen.

De hoofdstad zelf is op een niet minder vakkundige manier in elkaar gezet dan het liefelijke land. Ze heeft iets van alle andere hoofdsteden van Europa, - zelfs grachten en een Beurs in Nederlandse Renaissance-stijl ontbreken niet, - en ze heeft toch ook weer een eigen karakter. Ze is de lachende hoofdstad; kijk er de folders maar op na.

Dat wil dus zeggen, dat men er over de brede asfaltstraten knappe meisjes met fel geverfde lippen ziet lopen of fietsen en dat men 's avonds met een van die blonde meisjes naar een soort permanent Lunapark kan gaan. Uit de verte lokt dit den toerist door bontgekleurd vuurwerk uit te gooien tegen de nachtblauwe hemel, of door grillige lichtfiguren te trekken op de zwarte ondergrond van de folder-foto's. Den bezoeker, die door de wijde ingangspoort gaat, sleept het mee op de tonen van de opwindende muziek of overal opklinkende lach.

Dat is Tivoli, een van Kopenhagens aangeprezen bezienswaardigheden.

Als een rechtgeaard toeristencentrum heeft Kopenhagen er trouwens nog meer: het Thorvaldsenmuseum onder andere. Men kan verder een bezoek brengen aan de Grundtvig-kerk; die lijkt aan de voorkant op alles behalve op wat men in het buitenland onder een kerk verstaat en is dus als kerk met recht een bezienswaardigheid, - temeer omdat men kan volstaan met haar aan de buitenkant te bekijken. Als men dan nog de Glyp-

[p. 192]

totheek bezichtigt, is men wel zo ongeveer klaar. Tenslotte kan men naar de Langelinie gaan, een prachtige promenade langs de Sont.

Vóór deze boulevard - die tot de mooiste van Europa behoort - zijn in het water een paar basaltblokken opgestapeld. Op één daarvan zit de schepping van twee grote Deense kunstenaars, een beeldhouwer en een sprookjesdichter: den lille Havfrue, die kleine Meernixe, the little Seanymph, la petite Sirène, de kleine Zeemeermin.

Heel Kopenhagen adores her, adoriert sie, l'adore - maar zij doet nooit wat anders dan over het water staren.

Op de dag dat ze hun laatste examen gedaan hebben en nu eindelijk naar zee toe mogen, komen de adelborsten van de zeevaartschool naar haar toe. Die laten het niet bij zo'n adoratie uit de verte, maar klimmen over het hek heen en balanceren dan over de glibberige keien en basaltblokken tot vlak bij haar, tot op haar voetstuk. They kiss her, staat er in de folder.

Dat wordt een schouwspel, de lachende hoofdstad waardig. Zijn er wel toeristen in de buurt, die er van genieten kunnen? Die groene auto daar is uit Holland afkomstig en de heer, die er in zit, kijkt met belangstelling toe.

Het is een tengere donkere jongen, die zich het eerst aan de klimpartij waagt. Als hij veilig op het grote basaltblok aangekomen is, moet hij zijn arm om de zeemeermin heenslaan om zich vast te houden, maar zijn andere arm zwaait triomfantelijk met zijn uniformpet. En nu komt het grote ogenblik: - hij slaat allebei zijn armen om het bronzen beeld heen, hij streelt de zeemeermin over het gladde haar en hij kust haar op haar mond, on both cheeks.

Het maakt hem zó overmoedig, dat hij op zijn terugtocht een paar natte voeten haalt. Zijn kameraden lachen er om en hij roept iets, dat wel betekenen zal: dat moet je er voor over hebben.

Na hem komt er een dikke blonde jongen, een jongen met spierwit haar, en een met sproeten, weer een donkere, en een lange forse blonde, mooi als een jonge god.

Allemaal zwaaien en schreeuwen ze uitbundig; ze liefkozen en ze kussen het beeld en een paar natte voeten hebben ze er graag voor over. Ze zingen ook nog een versje, waarvan de toerist in de groene auto alleen maar het werkwoord elsker, liefhebben, verstaat. Dat komt er dan ook nogal èrg veelvuldig in voor.

Zo uitgelaten en overmoedig zijn die jongens; zo vrolijk weerspiegelt de blauwwitte wolkenhemel in het heldere water; zo lachend is alles om hen heen. Maar het bronzen beeld, dat door hen allen gezoend wordt, zit roerloos over de zee te staren.

Arme kleine zeemeermin.

❡

Scheveningen op een lente-avond.

Het strand lag stil en verlaten, maar op de Boulevard heerste al een gezellige drukte.

