Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 8

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 42]

Brieven uit Parijs

De zaak die deze laatste dagen het meeste gerucht in de politieke wereld te Parijs heeft gemaakt, is voorzeker de beweging geleid door l'Humanité tegen Le Matin, naar aanleiding van de missie Blanchet. Men weet dat l'Humanité, het blad der vereenigde socialistische partij, het eenige dagblad van Parijs is, dat geen reklaamwerktuig is in de handen van een kliek kapitalisten. Al de groote dagbladen dragen den stempel van nijverheidsondernemingen: zij dienen om zaken in de wereld te zenden en leven van de uitbuiting van het publiek onder alle vormen: zij vertegenwoordigen in werkelijkheid noch denkwijzen, noch gedachten, maar belangen. Alles is er betaalde reklaam, min of meer bedekte aftruggelarij, luidruchtige parade, bestemd om de aandacht van het publiek op zich te vestigen. Men tracht er nooit de lieden te onderrichten of in te lichten, maar enkel hen te verstommen, hun verbeelding te treffen, hun laagste instinkten, hun brutaalste driften op te wekken. Ook is het intellektueel peil (laat ons niet reppen over moreel peil als er spraak is van dagbladen!) der Fransche pers veel lager dan dat der Engelsche, Duitsche of Hollandsche pers. Er bestaat in Frankrijk geen dagblad te vergelijken, b.v. met de Nieuwe Rotterdamsche Courant, een dagblad dat u toelaat u min of meer op de hoogte te houden van de wetenschappelijke-, letterkundige- en kunstbeweging van het land, op een algemeene wijze ingelicht te worden omtrent hetgeen zich in

[p. 43]

den vreemde voordoet. Le Matin, het meest gelezen en het machtigste dagblad van Parijs voor 't oogenblik, onderricht niet alleen nooit ernstig zijne lezers over de wetenschappelijke en kunstgebeurtenissen, maar laat hen zelfs in de volstrekste onwetendheid over hetgeen zich in den vreemde voordoet, indien de tijdingen, die het moest mededeelen van aard zijn om te schaden aan de belangen die het verdedigt. Zoo komt het dat Le Matin, evenals de meeste groote dagbladen, zich volkomen onthouden over de gebeurtenissen in Rusland te spreken op tijdstippen dat men een Russische leening in de wereld moet zenden, ten einde het kapitaal niet te ‘verschrikken’. En nochtans heeft Le Matin de pretentie alles te zeggen.

De stelling van Le Matin als orgaan van het groote kapitalism is zoo machtig geworden, dat het zich alles ongestraft kan veroorloven, dat de regeeringen er voor wijken en dat verschillende elkander opvolgende ministers niet hebben gedurfd een schuld op te eischen, die het aan den Staat moest, uit vrees de potentaten, wier orgaan het is, op hun rug te krijgen. Dat is het wat l'Humanité onlangs heeft openbaar gemaakt: Le Matin had voor eenige jaren beweerd op eigen kosten een ontdekkingstocht naar Afrika te sturen, tocht die zoogezegd vaderlandslievend was, maar die in werkelijkheid op het oog had het terrein tot kapitalistische ondernemingen voor te bereiden, waarvan de jongste uitmoordingen der Marokanen het klaarste resultaat vormen. Deze missie, die Le Matin beweerde heelemaal op haar kosten te nemen, werd ten laatste betaald door den Staat, en de ministers van koloniën hebben nooit aan het almachtige dagblad de schuld durven herinneren, die dit dagblad nu met schaamteloosheid loochent.

Het feit, openbaar gemaakt door l'Humanité, is slechts

[p. 44]

een treffende openbaring van een staat van zaken die onvermijdelijk blijkt voor alle klaarziende lieden: de regeeringen regeeren niet meer: de groote kapitalisten zijn de meesters der maatschappij. Een minister, met welke goede inzichten hij ook bedeeld zij, zou de rechtvaardigste zaak niet kunnen doen zegepralen, indien zij aan de koningen van het geld mishaagt. Ik geloof niet dat Clemenceau zoo laag gedaald is, als hij het schijnt te zijn, wanneer men zijn gedrag nagaat sedert hij aan 't bewind is: maar in werkelijkheid is hij heelemaal onmachtig de hervormingen te verwezenlijken, die hij heeft aangekondigd en zijn grootste ongelijk is, dat hij zich aan zijn ministerzetel vastklampt en dat hij verkiest de macht met schande te behouden in plaats van haar met eer te verliezen. Maar die man heeft zich zoo bezoedeld, hij heeft zoo volkomen de faam, die hij zich als journalist gemaakt had in de rangen der oppositie, geruineerd, dat, wanneer hij zal vallen, hem niets meer zal overblijven, en dat hij erbarmelijk zal verlaten worden, als een oude hoer buiten dienst.

