Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 9

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 335]

Vlaamsch leven

Er is een heuglijk ontwaken van het vlaamsche leven te ontwaren en, als gewoonlijk, is dit heerlijk verschijnsel het groote gevolg eener kleine oorzaak.

Onze vlaamsche burgerwacht - die ouwe tante der zacht-ontslapen hollandsche ‘schutterij’ - wordt, nog niets sinds zoo heel lang, bevolen in het Vlaamsch, ingevolge een wet regelend het gebruik der talen in de belgische burgerwacht. Het korps der antwerpsche Jagers-Verkenners lapte die taalwet aan zijn laars, om het zoo eens beeldvol op zijn hollandsch uit te drukken. Zij lapten dit overigens zóó in overeenstemming met de meeste andere korpsen Jagers Verkenners uit het vlaamsche land. En waarom zouden zij het niet? Wetten (en taalwetten in de eerste plaats) hebben blijkbaar geen andere bestemming, dan die van overtreden te worden door de machtigen der aarde. Het bleek echter, dat er een Vlaming bestond die meende dat zèlfs taalwetten dienen eerbiedigd te worden, in de eerste plaats door hooge oomes van diverse plumage, en - horresco referens! - hij riep den majoor der ‘chasseurs éclaireurs de la ville d'Anvers’ tot de orde vóór het front zijner groene zondagssoldaten, terwijl deze - nog koningsberoesd en Congo-dol, bij 't sluiten der koloniale-week-comedie - het bevel voerde in het zuiverste ‘Belge’ dat ooit van vlaamsche lippen vloeide

[p. 336]

Wat gebeuren moest, gebeurde... Met vreeselijken zwaai doorkliefde 's majoren heldenzweerd de lucht en ‘ging geven’ - naar verluid der waarachtige chronijcke - op den hoed van den manifestant. Die heldendaad ging gepaard met heldenkreten, van aard om Cambronne te beschamen en alle weergave te tarten...

En wie zou het gelooven!? Het is dit blijspelend drama; het is die komisch-heroïsche daad van een verpierewaaiden pluimdrager, die 't vlaamsche bewustzijn ging wakker schudden! Met den flaminganten-strooihoed, was de vlaamsche onverschilligheid kapot geslagen: heel Antwerpen stond op en heel Vlaanderen ging aan 't roeren...

Het brutale van den sabelhouw naar het hoofd van iemand die recht en eerbied vraagt voor de taal van het volk, deed vele oogen open gaan. 't Was het tastbaar feit, 't was de dáád die, meer dan alle bespiegelingen, welsprekend het gemoed der massa raakt.

Al wat er sluimert, in het stoere volksgemoed, aan ongeopenbaarde liefde voor vlaamsche eigenheid en aan latenten haat tegen de soldaterij, kwam onbewust tot uiting; met het zelden falende instinct van den natuurmensch voelde de volkmenigte hoe ze hier stond tegenover den grootsten heurer vijanden: den gewapenden parvenu, zoó vol misprijzen voor de volkstaal als voor het volkzelf, met al zijn behoeften en al zijn verzuchtingen.

Kruit hangt er in de lucht en electriciteit! Partijtwisten zwichten voor de gemeenschappelijke belangen van een volk dat zijn eénheid, dat zich-zelf weer bemachtigen wil. Het vlaamsch geweten is wakker. De strijd dient uitgestreden en, van lieverlede, zal de strijd, al strijdend, zich verwijden en verdiepen, als állen maar hun plicht begrijpen en post vatten waar het hoort. Laat vooral de

[p. 337]

Jongeren tot inzicht komen van de taak die hun is weggelegd; dat zij zich nimmer superieur verschuilen in de ivoren-torentjes der kunst, maar dat zij meêgaan tot en met hun volk om eindelijk, waar het kan, in daden bloot te leggen de diepe en hechte wortelen onzer Vlaamsche Beweging, om aan te toonen hoe zij is een deel van den grooten drang naar algeheele zelfstandigheid, die als een machtige strooming vaart door heel het streven van dezen rusleloozen tijd.

Segher Rabauw.

