Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 6

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 274]

Voor Edward Joris

't Is nu elf maanden geleden, dat Joris wierd aangehouden; zeven maanden ongeveer zijn verstreken sedert hij wierd veroordeeld tot de halsrechting. Dank aan de geweldige uitbarsting der publieke verontweerdiging, die plaats greep bij 't vernemen dier Jobstijding, wierd de belgische regeering en heur diplomatie eventjes wakker geschud uit hun lui-lekker ‘dolce far niente’. Eindelijk, maar te laat, eischte men van den Sultan een weinig eerbied voor de verdragen, waardoor Joris aan de belgische rechtspleging dient onderworpen te worden. Met echt oostersche sluwheid wierd door den Zieken Heer gegoocheld met woorden en teksten, en 't eenig resultaat was, dat Joris, voorloopig, niet wierd opgehangen.... Sindsdien bedaarde de storm, verwekt door de terdoodveroordeeling; de diplomaten gaan voort met notas wisselen en Joris blijft in de ‘centrale gevangenis’, niet wetend waaraan of waaraf, met het steeds van kracht zijnde doodvonnis, als een dreigend Damocles-zweerd, boven het hoofd...

Zoo'n toestand is erger dan de dood! Die eeuwige onzekerheid; die onophoudelijke onrust; dit gedurig zich afvragen: ‘zal 't nu voor heden, of zal het voor morgen zijn’? En altijd, altijd maar voort: het treurige, eenzame, doellooze leven, zonder bezigheid, zonder iets; altijd

[p. 275]

niets doen, niets, altijd niets dan zich den geest kwellen en wachten,... wachten op den aangekondigden dood - die uitblijft.

De eenzame opsluiting ís de doodstraf, maar de doodstraf in heur geraffineerden vorm, de doodstraf met de huichelarij eener valsche beschaving. - Uit vertrouwbare bron kwam het dan ook tot ons, dat Joris, bij herhaling, heeft gevraagd de halsrechting uit te voeren, liever dan die trage doodmarteling voort te zetten!

Ja, dáártoe komt men in zoo'n turksche cel: trachten, wanhopig trachten naar het einde, naar de verlossing, al ware 't door den dood!!! Want is het geen dagelijks sterven, opgesloten zitten zonder eenige afleiding, verstoken van licht, en lucht, in een vieze cel waar wandluizen rondwandelen en de dood u begluurt, met twee wachters in het hok, die geen oogenblik u uit 't oog verliezen, en twee wachters buiten, die hun gezellen van binnen bewaken!? Daarbij: geen voldoende voedsel; geen gelegenheid om zich behoorlijk te reinigen; niet eens zuiver drinkwater, want dat moet men nog koopen!

De belgische regeering is op de hoogte van dien jammerlijken toestand, mòet ervan op de hoogte zijn. De gezant te Constantinopel wierd verwittigd, dat onze landgenoot stilaan wordt vermoord door uithongering, door gebrek aan licht en lucht. - Wat denkt de regeering nu te doen? Notas wisselen en blijven wisselen en daarmee: ‘basta’?... En als de regeeringen dien rechterlijken, dien wettelijken moord goedsjeudig laten volvoeren in de stilte en de duisternis der gruwelholen van Stamboul, - zouden er dan geen menschen gevonden worden, hier en elders, wier rechtsgevoel levendig genoeg is om

[p. 276]

niet lijdelijk te blijven toezien bij elke euveldaad? Zouden er dan geen menschen opstaan om, over heel de beschaafde wereld, een kreet van afschuw en een eisch om recht te doen dreunen, sterk en luid genoeg om gehoord te worden tot achter de muren van Ildiz? - En zou in het volk niet genoeg geweten en wilskracht steken om - nu ééns zich de gelegenheid biedt - de regeeringen desnoods te dwingen hun macht in dienst te stellen van het recht?

Segher Rabauw.