Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 6

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 277]

In zake Johann Most

Het spijt mij wel dat ik u moet lastig vallen met eenig min of meer persoonlijk geschrijf, maar na het stuk van Cornelissen in de vorige aflevering aan mijn adres, ben ik wel verplicht tot eenig antwoord. Misschien had ik beter gedaan die zaak met Cornelissen onvermeld te laten, maar ik wist dat Most het zich nog al had aangetrokken en de hulde bij iemands dood kan de laster niet wegnemen, die men dien persoon niet heeft gespaard bij zijn leven.

Ziethier dan de zaak voor het forum der lezers gebracht. Na het kongres te Parijs in 1900 haalde ik het oordeel van Most in de ‘Freiheit’ aan, dat ik niet deelde - anders was ik niet zelf naar Parijs gegaan - maar dat ik toch vermeldenswaardig vond.

Daarop schreef Cornelissen het volgende:

‘Uw beroep op Most spijt me. Mijn gesprekken met de Amerikaansche afgevaardigden over zijn persoon hebben bij mij de overtuiging versterkt, dat Most aan de revolutionaire arbeidersbeweging van Amerika in de laatste jaren veel nadeel doet. Niet slechts, dat zijn verslaafdheid aan den drank en zijn stoffende propaganda bewerkt heeft, dat men in de Vereenigde Staten van het anarchisme van zijne omgeving spreekt als van ‘Bier Anarchisme’! Neen, Most, die zelf ‘een paus’ is en graag alles en allen naar zijn hand zou willen zetten,

[p. 278]

spreekt het meest over ‘de vrijheid van het individu.’ Ondertusschen werkt hij krachtig alle gemeenschappelijk handelen in zijn omgeving tegen. Wat dit oordeel betreft, waren de Amerikaansche afgevaardigden eenstemmig.’ (Vrije Socialist van 15 December 1900.)

Als antwoord hierop schreef ik:

‘Wat ons spijt is het stuk van C., dat is de direkte aanval op Most.

Tegenover het oordeel van enkelen dat Most veel nadeel heeft gedaan in de laatste jaren aan de revolutionaire arbeidersbeweging staat dat van anderen, die het tegendeel zeggen. Men denke aan de goedgeslaagde propagandareis, die hij verleden jaar maakte door de Vereenigde Staten in al hun omvang. Men lette op dat Most de geliefde spreker is in groote vergaderingen, waar hij de massa met geestdrift weet te vervullen.

Was hij alkoholikus, zooals wordt voorgesteld, wij zijn overtuigd dat hij zoo'n reis niet zou hebben kunnen doen. Misschien drinkt hij bier, veel bier, maar doen niet de Duitsche propagandisten der sociaal-demokraten hetzelfde? Niet dat wij dit goedkeuren, noch in den een noch in den anderen, maar het gaat niet aan om zoo iemand direkt een alkoholikus te noemen en zijn anarchisme een bier-anarchisme. Wij noodigen bij dezen kameraden in Amerika, die hem kennen uit, om ons nader in te lichten.’

Ziethier wat er waar is van de aantijging, alsof ik ‘die zaak op het getouw heb gezet’ (Ontwaking blz. 224).

Ziethier hoe ik zorg droeg in Amerika een persoon voor de zaak te spannen en dan nog wel een zenuwlijder!

Onwaar en onwaardig zijn zulke aantijgingen.

[p. 279]

Cornelissen en niemand anders, boos over het oordeel van Most over dat kongres, is begonnen Most te belasteren en wat wij zeiden, was niets anders dan een verdediging tegen een aanval. En dat wij een beroep deden op kameraden in Amerika, dat was niet om ons daarachter te verbergen, maar omdat deze natuurlijkerwijze meer wisten dan wij hier en beter in de gelegenheid waren de noodige inlichtingen in te winnen dan wij, die het genoegen niet hadden Most persoonlijk te kennen.

Daarop heeft Douwe Boersma, die op perfide wijze door Cornelissen reeds bij voorbaat wordt afgemaakt als... een zenuwlijder, in een geharnast artikel Cornelissen zoo leelijk in den hoek gedrukt, dat er niet veel van den heelen aanval overbleef. (Zie Vrije Socialist van 15 Januari 1901 Inzake John Most.) In plaats van te zwijgen geeft Cornelissen een antwoord, dat in alle opzichten jammerlijk was en waarin hij voortging Most door het slijk te halen. En zoo ver gaat hij in z'n onwaarheid, dat hij daarboven zet Individualistisch Anarchisme. Waarom? Om het te doen voorkomen alsof Most individueel anarchist was. Nu zou dit op zichzelf niets zijn, want waarom zou men dit niet mogen wezen? Maar het doel is om Most anders voor te stellen dan hij was, want hij was geen individueel anarchist. Wist C., niet dat juist daarom Benjamin Turker Most bestreedt gelijk men lezen kan in diens werk: Instead of a book? Wist C. niet, dat boven elk nummer van de Freiheit stond: Internationaal orgaan der Kommunistische anarchisten van Duitschen tongval?

Douwe Boersma sleepte in het debat de persoon van Emma Goldmann en haar privaatleven. Dat noemt nu C. een ‘ignobele houding van de Vrije Socialist en

[p. 280]

van zijn redacteur.’ Wij respekteeren Emma Goldmann als ijverige propagandiste en wij keurden het zelfs af dat Boersma dit er bij haalde; maar let wel, dat wij niets persoonlijks gezegd hebben aan haar adres, wel Boersma; en nu durft C. nog spreken van een ignobele houding. Het protest indertijd daartegen van verschillende kameraden was dus niet aan mijn adres maar aan dat van Douwe Boersma.

Nu weet de lezer hoe de vork in den steel steekt.

En dat Most zich deze zaak heeft aangetrokken, blijkt immers ten duidelijkste uit zijn beklag hierover aan Kropotkine. C. zegt zelfs dat ik het woord ‘zekere Cornelissen’ heb ingebracht in de vertaling van dit onderhoud. Er stond niet, zegt hij, zekeren (gewisser) Cornelissen. Maar ik heb dat woord gewisser niet geschreven. Gelukkig bezit ik de Freiheit nog en daar staat ‘ein Cornelissen geht zo weit’ enz. Welnu dat kon best vertaald worden met zekeren Cornelissen of daar hebt ge me een Cornelissen, die zoo ver gaat, enz.

Zoo hebben wij dus het stukje van C. naar behooren uiteenrafeld.

F. Domela Nieuwenhuis.

In ons vorig nummer gaven wij een antwoord van Christiaan Cornelissen op een zin van Domela Nieuwenhuis, voorkomend in zijn studie over Johann Most.- F.D.N. zond ons hierop een wederwoord. We nemen daaruit het bovenstaande op en hopen dat hiermeê dit debat zal gesloten zijn.

(Redactie)