Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 9

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 550]

Eerste Schemering
(fragment)

Gelijk ik u den donkeren wijn in dezen Venetiaanschen beker overrijk, vrouw, die als de dag kwam na den nacht mijner verlatenheid, hef ik in den kristallen klank van dit hoofsch verhaal mijn leven.

Ik zat voor mijne deur. En aanzag het talmend gaan der minuten: eene lange stoet met slepende gewaden, die ik hoorde ruischen over den steenen vloer voor mijne huisdeur. De eersten hadden gouden lijnen langs de lichte profielen van de zon die neeg en hunne kleederen - ik vermoedde dat eene smaakvolle hand ze van kostbare zijde geweven had - waren licht-tintig.. En telkens was de volgende in donkerder kleed dan de vóórgaande en droeg minder en doffer goud langs het vergrijzend profiel. Allengs kwamen er in donker-grauwe en lichtzwarte kleederen, er was geen licht meer langs hunne gelaten en hun gang was gansch geruischloos geworden. Ik dacht - dwaze droomer als ik altijd geweest ben: heb ik u niet met gouden droom en glanzend gepeinzen omgloried? - dat zij alle, àlle traag langs mij heen tijgende minuten, gingen om mijnen droom, welke dien dag gestorven was, te begraven, want wanneer zal de juichende dag komen, dat ik met één mijner droomen, één mijner illusiën zie sterven?

Ja, wel gij kunt het weten: was ik niet altijd een vreemdzinnîge droomer?

[p. 551]

Toen klopte plotseling Gregorius mij op den schouder en toen ik, een weinig geschrokken, opzag, lachte hij en zeide:

‘Hoe gij? Een edelman in het huis eens poorters? Ga met mij na Lüdersheim. Daar zijne vele jonge en jolige gezellen. En er gaat lach door de zalen en vroolijk gepraat. En vertel mij dan onderweg uwe geschiedenis, die zeker droef zal zijn...’

Ik verhaalde hem van den dood mijns vaders en van mijne eenzame zwerftochten, van mijne ellendige verlatenheid en van mijn schrijnend verlangen. Hij peinsde eene wijle voor hij tot mij opzag en aanving te spreken en al zèggende rees langzaam boven den lichtenden einder zijner stem het rozig licht van eenen teederen glimlach:

‘Verdóolde! Had mij gezocht en mèt mij zoudt gij de vreugde en den leven-gevenden lach gevonden hebben. Had uwe gedachten uitgezonden naar het zon-stralend doel eener begeerlijke liefde en waart gij uwe gedachten willig gevolgd! In de liefde, in de brandende, gloeiende, vuurvlammende liefde is, geloof mij, vergeten van alle droefenis; en van dien akker zult gij de hoog-getaste karrevracht voeren met den gulden oogst van rijp geluk en zware vreugden!’

Zijne woorden drongen moeilijk tot mij door, daar ik, nog te zeer onder den indruk van mijn eigen, triestig verhaal, mijne gehoorveste sloot voor de stadig-aanrukkende heirscharen zijner troostwoorden en beloften van komend geluk. Maar allengs voelde ik alle weerstand vruchteloos en, gelaten, zonder eenig duidelijk gevoel van vreugde of smart ving ik zijne woorden op in de glazen schaal eener plotselinge onverschilligheid en drònk

[p. 552]

ze gedachtenloos. Toch: aleer wij den langen weg naar Lüdersheim geheel hadden afgelegd; had ik zijne hand gegrepen en hem gebeden mij de liefde te leeren, want zijne woorden hadden in mij een groot geloof en een schragend vertrouwen gewekt. Ik weet, dat ik hem den naam ‘verlosser’ toeprevelde - o, dat ik dat ooit heb kunnen doen, want uw alléén is dit woord - en dat hij glimlachte.

Het was laat in den avond toen wij in het kasteel aanlangden en, als oordeelde hij het noodig zijne makkers te verontschuldigen, voegde Gregorius mij toe:

‘Zij rusten voor een grootsch feest morgen-avond. Ik zal u uwe kamer wijzen, doet gij dan desgelijks. Wij zouden u niet gaarne missen morgen-avond in de groote zaal’.

Hij leidde mij naar een vrij-ruim vertrek aan den zuidkant van het kasteel; en hij gíng, nadat hij mij eenen voortreffelijken nachtrust in mijn nieuw-verworven weten van nabij geluk had gewenscht. Zijne voetstappen klonken ver en lang door de hooge gangen.

In de kleine zaal, welke mij tot slaapvertrek was aangewezen, was een groot raam, waardoor een mat-zilveren glans van maanlicht schromend naar binnen tastte. En vóór een gedeelte van het venster weefden de bladeren van eene klimroos een barokke, zwarte kant. Dit alles zag ik het eerst; en de snelle opeenvolging van de vele gebeurlijkheden van dien avond deed mijne gedachten langer wijlen bij de geheimzinnige schoonheid van dit spel van licht en donker, dan in andere omstandigheden zeker het geval zou zijn geweest. Later begon ik het vertrek op te nemen. De duisternis had de hoeken week gerond en had beklemmende geheimen gesponnen om eene

[p. 553]

wapenrusting, welke in den hoek stond met schaarsch en doffe lichten op het verwaarloosd metaal. Van achter de zware, plooiïge tapijten. waarmede de wanden behangen waren, wolkten loome, benauwende geuren.

En ik wist dat in geen jaren een mensch hierin getreden was.

Op eene lage rustbank ging ik zitten en wilde zorgvuldig heel het samengesteld gebeuren van dit vreemd, nooit-te-vergeten dag-einde ontleden en elke bijzonderheid nauwlettend en gewetensvol bezien en keuren; ik wilde op de goudschaal mijner rede de minuten van dezen avond wegen en ze daarna eene zeer-schoone plaats inruimen in de thesaurieën mijner erinnering, want ik geloofde ze toén van allerhoogste waarde...

En nù, liefste?...

Spoedig echter zakte ik uitgeput achterover en sliep lang en vast.

Jan Greshoff.