Ergens op een terras zaten ze het heen en weer bewegen van al die paren en het af en aan rijden van al die fietsen en auto's gade te slaan. Lientje rookte zwijgend. Ruurt besteedde de tijd nuttig met het maken

[p. 193]

van een vergelijkende studie van de diverse merken auto's en soorten vrouwen, die voorbij kwamen. Zijn opmerkingen over de automerken maakte hij hardop, die over de vrouwen in stilte.

Wat de auto's betrof, de Chevrolet van zijn vader kon er mee door, en wat de meisjes aanging, Lientje mocht gezien worden. Ze droeg die avond een lichtgrijs mantelpak en een witte blouse. Ruurt beschikte niet over woorden, waarin hij dameskleren prijzen kon, maar zoveel verstand had hij er toch wel van dat hij zien kon, dat blouse plus mantelpak precies zo waren als ze hóórden te zijn. Lientje wilde graag even langs de zee lopen, maar Ruurt had best met haar op de boulevard willen blijven en voor zijn part had het halve corps dan langs mogen komen. In elk geval had Lientje toch nog even de bewonderende aandacht getrokken van Versteeg, die met een dik soort winkeljuffie naast zich de Boulevard ontsierde; - dat zo'n vent zich niet geneerde.

Op het strand kon Lientje niet langer vertoond worden, wegens gebrek aan publiek. Maar daar stond tegenover, dat ze nu een vrij uitzicht hadden op de zonsondergang. - Die zie je hier veel mooier dan met de Pier en al die mensen ertussen, zei Lientje. - Ja nou, zei Ruurt.

Omdat de gelegenheid hem nogal gunstig leek voor het introduceren van een dergelijke innige manier van naast elkander gaan, sloeg hij zijn arm om haar middel. Het werd getolereerd.

- Zo zou ik wel tot het eind van de wereld willen doorlopen, zuchtte Ruurt poëtisch.

- Ik tot een eind het stille strand op, zei Lientje. Het klonk niet eens erg spottend.

Een poosje stonden ze naar een herdershond te kijken, die telkens een stuk hout uit het water moest halen. Lientje gaf te kennen, dat ze de Dierenbescherming ging opbellen, en Ruurt moest toegeven, dat het nu nog een kouwe liefhebberij was, maar van de zomer gingen Lientje en hij het samen doen.

- Ja goed, zei Lientje. - Ik gooien, jij apporteren.

- Zou je wel willen, hè.

Eindelijk kreeg hij dan de kans voor wat al zo dikwijls nodig geweest was: haar door elkaar schudden. Ze lachte, toen hij dat deed, maar het was tégen hem en niet òm hem. Hij keek haar diep in haar spottende ogen en daarna liepen ze een tijdje even vrolijk te stoeien als de hond en zijn jonge meester.

Later klommen ze het duin op. Op een hek gezeten, zagen ze de zon als een rode bol in het water zinken. Dat stemde hen op de een of andere manier ernstig.

Ruurt voelde zich gedrongen aan het meisje naast hem te vertellen, dat hij op een keer het lichten van de zee gezien had en dat het om niet te zeggen zo mooi geweest was. Ergens bij Haamstede had hij in zijn ééntje op een top van een duin gezeten, met niets anders om zich heen dan de sterren, het water en dat vreemde licht. Hij wist nu nog precies hoe het geweest was. Gek, dat zo iets zo'n indruk op je maakt.

Een beetje verlegen keek hij opzij, maar hij zag geen spot in de ogen van Lientje, wel belangstelling.

- Vond je het fijn, dat je zo alleen was? vroeg ze.

Verrast keek hij haar aan.

- Ik weet het niet. Daar heb ik, geloof ik, niet over nagedacht. Ja, misschien is het dat toch wel geweest, dal het zo bizonder maakte: je helemaal

[p. 194]

alleen te weten in die wereld, die er zo wonderlijk uitzag. Dat jij dat zo goed begrijpt.

- Helemaal alleen zijn tussen de lucht en het water, zei Lientje peinzend. - Ik kan me voorstellen hoe heerlijk dat is. Maar als je een meisje bent, gaat het niet. Dan moet je altijd bang zijn als je alleen bent.

Hij volgde haar blik, die over het water ging en langs de grijze lucht, waartegen al een enkele ster zich aftekende.

- Nu ben je niet alleen. Ik ben er.

- Ja, zei Lientje en drong zich wat dichter tegen hem aan.

Een ogenblik van eenzaamheid tussen het land en de zee, het licht en het duister, was Ruurt tot een bijna gewijde herinnering geworden. Nu beleefde hij op de grens van het land en het water, van het licht en het donker, de aanraking met een ander mens.

- Lientje, Lientje, zei hij.

Goudglanzend donkerbruin haar had Lientje, fijne gebogen wenkbrauwen, zijde-achtige wimpers en een volmaakt figuur. Een elf, een nymph leek ze, zo'n wezen, dat hoort tussen de lucht en het water.

