Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 5

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 406]

Fijne Fragmenten

Een Vrouwtje
Aan: Rhaden Mas Ario Koesoema Joeddha

Toen wij, twee jongens, in groote stad verarmd werden, brachten wij onze sober- weinige sierseldingen in de beleening voor broodkoopend geld. Alderlaatst bracht ik, en wat was dat droef, het kostelijke koningskrisje, dat een voorname Javaansche jongen uit Holland naar zijn Java keerende, mij geschenk gelaten had.

O, wat was het teer van goudwerk op schede en geurend houten heftje. Topgesierd met kroontje van goud, en ook dààr kostelijke sier van gesmede kunst.

In den avond bracht ik het op naar de beleenbank, bang voor onheelbaar verkoopen. Nee, liever uitleenen, en later, later, met dagen van herrijzenis weer thuis gehaald, o, dat goudwondere ding van kunst. Zenuwbevende gaf ik het door loketten-luikje aan den beleenenden man. En die vreemd tegen dat siersel van goud over, schattende aan waarde, het meenam.

Dan kwam een klein vrouwtje binnen de Bank. Die was daar dan met mij alleenig in 't portaal, waar gaslamp griel witte. Ze had een sjaal gevouwen op haar arm, oud en afgegaan. En ze zei:

[p. 407]

‘Wor-u al gehollepe?’

‘Já... maar hij is even weg’

‘Is 't die dikke, die hellept vanavond? Noù, die geeft ook niet veel... ik kom me sjaal nou maar brenge... je kan je kleere anders slecht misse... en me sjaal vooral niet met die rege... maar je moete wel... en d'r is niks anders.’

‘'t Is niet prettig.’

‘Neé... net niet... maar wees blij, dat je hier terecht kenne.’

‘Já, dat wel.’

‘We benne allemaal arm, die hier met kleere komme... goud en zilver zal ik niet zegge, dat gaat nog ens lichter... maar me sjaal... nou... ik heb 'm maar angehouë tot de deur toe... was toch effe droog... maar nou terug, dan moet ik zonder’...

Ik keek haar aan. Die stond gebogen, het dunne gezichtje was bevend, en ze zei:

‘Wij benne oud en arm... mijn man en ik... maar as mijn sjaal niet was gegaan, dan had zijn jas gemoete’...

‘U kan 'm later terughalen’...

‘Terughalen? Nee... je hale hier niet gauw wat terug... en as je eenmaal an je kleere toebent, dan is 't heelemaal muize.’

Met geleend geld naar huis toegaande, al door stiller avenende stad, dacht ik dit:

‘Wij zijn al te arme menschen. Maar wie haar warmdoende sjaal wegbracht is al armer, dan wie sierselding van 'n konings-krisje beleende.

[p. 408]

Scherpe ontmoeting
Aan: Cor Hugenholtz

De nachttrein was laat en leeg binnen groote stad gereden. Met weinig menschen,. en die liepen los over 't wijdstille stations-plein, door dun lantaren-licht, ieder zijn eigene gang. Mijn wijde weg, naar 't andere stadsdeel, had ik te loopen, moew van reis, wijl ál trammen verreden waren. Dán, waar uit breed-stille straat, donkere watergracht zich wég-wendde, en langs die gracht zou ik óm-gaan, betrad mij een meisje op zij. Eerst smeking van stem: ‘m'neertje, koop toch mijn bloemen... koop u mijn laatste ruikertje toch... dan kan ik naar huis gaan.’

Wijl haar stem zoo diep in mij smeekte, stond ik stil. En zij naast mij. Die ik nu aanzag, waar wat licht van een hoeklantaarn haar dun-witte gezichtje beluchterde. Betrilde met verfijning van licht. Voor min geld had ik haar leste ruikertje. Twee roosjes rood, wat groen, twee violetjes, schamel bindseltje van bloemen. Dan moet stiltespanning van stadsbouw om mij, meideken naast mij, verwarring in mij hebben gedaan want ik zei en ik weet nu dat dit dom was:

‘Weet je wat, hou de bloemen maar... ik heb er toch niet veel aan.’

Ze nam het bundeltje niet, en ik zei:

‘Neem ze maar gerust... wil je ze niet.’

En zij:

‘Née, ik wil ze net niet... wat moet ik d'r mee-

[p. 409]

doen? Als ik ze thuis-breng, dan krijg ik op m'n kop, dat ik ze niet heb verkocht... en weer-verkoopen kan ik ze óok niet meer... d'r is geen mensch meer op straat’...

‘Hou je dan niet van bloemen’...

‘Neé... ik hou heelemaal niet van bloemen... ze stinken in je neus... ja, als je zoo eris 'n ruikertje koopt of zoo... maar ik staan er de heele dag mee... en als je ze dan niet kwijt kan... noú... ik heb 'r de smoor an’...

Ze liep plots weg, snel weg. En huis-toe ging ik ook, de sterfstille waterrakken langes, heel stad door. En ik dacht: dit is een bittere meid... maar verstandig, en die het ver brengen kan.’

Het rozen-ruikertje had ik in mijn hand. Maar, en dit was geloof ik verstandig, ik worp het weg boven het donkere grachtwater. Daar wendde het, en viel licht-plassend op stilgespannen spiegelwater.

Jacob Israël de Haan.