Rotje niet. 't Staat met groote letters op een papier, en de letters kan hij lezen, verder heeft hij 't nooit gebracht. ‘Enne - esse - bee!’ En dan hebben ze 't over de Duitschers en over den oorlog. Het maakt Rotje bang!
Op een avond, als ze weer bij elkaar zijn en een stevig glas gedronken hebben, waarvan Rotje ook zijn slok heeft gekregen, zeggen ze: ‘overmorgen nacht dus.’
Den volgenden morgen vroeg hoort hij vader Beerman zeggen: ‘Mergen is 't oorlog.’
Rotje is nu heelemaal de kluts kwijt. Hij weet niet, of hij bang moet zijn of blij. Een heele boel soldaten en geschiet! Boem, boem! Dat wordt wat!
Dien dag zwerft Rotje de stad in, om vodden op te halen en verkondigt aan elke deur, die voor hem opengaat: ‘Mergen is 't oorlog!’
De meesten lachen. ‘Zoo Rotje! hoe weet je dat zoo precies? 't Is toch al lang oorlog!’ En ze geven hem een extra boterham of een cent.
Anderen, die de dreiging van het naderend onheil al in zich voelen als een angstige zekerheid, worden boos en wantrouwend. ‘Als je niet met zulke praatjes ophoudt, hoef je hier niet meer aan te komen en ze gooien hem de deur voor den neus dicht.
Daar begrijpt Rotje niets van. Hij scheldt en balt z'n vuist.
Maar in den nacht die komt, schrikt hij wakker. Hij heeft wel gemerkt, dat Vader en Moeder in 't geheel niet naar bed gingen en dat er menschen in en uitliepen, maar nu knalt en dondert het door de lucht. Rotje houdt den adem in en kruipt diep onder z'n lappendeken.
“Mergen is 't oorlog,” mompelt hij, “dat heb ze zegd.”
- Als 't tijd is voor de morgenboterham schudt moeder Beerman hem. bij d enarm. “Ouwe luizak, der uit. Heb ie dan niks 'heurd? De Duitschers bint er!” Ze zegt het vroolijk en lachend. 't Is dus niet erg met den oorlog, denkt Rotje. Hij krijgt een groote schep suiker in z'n koffie.
“Der kump noe 'n goeie tiejd veur ons,” zegt moeder Beerman, “â-j gin geld heb, dâ's niks, ie gaat maar na 't Stadhuus en dan krieg ie 'n bon en daor mot de bakker brood op geven.”
“Noe is 't uut met de riekeluu! Diej mô-je noe in de gate houwe, want dâ bint slimmers.”
“De kleine man had niks en ze draaiden de groenten der deur en gooiden peterolie op de appels en peren allemaal om de cente maar in de zak te houe, dat een arme mensch niet goeiekoop an vruchte kon komen. En â-je gin werk had, dan mos je stempele.”
“Beerman had altijd werk. As-je zag wat de rieke mensche in de lompezak dejen! Meer dan schand! Maar Beerman had 't er goed mee!”
Moeder Beerman achtte 't haar plicht Rotje nu ook wat wegwijs te maken. Hij is slim! Hij brengt wat ze hem vertelt wel op de goede plaats en geen mensch kan zeggen, dat 't gelogen is.
“Nou is er werk zat! En â-je veur de Duischers werkt, dan hê-je 't goed.”
Als twee dagen later Duitsche troepen langs den grooten straatweg trekken, staat vrouw Beerman vooraan bij de weinige trieste kijkers. Af en toe schreeuwt ze als een waanzinnige: “Daar hê-je onze broertjes, de Duitschers!”
“Wat moet dat oranje op die Duitsche wagen?” roept een andere vrouw. Haar stem wordt gesmoord in 't rumoer. Een vrouw naast haar begint te schreien. Dan schreeuwt vrouw Beerman nog eens hartstochtelijk fel: “Daar hê-je onze broertjes, de Duitschers!”
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd