Ontmoeting. Jaargang 1

[p. 36]

Vluchtige notitiën

De spijker en het boe.

Wanneer men het mij toestaat wil ik er gaarne op wijzen, dat men zichzelf niet al te ernstig nemen moet. Het leven zelf is al serieus genoeg en het wordt onnoemelijk zwaar te dragen, wanneer men ook nog de last van zichzelf heeft mee te zeulen. Laat men eindelijk eens de zegening en de reiniging ervan ondergaan, dat het toegestaan is zichzelf met een korreltje zout te nemen.

Natuurlijk is het een gewichtige bezigheid om een gedicht of een essay of een verhaal te schrijven. Ik loop als 't ware steeds op mijn tenen door uw dichtersen schrijvers-zolderkamerwereld heen, de vinger op de lippen en sst roepend tegen alle bonkende voetstappen, dichtslaande deuren en toeterende kostjuffrouw-kinderen, die de inspiratie verderven, waarop gij al zuigende op uw penhouder en uw cigaretten-rantsoen bovenmate aansprekende zit te wachten. Maar dan heb ik ook het recht, na al de stilte en eerbied, die ik om u heen verzamel, eens een enkele maal hardop boe te roepen aan uw oor of een spijker te steken door de zitting van uw gaatjesstoel. Niemand kan steeds op zijn tenen blijven lopen noch eeuwig en altijd de vinger op de lippen houden. Dat geldt echter niet alleen van de een tegenover de ander, het geldt evengoed van een ieder tegenover zichzelf. Waarom zoudt u niet eens boe roepen aan uw eigen oor of een spijker steken door uw eigen stoel, terwijl gij er, zo diep verzonken in nadenken over uw taak en roeping ten opzichte van Kunst en Cultuur, op zit. Dit lijkt op een zin uit het maandblad Succes, dat de mensen dwingt geslaagde verkopers te worden. Als iemand mij de vraag stelt (maar natuurlijk is het een ongepaste vraag): Hoe wordt ik een geslaagd dichter, dan verwijs ik hem, als het een hem is, naar de spijker en de gaatjesstoel en haar, als het 'n haar is, naar de boe, omdat ik altijd netjes blijf. En dan mag, wat mij betreft 'n ieder verder zo gewichtig en zo ernstig zijn als hij wil, want dan heb ik de garantie, dat hijzelf noch zijn werk ooit in eigen ernst of gewichtigheid stikken zal. Een soortgelijke taak als de spijker, heeft deze bladzijde in dit tijdschrift. Wij moeten met elkaar voorkomen, dat wij ondergaan aan ademnood tengevolge van geestelijke zwaarlijvigheid. Daarom wordt in ieder nummer van dit tijdschrift een bladzijde voor de dienstverrichting van de spijker en het boe gereserveerd en iedereen wordt uitgenodigd deze instrumenten ter hand te nemen en ze op deze bladzijde tot heil en bevrijding van zichzelf en zijn naaste aan te wenden.

Wrevel, verveling, somberheid.

Intussen ben ik bij het bovenstaande misschien ten onrechte uitgegaan van de eerbied, die naar ik meende een ieder verplicht is voor dichters en schrijvers op te brengen. Anderen, vaklieden, denken daar anders over.

Niet alleen doet Niek Verhaagen in ‘Het Woord’ de sinistere voorspelling, dat, wanneer Antoon Coolen, Anne de Vries e.a. op de oude voet voortgaan, hun dagen zijn geteld, zodat het er voor onze romanschrijvers niet zo rooskleurig behoeft uit te zien, maar bovendien en vooral is 't met het Nederlandse dichterschap weinig zaaks. Jan G. Elburg weet niet of het aan hem ligt of aan de kwaliteit van de na-oorlogse poëzie, zo bekent hij in hetzelfde tijdschrift, maar hij verveelt zich er mee, terwijl Hans Redeker een paar bladzijden eerder de verzuchting slaakt, dat er in de verhouding tussen hem en de tegenwoordige dichtkunst, de Nederlandse wel te verstaan, een wrevel groeit. Het resultaat van de lezing der in het eerste vrije seizoen verschenen dichtbundels was, dat hij het eerste dozijn ten einde las, het tweede half en het derde nauwelijks. En tenslotte komt iemand in ‘De Stem van Nederland’ verklaren, dat in de Nederlandse letteren de sfeer duf is. Volgens hem hebben wij in de literatuur een oorlogsmuseum en een panopticum, in welke laatste inrichtig het publiek door ijverige cursusleiders getest wordt op zijn belangstelling voor Menno ter Braak en Du Perron. Maar daar buiten in de frisse lucht dus, waar de belangstellende in de literatuur van zijn tijd naar bloemen zoekt, die hij bewonderen kan, daar vindt hij weinig anders dan uitgelezen bouquetten, soms met veel goede smaak vervaardigd, maar alles minder dan hartveroverend.

Zo staan de zaken dus. Het is een droeve geschiedenis. Als de heren het zèlf zeggen. Ik vrees, dat zij van mening zullen zijn, dat spijker noch boe hier helpen kunnen, hoewel zij gaarne ten gebruike worden aangeboden. Wie weet? Soms ben ik zo overmoedig te denken, dat bij een juiste dosering hier sprake is van een panacee tegen alle kwalen. Er zijn reeds duizenden attesten.

v.d.S.