Een grijs mantelpak en een witte blouse droeg ze, en die waren zó, dat iemand, die haar naast zich had, door iedereen gezien wilde worden.

Fluweelzachte ogen had ze, die soms vochtig-glanzend naar iemand opgeslagen werden, en een gevoelige mond.

Zoals ze daar zat, was ze een mens naast Ruurt, met wie hij praten kon, die hij aanraken wilde, die luisteren, die meevoelen, die begrijpen kon. Lientje, Lientje!

En wat had hij haar te vertellen?

Och, dat was niet zo erg belangrijk. Hij wilde zo gauw mogelijk candidaatsexamen doen; eigenlijk was dat voor zijn vaders genoegen; zelf had hij zoveel haast niet. Maar die man had toch al zo'n moeilijk leven en van zijn zoon mocht hij wel eens een beetje plezier hebben.

Lientje keek hem opmerkzaam aan en haar vingers streelden schuchter de zijne.

Als een soort tegenprestatie vertrouwde ze hem toe, dat ze vroeger op een kantoor geweest was, waar ze het verschrikkelijk vond. Elke morgen dacht ze: weer een dag en hoe kom ik die door. Maar nu bij Martien Harveld was het best plezierig en de baas was een geschikte vent.

Dat Martien Harveld zo'n aardige man was, had Ruurt al eerder moeten horen en toen had het hem ook al niet overmatig geïnteresseerd. Misschien kwam het door het zinsverband, dat hem nu plotseling de betekenis van die woorden duidelijk werd. Of misschien ook door Lientjes liefkozend op de zijne gelegde handen. Zo mooi en klein waren die. De hele dag hebben ze brieven getikt, bedacht hij in een vaag medelijden.

- Was die andere baas dan niet aardig?

- Néé, zei Lientje.

Haar nu weer van hem afgewende gezichtje stond heel strak. Ruurt nam het voorzichtig tussen zijn handen en draaide het naar zich toe. Wat verrukkelijk zacht is haar huid, dacht hij. - Wie kan er nu tegen zo'n meisje als jij bent niet aardig zijn? zei hij. En ook dàt meende hij, - op dat moment.

Hij trok haar dicht tegen zich aan en begon haar te zoenen, op haar ogen, op haar lippen. Ze liet haar hoofd op zijn schouder zinken. Haar ogen staarden over het water, zochten de plaats, waar de zon in zee gezonken was, nog aangewezen door een paar strepen reeds verblekend rood.

[p. 195]

De lange omgekrulde wimpers werden neergeslagen, maar toen ze weer omhoog gingen, zochten haar ogen de zijne. Haar koele handen legde ze om zijn gezicht; als een schok van geluk ging het door hem heen, zo intens-lief was dat gebaar.

- Lientje, Lientje! juichte hij.

- Zeg het nog eens, vroeg ze. Haar gezicht stond grappig-vleiend vertrokken, maar haar ogen waren ernstig-smekend op hem gericht.

- Wie kan er nu niet aardig zijn tegen zon meisje als jij, herhaalde hij. En hij meende het niet, - niet meer. Want op dit ogenblik voelde hij in een duizeling van triomf, dat ze van hem ging houden.

Waarom zou ik dat doen? had Lientje spottend-lachend gevraagd. Waarom zou ze dat doen? vroeg ook hij zich even verbaasd af.

Niet lang bleef die verwondering. Voor een gerechtvaardigde overwinnaarsvreugde moest ze plaats maken.

Wat een verovering, zo'n meisje als Lientje! Tenslotte zijn toch alle vrouwen tot liefde te ontvlammen, zelfs zulke ijsprinsessen als de schoenmakersdochter Lientje Otten. Mits ze met verstand behandeld worden. Men moet alleen een beetje vertrouwen opwekken, dat is de hele kunst. Morgen zou Frans Wessels het horen. Het zit hem heus niet alleen in golvend blond haar, brede schouders en een lengte van een meter vijf en tachtig. Ook zonder al dat fraais is een meisje als Lientje te krijgen. Een meisje als zij!

Waarom keek ze nu weer over de zee?

Och, wat deed het er ook toe. Ruurt hoefde nu niet meer voorzichtig te proberen hoe ver hij gaan kon. Het werd hem een nieuw genot, het zachte meisjesgezicht met het gebaar van den rechthebbende naar zich toe te keren.

Het meisje, dat een nymph leek en de bewondering trok van allen, die haar op de Boulevard zagen, kon hij aanraken, haar roerloos in zijn armen voelen.

Ruurt Moreelse wist van zichzelf, dat hij niet bizonder intelligent was, maar ook niet dom, lang niet knap van uiterlijk, maar ook niet uitgesproken lelijk, niet groot en fors, maar ook niet klein. Hij verbeeldde zich niet, dat hij een hoogstaand karakter had, maar hij vond zichzelf toch niet zo erg veel slechter dan anderen. Hij was iemand, die bereikte wat hij bereiken wilde.

