Ontwaking. Nieuwe reeks. Jaargang 5

Maandschrift voor sociologie, kunst en wetenschap

[p. 390]

Sprokkelingen

Toen Domela Nieuwenhuis, op 11 September, door Duitschland reisde, wierd hij zonder veel plechtspleging ‘polizeilig’ aangegrepen, in een celwagen gestopt en te Keulen gekerkerd!.. Eerst op 21 September mocht Nieuwenhuis schrijven: ‘Eindelijk, na elf dagen, ben ik in kennis gesteld met mijn misdaad.’ De brief wierd den 24^en door den gevangenisbestuurder gelezen en, eindelijk, den 28^en kwam hij op bestemming bij de familie, die zich tot dan met krantennieuws kon vergenoegen! - Na drie weken voorloopig arrest wierd D.N. veroordeeld tot vijf dagen gevang en een paar dagen later wees men hem naar de grens.

De Hollandsche pers, wedijverde in dees geval met de Hollandsche regeering in om ter meest Hollandsch flegma!... Maar waarom zich ook warm maken als een Hollandsch burger wordt aangehouden, zonder dat iemand het ‘hoe’ en 't ‘waarom’ verneemt, wanneer die Hollander juist zoo'n Domela is - zoo'n herrie-maker, zoo'n oproerkraaier, zoo'n anarchist: de schrik van 't heele ‘ordelievende’ burgerdom!?

Regeering, pers, justicie en politie, 't heele zoodje heeft hier weer zijn binnenste bloot gelegd. - Ondertusschen leven we in een eeuw van hooge beschaving; en Duitschland is immers het land der Groote Denkers? Wie zou er durven aan twijfelen?

Onwillekeurig moet ik hier peinzen aan Edward Joris, die wierd aangehouden te Constantinopel, na den aanslag op den Sultan. Ook in dit geval wierd niemand verwittigd en de moeder moest de treurige mare vernemen door een laconische dagbladmelding! Eerst een paar weken na de aanhouding wierd deze bevestigd door den Belgischen consul, in een brief waarin hij toezending meldde van eenig geld

[p. 391]

dat Joris voor zijn moeder overhandigde aan 't consulaat! Sinds dien geweerdigde zich de consul - een authentieke Graaf van Dudzeele - niet eens te antwoorden op de dringende brieven eener vrouw, die duizend dooden sterft al peinzend op het lot van heur eenig kind, waarover heur niet het minste nieuws gewordt!

Joris wierd aangehouden in strijd met de ‘capitulaties’, of overeenkomsten, tusschen Turkijë en België gesloten. Die capitulaties geven het recht aan elken Belg, beschuldigd van een misdaad in Turkijë gepleegd, om geoordeeld te worden door het Assisen-Hof van Brabant. Dit niettengestaande verroert het Belgisch gouvernement geen vin en 't laat zijn onderdaan in de handen van een buitengewone onderzoekscomissie, die niet eens een regelmatig Turksch tribunaal vormt. Nog meer: België delegeerde den tweeden drogman van zijn consulaat (die Serviër is) om Joris bij te staan vóor die comissie - alzoo zijn weinige belangstelling in de zaak betuigend en, langs een anderen kant, de handelwijze van Turkijë sanctioneerend.⁽¹⁾

Sinds weken hoort men niets meer over Joris en 't zaakje lijkt dood en begraven. 't Ging hier ook maar over 't recht en 't leven van een... mensch, een onbekend mensch nogal, ja, van een... anarchist! Want Joris zou bekend hebben dat hij anarchist is! Hij zou zelfs bekend hebben dat hij met de daders in betrekking was! Wel foei dan! Hoe zouden kranten en regeerders zich wel kunnen moe maken om voor zóó iemand recht te vragen, 't recht dat... voor allen gelijk heet te zijn?! -

Maar waar blijven nu al die luidjes die zoo dikwijls, achter pot en pint, tempeestten op den Rooden Sultan; die den Grootmoordenaar allerlei liefelijke benamingen gaven en hem met de vreemdsoortigste verfijningen naar 't pierenland wenschten? En waar blijven de soc. dem. afgeveerdigden die, in de Belgische Kamers, den Sultan in den ban der Heilige samenleving sloegen?

S.R.

(1) Iets kenmerkend: Diezelfde Serviër, gelast met de verdediging van Joris, wierd beschuldigd de uitstrooiër te zijn der tendencieuse geruchten over ‘bekentenissen’ en ‘verraad’ die hun ronde maakten in de pers.