Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 7

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 315]

Derde Phantasie op Lotte Ricaudet en Peter Dobbe
(Het zevende gebod van Herman Heyermans Jr.)

Dien dag waren ze samen naar buiten, 't Gooi-in geweest. Den heelen dag, van 's morgens vroeg af al, de bosschen in en over de hei. Ze hadden van alles meegenomen uit Amsterdam: broodjes en 'n paar halve fleschjes bier; onderweg zoû'en ze al-licht wat melk kunnen krijgen. Den heelen, langen, goddelijken zomerdag waren ze onder de schaduw der hooge boomen van 't geheimzinnige bosch geweest, hadden ze elkaar als twee kinderen nageloopen, verstoppertje, krijgertje gespeeld, - dartel, uitgelaten, gelukkig in de juichende vroolijkheid van 't jubelend licht-feest der in zon badende natuur, onder de boomen de hevigheid der zonnestralen getemperd, zoodat 't 'r lekker-koel was, ze 't 'r alleen maar warm hadden van 't wild-speelsch gestoei. Bij de vijver hadden ze gelegen, om 'r hun twaalfuurtje te gebruiken, maar ze waren 'r weggegaan, omdat 't 'r druk werd, 'r anderen ook nog kwamen; - toen hadden ze 'n eenzaam, knus-gezellig plekje gevonden op de hei, onder 'n klein denneboschje; - daar hadden ze toen in de schaduw liggen droomen, turend naar den hemel en de zon, rustten ze 'n heel langen tijd uit. Ze hadden de ellende van weken-lang vergeten in de frissche, verjongende reinheid der natuur, - al die vuile, geniepige smerigheden van de menschen, waar-

[p. 316]

mee ze elken dag om moesten gaan, al de grove onkieschheden, de beleedigingen, die ze wel verdragen moésten, omdat ze arm waren, de menschen betrek'lijk naar de oogen moesten kijken; - dat waren ze nu allemaal vergeten in 't verruk'lijk', groot-eenvoudige geluk van hun omgang met de geheel-reine natuur. Volmaakt-gelukkig waren ze dien heelen dag geweest in 't gezonde, zichzelf onbewuste natuurleven, - als twee jonge kinderen, die door de velden en de bosschen huppelen, hadden ze zich gevoeld, dien heelen wonder-zoet-mooien, langen zomerdag.

Lotte had Peter nooit zoo onbezorgd-dol-uitgelaten van opjubelende levensvreugde gezien; - z'n oogen schitterden van levenslust, - twee, drie, viermaal had-i 'r ineens met z'n twee handen heelemaal opgenomen en 'r bij 't neerzetten twee klappende zoenen gegeven, op elke wang een, - en i was kinderlijk-blij en-vroolijk geweest, - onbedaardelijk z'n lach opklinkend, wanneer-i 'r zoo gezoend had als 'n schooljongen z'n zus' vriendinnetje. Ze had 'm nooit zoo gezien. 'n Gezonde kleur had-i gekregen, hij, die altijd zoo witbleek zag, met van die verdachte blauwe kringen om z'n oogen. Was dat dezelfde Peter? Ze kende 'm niet meer. Ze had 't wel willen uitgieren van pret, ze had 't wel willen uitsnikken van hevige vreugd, nu Peter zoo heel anders dan in Amsterdam was.

Als ze 'm zoo zag en 'm bezig hoorde, waren hij en zij twee gelukkige natuurkinderen, - dan was ze heelemaal niet bang, als in Amsterdam, dat ze wel eens van elkaar af zouden moeten omdat 'r zoo'n groote afstand tusschen Peter en haar was, omdat Peter, wanneer-i weer met meisjes van zijn stand zou omgaan, zou gaan inzien, dat 'r nooit iets tusschen haar, Lotte, en hem worden kon, omdat zij zooveel mistte, wat ze wel wist, dat die andere wèl hadden.