Maar toen hij met Lientje Otten er was, begreep hij direct, dat het nu minstens even moeilijk zou worden weer terug te gaan en Lientje alleen te laten. Hij stond nog met zijn arm om haar middel geslagen bij het hek, waarop zij het mooiste uur van hun leven beleefd hadden, toen hem dit al duidelijk werd: op de terugweg dreigden er grote gevaren. Hij beschikte evenwel over het vermogen zich geen zorgen voor de tijd te maken. Deze avond althans - en als alles een beetje meeliep nog wel een paar volgende avonden ook - mocht hij vrijuit van de overwinning genieten.

Hij begon met de kleurige sjaal, die hij onder Lientjes grijze jasje zag, wat hoger op te trekken. De tere zachtheid van haar hals ontroerde hem. - Ik moet goed op je passen, zei hij en hij liet haar de regenmantel aantrekken, die hij meegedragen had.

Ze zouden over het duinpad naar het parkeerterrein teruglopen. - Nog even naar de zee kijken, zei Lientje.

- Vind je het jammer weg te gaan? vroeg hij.

- Jij dan niet?

[p. 196]

Ze stond dicht tegen hem aan en met een zekere voldoening stelde hij vast, dat haar schouder toch nog een aardig eindje onder de zijne bleef. Het strand lag nu donker en volkomen verlaten onder hen. Ook dat was goed zo. Voor zijn geluk had hij de ruimte nodig. Helemaal alleen, moest hij onder de wijde avondhemel staan, een man met naast zich de vrouw, die hij gewonnen had: een meisje, kleiner en zwakker dan hij.

- Wàt een avond, hè, zei hij.

Zwakke en hulpeloze woorden waren het, die overstemd werden door het machtige bruisen van de branding en de stille majesteit van de zee en strand en duinen omhullende avondschemer. Maar het meisje naast hem hoorde er toch in, dat iets van al het grootse en verhevene om hem heen in hem gezonken was.

- Is het nu even mooi als toen bij Haamstede? vroeg ze, haar gezicht verlegen tegen zijn schouder verbergend.

Ruurt Moreelse was gewoon het zich gemakkelijk te maken door altijd te zeggen wat de omstandigheden voorschreven, een halve of een hele onwaarheid zo nodig. Mooier!, had hij gemakkelijk kunnen antwoorden. Waarom hij zich de moeite gaf nu te proberen eerlijk te zijn, begreep hij zelf niet goed.

- Ik weet het niet. Toen was het anders, zie je. Het is misschien niet met elkaar te vergelijken. Maar ik had nooit gedacht, dat het zo mooi kon zijn, zo... zo zuiver, als je samen met een meisje was.

Met deze woorden scheen Lientje tevreden te zijn. Dat viel dus alweer mee. Bij de meeste meisjes had hij daarmee niet hoeven aan te komen. De verzekering, dat hij nog nooit iets meegemaakt had, dat te vergelijken viel met het ogenblik waarop hij haar voor het eerst zoende, was wel het eerste dat ze van iemand verlangden. Om zijn tekortkomingen in dezen enigszins goed te maken vertelde Ruurt aan Lientje, dat hij nog met niet één ander meisje zó'n mooie avond beleefd had. Dat was trouwens wel ongeveer waar ook. En dat Lientje aan zijn ervaringen met voorgangsters geen aanstoot nam, had hij al eerder gemerkt.

- Ik wist het ook niet, zei Lientje. En toen aarzelend: - Ik... ik dacht, dat je altijd alleen moest zijn.

Dicht tegen elkaar aan liepen ze het duinpad af. Ruurt keek op naar de sterrenhemel. Het was of hij die nu voor het eerst weer teruggevonden had na die nacht bij Haamstede.

In de auto probeerde Ruurt niet hoe ver hij gaan kon met de hooghartige spottende schoenmakersdochter, die onverwacht in een lief, zacht en zwak meisje veranderd was; hij probeerde alleen maar hoe hard hij gaan kon. Met een vaart van tegen de honderd kilometer stoven ze op de brede rijksweg alle andere auto's voorbij.

- Was je niet bang? vroeg hij, toen hij bij het passeren van een viaduct snelheid minderde.

- Bang? Ik ben alleen maar bang als ik alleen ben, zei Lientje.

Meende ze dat nu? Daar kon je nooit zeker van zijn bij zo'n meisje als zij.

- Zal je deze avond niet vergeten? Nooit? vroeg ze bij het afscheid, hem diep in de ogen kijkend.

- Nooit, zei Ruurt en hij wist, dat hij alweer de waarheid sprak.