Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 6

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 414]

Francisco Ferrer

Wij zijn toch in den rechten zin des woords de protestanten, menschen die altijd protesteeren, want nog is het eene protest niet afgeloopen of een nieuw moet begonnen worden. Nog zucht die goede Joris in de gevangenis te Konstantinopel zonder dat wij weten hoe het met hem zal loopen, of een nieuwe misdaad is beraamd in Spanje tegen onzen kameraad en vriend Ferrer te Barcelona.

Wie is Ferrer?

De stichter van de Escuola Moderna te Barcelona en in Spanje, de school die tracht de kinderen op te voeden zonder hun geest te vergiftigen met godsdienstonderwijs, met kerkelijke en staatkundige dogmata. Dat hij daarom bovenal gehaat is in Spanje, inzonderheid door de klerikalen, dat is begrijpelijk en verklaarbaar. Die scholen telden reeds 1700 leerlingen en waren een doorn, een ergernis in de oogen der regeeringskliek. Toch durfden zij haar niet aan door ze te sluiten of op te heffen, want heel Europa zou dan het reaktionaire drijven hebben gezien.

Reeds lang zocht men de gelegenheid om tegen Ferrer en die scholen op te treden, men vond haar eindelijk door den aanslag van Morral op het jeugdige koningspaar.

Wat deze twee dingen met elkander gemeen hebben?

Morral heeft onderwijs aan die school gegeven en

[p. 415]

dus Ferrer is medeplichtig aan diens aanslag. Een mooie, logische gevolgtrekking! Zoo kan men er iedereen wel bij slepen. Maar dat wil men ook. In het proces tegen Ferrer heeft de prokureur-generaal gezegd, dat Ferrer hem geholpen heeft met de voorbereiding van den aanslag. Hoe weet die meneer dat? Door Morral zelf kan hij het niet weten, want die is dood. Door Ferrer - maar het is niet denkbaar dat deze zulke dommigheden bekend zal hebben, al was het zoo, om er zichzelf in te draaien. Neen, de man moet dit uit zijn duim gezogen hebben of wel 's mans fantasie vulde aan wat hem aan weten ontbrak, gelijk veelal het geval is met heeren rechterlijke ambtenaren die het openbaar ministerie waarnemen.

Tegen Ferrer is geeischt niet meer of niet minder dan 16 jaar, 5 maanden en 10 dagen gevangenschap.

Tegen Naekens, den sympathieken dagbladredakteur, die het niet over zich kon verkrijgen om Morral in handen zijner beulen over te leveren maar hem verborg om hem weg te helpen, dus een slachtoffer van een ridderlijk gevoel, dat in Spanje hoog heet te worden geschat, is geëischt negen jaar evenals tegen 4 mannen en 1 vrouw, in het proces betrokken.

Wij begrijpen en doorzien dit geheele proces.

Zielkundig is de verklaring van den Franschen oudsenator Naquet volkomen juist, als deze aanneemt dat Ferrer, al ware het alleen uit voorliefde voor zijn werk, de Moderne school, alles zou nalaten wat dit werk in gevaar kon brengen. De Moderne, de Vrije school dat is de gehate in de oogen van alle godsdienstige en staatkundige duisterlingen, die het kind willen opvoeden in de vreeze des Heeren en der heeren! Daarom deze moet eronder en als men dat gedaan kan krijgen door

[p. 416]

den stichter erbij te slepen, welnu dan dat middel aangegrepen, want ook hier zal het doel de middelen wel heiligen.

Moet Ferrer op zijn leeftijd - hij nadert de zestig of is er reeds overheen - doodgemarteld worden in een gevangenis? Moet het vooruitstrevende Europa dit toezien zonder de hand uit te strekken en zonder daartegen iets te doen?

Dat zou misdadig zijn!

Dat zou ons maken tot medeplichtigen der klerikalen.

Welnu, dat kan, dat mag zoo niet zijn of worden.

Wat dan onzerzijds daartegen te doen?

Mij dunkt dat er een algemeen protest moest uitgaan van alle vrijdenkers, vrijmetselaars, vrije socialisten en al wat zich vrij noemt, om krachtig daartegen op te komen.

Zou het geen indruk maken als te Londen, Parijs, Brussel, Antwerpen, Genève, Milaan, Rome, Amsterdam, Berlijn, Kopenhagen, enz. omstreeks denzelfden tijd monstermeetings werden belegd? Zeker het zou beslist indruk maken op de Spaansche regeering en de rechters stemmen tot zachtheid.

Het is te probeeren dunkt ons.

Komaan, dat wij de handen uit de mouwen steken, dat wij beletten dat een nieuwe misdaad wordt gevoegd bij zooveel oude, want gaat de regeering in Spanje zoo te werk, dan is zij vogelvrij en dan heeft elkeen het recht haar met alle ten dienste staande middelen te bestrijden.

Heeren ministers en staatslieden, denkt aan Canovas en vergeet Angiolillo niet. Verwondert u niet als de laaghartige wraakneming op een man als Ferrer eenmaal

[p. 417]

den dolk in de hand zal drukken van dezen of genen, wien rechtsgevoel sterk is ontwikkeld en wiens moed voor niets terugdeinst.

Vergeet niet dat een Sophia Perowskaja, een Maria Spiridonoff, een Sinaida Wassiljewna Konapljanniskowa, hoewel moordenaressen in de oogen der regeeringen, heldinnen zijn in de oogen des volks, wier namen zullen voortleven geslachten door.

Vergeet de gruwelen niet van Montjuich, van Jerez, van Alcala del Val, die elke weerwraak wettigen, verklaren en - rechtvaardigen.

Wie wind zaait, zal storm oogsten.

Koning Alfonso XIII heeft als een echte Bourbon ‘niets geleerd en niets vergeten’. Hij kent als alle regeeringen slechts één remedie tegen alle kwalen: verscherping der strafwetten. Alsof deze nog niet scherp genoeg zijn! Alsof niet elkeen zal moeten erkennen dat als zoo'n eisch als tegen Ferrer en Naekens ons doet vragen: maar wat zou men dan toch wel willen? Ja, het ontbrak er nog maar aan dat men een man als Ferrer worgde, ofschoon eigenlijk worgen meer bewijs van menschelijkheid zou toonen dan zestien jaar gevangenisstraf in een der spaansche holen.

Ontzettende gedachte om te weten dat de duisterlingen weer een man als Ferrer in de klauwen hebben. Het bloed stijgt ons naar het hoofd. Wij zouden in staat zijn tot een daad die het aantal slachtoffers slechts zou vermeerderen en als wij het nalaten, dan geschiedt dat omdat Ferrer zelf de eerste zou zijn om ons te roepen: bega geen domheden?

Het heele vooruitstrevende Europa krijgt een kaakslag als straks Ferrer wordt veroordeeld.

[p. 418]

De man die de Spaansche jeugd wil verlossen uit de boeien van onkunde, dogmatisme, kerkelijk en staatkundig vooroordeel, in de gevangenis en Alfonso op een troon - wat wil dit anders zeggen dan de misdaad in 't gestoelte der eer en de rechtschapenheid achter kerkermuren?

Eenmaal zal de dankbare nakomelingschap haar hulde brengen aan een man als Ferrer, maar ons, zijn tijdgenooten, valt het hard te weten dat zoo iemand in het heden wordt gemarteld en mishandeld.

Francisco Ferrer uit de gevangenis - dat zij de leuze die weerklinke van alle kanten van Europa, opdat deze misdaad niet worde gehecht aan de kroon van den man, die zich noemt koning van Spanje.

F. Domela Nieuwenhuis.