Een verheugend verschijnsel van strijd-verbreeding, een soort illustratie op bovenstaande, is de plakkaat aangeplakt door ‘Nieuwe Wegen’, vereeniging der oudleerlingen van het Koninklijk Atheneum van Antwerpen. Niet omdat wij haar beschouwen als brengend nieuwe gegevens, maar wèl als kenmerkend voor den heerschenden geest, drukken wij hieronder deze plakkaat over en voegen er nog even aan toe, dat zij aanleiding gaf tot een stichtende polemiek in ‘Le Nouveau Précurseur’, tusschen de redactie van dit dagblad en het bestuur van ‘Nieuwe Wegen’.

Vlamingen!

Door leugens en scheeve voorstellingen der feiten, trachten de franschgezinden de openbare meening te misleiden. Zij weren zich des te wanhopiger, daar zij zelven hunne zaak verloren achten. De gewettigde beroering, door het geval-Albrecht teweeg gebracht, bood hun de welkome gelegenheid om in troebel water te visschen.

Het past ons niet in te gaan op de lage verdachtmaking, als zouden de flaminganten niets anders zijn dan ‘plaatskensjagers’. Die aantijging werd reeds zoo afdoende en zóó dikwijls weerlegd,

[p. 338]

als het bewezen werd dat de flaminganten geen vijanden zijn van het Fransch, zoomin als van om het even welke taal.

De vlaamschgezinden, echter, eischen een passende opvoeding voor de Vlaamsche jeugd, opvoeding die hier, zooals overal elders, de moedertaal als eenig voertuig moet hebben.

Wat in ons onderwijs ontbreekt is niet een voldoende plaats ingeruimd aan de kennis der Fransche taal, maar veeleer een degelijk en algemeen doorgevoerd vakonderricht! Vooral de werkman heeft minder behoefte aan de kennis van vreemde talen, dan wel aan een grondige kennis van zijn stiel. Alleen door vakkennis zal de werkman - wat in Vlaanderen al te dikwijls gebeurt - niet uit de best-betaalde plaatsen verdrongen worden.

Bedienden,

Veel wordt geschermd met de verklaring van een groot-handelaar als zouden zijne bedienden geen vooruitgang kunnen maken, bij gebrek aan voldoende kennis der Fransche taal!

Is die bewering wáar, dan bewijst zij alléén dat die heer zijne bedienden aanwerft op zeer onlogische wijze, nl. onder diegenen welke voor zulke betrekking niet werden opgeleid!

de lagere school mag geene kweekplaats voor minderweerdige klerken zijn!

De lagere school heeft als roeping een grondslag te leggen voor verdere opleiding, door middel der vakschool voor den ambachtsman, door het middelbaar onderwijs voor de bedienden.

Nu is het een feit, dat de leerlingen van ons middelbaar onderwijs wél Fransch kennen.

Door officieele statistieken is het bewezen, dat het juist de leerlingen der Vlaamsche afdeelingen van het middelbaar onderwijs zijn, die de meeste onderscheidingen behalen in de algemeene wedstrijden - ook voor de fransche taal!

Indien onze Vlaamsche jongens verdrongen worden uit zekere handelshuizen, ten bate van vreemdelingen, dan is het gedeeltelijk dááraan te wijten: 1° doordat vele groothandelaars zelven vreemdelingen zijn; 2° doordat de vreemde bedienden veelal ‘voor niets’ werken!

De kennis der Fransche taal is hier buiten spel, want de meeste dier vreemdelingen kennen geen ordentelijk Fransch,

[p. 339]

en komen veeltijds hierheen om de Fransche taal eenigzins machtig te worden! Het eenig, maar ook het groote voordeel dat sommigen onder die vreemdelingen vóor hebben, is een degelijke vakopleiding, gevolg van een doelmatig onderricht, met HUN moedertaal als eenig voertuig!

Werklieden,

Laat u niet wijs maken, dat kreupele toestanden kunnen verbeterd worden door U, die geen tijd te verliezen hebt, eenige woorden Fransch in te pompen, ten koste van uw algemeene ontwikkeling en ten nadeele uwer stielkennis!

Indien zij die U, met gemaakte verteedering, komen spreken van vaderlandsche ééndracht het waarlijk goed meenen, dat zij dan beginnen met aan de rijken, aan ‘hoogere standen’ - aan hen die tijd en geld te over hebben - de taal te leeren van het volk!