|
| |
| |
| |
In 't Morgenland
Het oproer loeit in Morgenland. Het onvermijdelijke is gekomen. Onvermijdelijk zeg ik. Want er was geene andere uitkomst meer dan een geweldig optreden; en hoe geweldiger, hoe ruwer, hoe beter. Want ruw geweld, razende uitbarstingen, zijn de eenige middelen om regeeringen te doen zwichten. Dit was in alle tijden en is alzoo gebleven tot op dezen dag.
Macedonië schudt den krachtigen kop. Een vrijheidslievend volk doet eene wanhopige poging om zich los te rukken uit 't barbaarsche juk der Turken en de andere volkeren staan rondom en zien toe zonder zich te roeren. Nogtans hebben de Europeesche mogendheden nu geen uitvlucht meer om geen deel aan de gebeurtenissen te nemen, - Steeds wilde men gegronde aanleiding, onomstootelijke noodzakelijkheid.
Heele steden branden, treinen en schepen vliegen in de lucht, diplomaten worden omgebracht, nergens is nog een Europeaan veilig en......, nog eens, men roert niet!!
Toen in 1896 heel Armenië uitgemoord werd, toen in de daaropvolgende jaren de woeste turkenhorden, hunne beesterij op weerlooze dorpelingen bot vierden, toen kon Europa niet helpen: want de moord van zeven duizend menschen was niet belangrijk genoeg om onze tusschenkomst te rechtveerdigen. -
| |
| |
Toen over twee jaar de turksche regeering hare schulden niet betalen wilde aan een paar fransche kapitalisten, toen stoomden zonder dralen de fransche oorlogschepen naar Mytilene en dreigden alles plat te schieten: maart toen gold het eenige duizend franken.
Toen verleden jaar de Macedoniërs met eenen algemeenen opstand dreigden indien de mogendheden hen niet beschermden tegen de Turken, toen bleven die oorlogschepen weer vastgeankerd en de ministeries van buitenlandsche zaken maakten veel misbaar en.... wachten op den buurman Lohengrin. - De duitsche keizer had geen tijd, want hij was in China ‘stark beschäftigt’ Overigens zou het hem pijn doen zijnen boezemvriend den Sultan in gevaar te brengen en aldus der duitsche staats-traditie: nooit voor de vrijheid op de bres te springen, ontrouw te worden.
Van al de regeeringen die het Berlijnsche Verdrag onderteekenden, is de duitsche de éénige die nooit dacht aan vrijheidspolitiek. Vooral in de Macedonische en Armenische kwestie wil Duitschland niets aan de bestaande toestanden veranderen. - De duitsche keizer wil stilte in Turkije zoolang de duitsche handel die noodig heeft. -
Nogmaals, en voor de honderd en zooveelste maal, verzaakt Europa aan zijnen plicht, komt te kort aan zijn gegeven woord en de Macedoniërs hebben begrepen dat eenige kilos dynamiet meer invloed uitoefenen dan duizend smeekschriften. -
Heel de verantwoordelijkheid van wat er nu gebeurd valt op de Europeesche mogendheden, want zij hebben door hunne schandelijke politiek het oproer bewerkt.
| |
| |
Als anarchist sta ik op een te hoog standpunt om mij te kunnen verheugen in den dood van een paar konsuls en onschuldige beambten; doch, in tegenwoordigheid van zooveel politieke laagheid van wege de toongevende regeeringen, beschouw ik de strijdtaktiek der Macedonische opstandelingen als eene rechtmatige, ten volle te verrechtveerdigen verweering. - Er was inderdaad geen anderen uitweg meer buiten gewelddadigheid, - overigens, alle handeling of werking verwekt terugwerking en 't gevolg van de gruwelijke moorderijen, door den Sultan bevolen en aangemoedigd, kon niet anders zijn dan eene bloedige weerwraak. - Wie wint zaait zal stormen oogsten. - Wat nu gebeurt in Macedonië is het logische gevolg van geledene onrechtveerdigheden, van jarenlange uitzuigerij en verdrukking. De natuurwet der terugwerking is nergens te ontwijken.
Indien de Macedoniërs zich hier en daar schuldig maken aan slachterijen ‘à la Turka,’ zoo kunnen we ter hunner ontlasting aanvoeren dat het hun niet aan barbaarsche voorbeelden ontbroken heeft in den loop der laatste jaren. Wij die stilzwijgend dit volk onder de oogen onzer gezanten lieten vermoorden hebben het recht verloren hetzelve van wreedheid te beschuldigen. Het feit dat zij heldhaftig hun leven offeren en met vreugde den dood te gemoet gaan spreekt meer dan voldoende in hun voordeel. Men bedenke daarbij dat we spreken van een nog onontwikkeld volk vol innerlijke kracht, dat geene andere leerschool had dan de tweezakkige politiek van Europa en 't barbaarsche voorbeeld van zijn meester, den Sultan. We kunnen dus niet verlangen van dit volk | |
| |
dat het anders handele dan op de wijze waarop het behandeld werd en naar het voorbeeld door zijne meesters gegeven.