De groote verdienste van Gustave Hervé en van zijne medewerkers aan La Guerre Sociale is: dat hij brutaal den ondergrond van de politiek ontsluiert, het mekanisme toont der maatschappij bestuurd door de kapitalistische mogendheden, ruw zegt wat de oorzaken zijn der vaderlandlievende bewegingen, waartoe de soldaten dienen, wie de oorlogen tot voordeel strekken. Geen enkel blad is zoo vrank als het zijne, geen enkel vat zoo direkt de kwesties van iederen dag aan, om er het raderwerk van uiteen te werpen en om er de ware dracht van te doen vatten. Het is een echt dagblad en niet iets dat tusschen een dagblad en een tijdschrift ligt, zooals Les Temps Nouveaux, en alhoe-

[p. 45]

wel het gedachten verdedigt ten zeerste overeenstemmend met die der anarchisten, is het toch geen dubbelganger van hunne bladen. Dat de haat der regeerenden vooral Hervé achtervolgt, dat is niet te verwonderen, want hij treedt op als een der meest te duchten tegenstrevers. Men komt hem te vervolgen en te veroordeelen tot het maximum (1 jaar gevang en 3000 fr. boet) voor verschillende artiekels waarin hij den veldtocht in Marokko, enkel ondernomen voor de belangen van eenige geldmenschen, brandmerkt. En nochtans zou niet alleen gij en ik, maar ieder bewust en eerlijk mensch deze artiekels kunnen onderteekend hebben, want zij waren slechts de strengste uitdrukking der waarheid: maar de waarheid zeggen over de rol van het leger, dat heet het Leger beleedigen en belasteren, het Leger met een groote L, het driemaal heilige Leger, voornaamste vesting van het kapitalism.

De strijd is scherp en zal het meer en meer worden: niettegenstaande de strenger en strenger wordende onderdrukkingsmiddelen der regeerenden, doet het antimilitarism gedurige vorderingen, niet alleen bij de arbeiders, maar ook op den buiten, bij de kleine burgerij, overal; lieden, die zich door anti-militaristische propagandadaden hebben onderscheiden en die volhouden hunne denkwijze te verdedigen vóor de rechtbank, worden door de jury vrijgesproken. Dat heeft zich onlangs voorgedaan (einde November) te Lyon, waar verschillende jonge strijders moedig hunne overtuiging verdedigd hebben voor de jury, verklarend dat zij gehoorzaamheid zouden weigeren, indien men ze uitzond om stakingen te bedwingen en dat zij eerder op de officieren zouden schieten dan op hun broeders uit het volk.

Een der gezwoornen moet na de zaak verklaard hebben, dat hij heelemaal van hun gedacht was.

[p. 46]

De strijd tusschen kapitaal en arbeid richt zich voor ons op, vreeselijker dan ooit. Gedurende veel jaren hebben de arbeiders zich illusies laten voorspiegelen door de indommelaars van het parlementarisch socialism, die hen op eene bijna vreedzame oplossing van het sociale vraagstuk deden hopen. Heden zijn de illusies niet meer mogelijk: zooals alles het aantoont is het failliet van het parlementarism volledig; de wetgever is onmachtig, de ministers, wij hebben het zooeven gezien, zijn slechts poesjenellen waarbij de groote kapitalisten met de koordjes trekken. De toestand der Vereenigde Staten van Amerika, het meest gevorderde land op den weg van het groot-kapitalism, licht ons omtrent de toekomst in; in Europa ook dreigen zich groote kapitalistische trusts te vormen; vóor hen richten zich de arbeiders-syndikaten op. De strijd gaat zich concentreeren tusschen deze twee groote vijandige machten, tusschen welke geen enkele overeenkomst mogelijk is. Deze strijd zal niet uitgestreden worden door redevoeringen in de parlementen. Vroeg of laat is de omwenteling onvermijdelijk en de zegepraal zal voorzeker aan de arbeiders zijn, indien zij het terrein weten voor te bereiden, indien zij recht voor zich uitgaan, indien zij hun eigen belangen dienen en zich niet meer laten leiden door verkoopers van schoone woorden, door politiekers van stiel.

Jacques Mesnil.

Parijs, 27 December 1907.