[p. 317]

O, o, dat was zoo'n groote, hevige, diepe smart voor 'r: 't schrijnend bewustzijn, dat ze eens voor Peter, in z'n gedachten en gevoelens, 'n heel ander mensch moest worden dan hij zelf was.

Eens, eens zou dat gebeuren, dat wìst ze, wìst ze. En hij, wat zou-i doen? Zou-d-i 'r uit meêlije' toch maar bij zich hoûe? I was zoo goed!

I had 'r wel gezegd, meer dan twee, driemaal, dat ze 'n groote steun voor 'm was in z'n leven, maar zou ze daar op aan kunnen, - zou-d-i dat niet gezegd hebben om 'r maar gelukkig te maken, - en dan, zou ze dat wel altijd voor 'm kunnen blíjven, al wàs ze 't nu ook werkelijk in z'n leven?

Maar nu, nu geloofde ze heelemaal in 'r groote geluk: van hem te mogen houden, door hem bemind te worden, - nu, in de natuur, was ze 'r heel zeker van, dat-i hàar liefde even zoo van noode had als zij de zijne, nu, nu kònden ze niet anders dan waar tegenover elkaar zijn.

Dien heelen dag was één zwijmel van geluksverrukking voor 'r geweest.

Tegen den avond waren ze op 't dorp afgegaan, en hadden daar eerst boterhammen gegeten en melk gedronken bij 'n melkboer, met veel eetlust na den langen dag buiten; toen waren ze de kom van 't dorp ingegaan, omdat ze nog 'n uurtje tijd hadden voor ze naar Amsterdam terug konden.

Toen waren ze langs fraaie, sierlijke villa's gekomen, waarvoor elegant gekleede dames en heeren in den schemer thee zaten te drinken.

Ze voelden zich toen heel klein en armelijkjes, zoo als twee rondtrekkende venters, toen ze met 'r bestoven kleêren en gezichten voorbij al die deftige, mooi-gekleede menschen kwamen, wanneer ze toevallig kleine zinnetjes of enkele woordjes van hun gesprekjes in 'n geaffecteerd taaltje opvingen.

[p. 318]

Dat was 'n andere wereld. Dat waren de lui, die nooit bang hoefden te zijn, dat Engel geen kooks voor de kachel of geen olie voor de lamp zou geven, omdat ze 'r centen van de vorige maand nog niet had, - dat waren de lui die rooie wijn dronken, en 's middags lekkere warme soep aten, en 'r 'n bijzonder gedistingeerd fatsoen op konden nahouden, - dat waren de lui, die 'mak'lijk, veel 'makkelijker in elk geval, trouwen konden, omdat ze 'r 't geld voor hadden, - dat waren heel andere menschen, dacht Lotte, en 't werd 'r droef en bang, als ze 'r aan dacht, dat Peter veel dichter bij die menschen stond dan bij haar soort, haar soort, 't uitvaagsel.

Zou Peter nu 't verschil niet zien en voelen tusschen die menschen en hun omgeving en die van hen?

Goeie-god, en zij kon 'm niks beters geven! Ze had alleen maar 'r ziel, 'r leven, dat ze 'm geven, heelemaal wijden kon!

Zooals die-daar zou-d-i ook leven kunnen, wanneer-i van haar, die meid, afzag. Ja, ja, dat moést eens gebeuren.

Die tocht, die laatste momenten van hun dag-buiten, werd 'r 'n marteling.

's Avonds in 'r bed lag ze zachtkens te snikken, toen Peter al sliep. - Ze hadden 't eerst over den heerlijken, zonnigen geluksdag gehad; - toen had ze niets van dat andere, dat laatste laten merken; - nu snikte ze zacht om de wreedheid van 'r ontzettende vizie: Peter van 'r weg, omdat zij 'm niet geven kon, wat-i noodig had, noodig had, omdat-i 'n hooger wezen was dan zij.

En lang lag ze in droeve gedachten wakker.

Henricus van Heeswijk.

St-Gilles (Brussel), van 16 op 17 Dec. '03.