Ik heb eerbied en bewondering voor den man, wie hij ook weze, die, in volle bewustzijn zijn leven op 't spel zettend, eene bom werpt of zijn dolk in 't hart van een diplomaat plant met de overtuiging aldus aan de verlossing van zijn volk of zijne klasse te werken; daarentegen voel ik walg en verachting voor 't ondier dat, van uit zijn hol, door vijf duizend gewapende soldaten geschut, heele horden verbeeste en uitgehongerde slaven in de weerlooze dorpen zendt om er naar hartelust te rooven, te branden en te wurgen. Een eerlijk man spuwt zoo'n wangedrocht in 't aangezicht, 't moge dan nog Sultan van Turkije heeten.
De medeplichtigheid der Europeesche machten is nu meer dan ooit in 't oog springend en 't is mij onbegrijpelijk hoe, in de groote landen als Frankrijk, Duitschland en Engeland waar 't menschenrecht zooveel verdedigers heeft, de massa stilzwijgend de misdaden harer regeering laat plegen. Hoe eindeloos ver is nog de wereldlandsche broederlijkheid van ons gelegen!!
Hadde Europa, bij de eerste voorteekenen van den huidigen opstand, om niet te spreken van vroegere gelegenheden, zijnen plicht gedaan, d.i.: het verdrag van Berlijn doen eerbiedigen, dan ware dit alles niet geschiedt en vele menschenlevens waren gespaard gebleven. Maar aan eene onmiddelijke, doelmatige tusschenkomst der mogendheden valt niet te denken. Als er hoegenaamd geen ander middel meer is, dan zullen de heeren vorsten ergens bij elkaar komen en een of ander nieuw dekreet uitvaardigen en de Europeesche | |
| |
toezichtskommissie instellen. Maar ik herhaal het, zulks zal maar dan geschieden wanneer het volk zelve zijne zaak zal gewonnen hebben. - Intusschen is een Turco Bulgaarschen oorlog reeds onvermijdelijk geworden.....
Weer is eene nieuwe slachterij in 't verschiet, eene slachterij die, ditmaal, al de vorige nog zal overtreffen. Eene nieuwe verwoesting in 't arme, beproefde, gemartelde Armenië. Elk Europeesch ministerie van buitenlandsche zaken weet dat op dit oogenblik de beruchte Armenische provincies: Zeitoun en Moush met soldaten worden opgevuld. Ieder weet wat dit zeggen wil en de bevolking dier streken is nu reeds ten prooi aan allerhanden onnoemelijken smaad. Wanhoopskreten klinken ons uit gindsche steden in 't oor maar wij zijn zooals altijd, ongeneesbaar doof en gevoelloos voor 't leed van anderen. Is het dan te verwonderen dat de bloedige ironie van den Sultan geene palen meer kent, aangemoedigd als hij is door de werkeloosheid der Europeesche diplomatie die voor eenige ellen gekleurd lint, gedwee den leeuwenkop onder den tijgersklauw legt. O leeuwen zonder tanden, mannen zonder spieren, vorsten met slavenbloed in de aderen!! ik wensch dat u eenmaal dit gekleurd lint rond den nek gestrikt worde. Dit zou het éénige zijn dat ge eerlijk verdient hebt.
In elke burgersgazet staat nauwkeurig uiteengezet hoe de opstand zich uitbreidt, hoeveel dooden en gekwetsten, hoeveel geweeren en hoeveel kogels, hoe de legers oprukken of voor de Turken wijken, maar nergens vindt ge, in de burgersbladen, een woord gericht aan hunne staatshoofden; maar wacht tot de bloedige tooneelen van 1895-96 herbeginnen en de straten van | |
| |
Konstantinopel weer in bloedstroomen herschapen zijn, dan zult ge zien hoe alle fatsoenlijke gazetten schande spreken van de Turksche regeering, maar ge zult terzelvertijd zien hoe behendig zij de laffe politiek hunner meesters zullen inkleeden en goedkeuren. Het zeggen der waarheid laten zij over aan ons, die daarvoor betaald worden met gevang, verbanning en alle mogelijke onaangenaame lieftalligheden van wege de politie.
Ik zeide hooger dat eene nieuwe slachting in Armenië in 't verschiet is; ik hadde beter gezegd begonnen is.
In een klein dorpje van ongeveer 50 huizen werden een honderdtal soldaten ingekwartierd. Elk gezin moet 2 soldaten herbergen zonder daarvoor vergoeding te bekomen. Het heet dat deze soldaten aldaar gezonden worden om de inwoners tegen de Kurden te beschermen. Ziehier hoe men de bescherming verstaat:
De soldaten eischen eten en drinken en daarna sterke dranken. De boeren, die hier allen van droog brood en water leven, hebben gewoonlijk niets van al wat die schuimers verlangen en menige arme stakkert is verplicht een stuk huisraad te verkoopen om die zonderlinge beschermers te verzadigen. Na eten en drinken verlangen zij gewoonlijk zakgeld, daar de regeering hen geene soldij uitbetaalt.
Het is ook een niet zeldzaam feit dat de soldaten onder een of ander voorwendsel de mannen het huis doen verlaten en zich met de vrouwen opsluiten. Wee de vrouw of het kind dat zich niet gewillig laat verkrachten. Hun weerstand zal dra met bajonetten overwonnen worden. Er zijn vrouwen geweest - heldinnen! - die zich zòò verweerden, dat zij haren beulen slechts een | |
| |
lijk lieten ter verzadiging hunner monsterachtige geilheid, wat dan ook gebeurde. Meisjes van 5 jaar werden verkracht, meisjes van 12 jaar heeft men gevonden, doorboord met bajonetsteken. En toen laatst de Armeniërs van dit dorp zich bekloegen over 't gedrag der soldaten, toen antwoordde de turksche overheid:
‘Gij klaagt dat de Kurden u bestelen en mishandelen en als we u soldaten zenden om u te beschermen, zijt ge ook niet tevreden.’
In de dorpen Delibaba, Alihakragh, Todi, enz. welke gedurende de groote slachting van 95-96 zich heldhaftig verweerden, verblijven sinds dan bestendige troepen. De soldaten hebben het recht elk uur van den nacht in de huizen der Armeniërs te dringen om zich te overtuigen dat er niets onregelmatigs gebeurt.
Met betraande oogen vertellen u de dorpelingen dat in heel de streek geen enkele vrouw, geen enkel meisje meer is, dat niet verkracht werd. Overal, heel Armenië door, toonen zich de zekere voorteekenen eener aanstaande slachting. Heele benden Kurden doorloopen het land, plunderen vee en goed, maken zich meester van den oogst en moorden zonder genade wanneer de bevolking zich verzet.
In de maand Juli l.l. werd het Armenisch klooster van ‘Avank-Vank’ aangevallen door eene benden Kurden welker aanvoerder Temir Bey door de regeering beschut wordt.
De bewoners van het klooster werkten op de velden en de stroopers ontmoetten dus geen weerstand. Alles werd buit gemaakt en nu ging Témir met drij | |
| |
zijner helpers naar het dorp Gharni, waar zij den overste van 't klooster, priester Kalousste Prokhoronian, opzochten. Temir Bey knoopt een gesprek met hem aan en eene mededeeling voorwendend, verzoekt hij den priester hem te vergezellen naar de kerk van Soerp Thoross. Nauwelijks buiten het dorp springen Témir en zijne drij handlangers op hem toe, doorboren hem met messteken, schieten hem ten slotte herhaalde malen in het hoofd en laten zijn lijk op den weg liggen. Témir deed daarna het gerucht verbreiden dat hij beurtelings al de Amenische dorpen op dergelijke wijze zou bezoeken.
Ik zou nog wel tien bladzijden van dit maandschrift kunnen vullen met de opsomming van al de gruwelen der laatste maanden, maar waartoe goed?
De buitengewone ingewikkeldheid dezer kwestie maakt het den oningewijden moeilijk zich een klaar beeld van den toestand te vormen. Er hoeft daartoe eene grondige kennis der lokale toestanden, der karaktertrekken en veten der betreffende volkeren. Vooral Macedonië, met zijne verschillende rassen en godsdiensten, die het ook onder elkaar niet eens zijn, is een warboel waarin het moeilijk is zich terecht te vinden.
Macedonië bestaat uit Grieken; Kutzo-Valakken; Slaven; Serben en Bulgaren; deze laatsten vormen de groote meerderheid en ontplooien den meesten ievervoor de zaak hunner bevrijding. Verder moet er nog rekening houden te worden van de Osmanen, stammende uit Anatoliën; Albanezen en ten slotte de uit Spanje | |
| |
verdreven Joden die er een niet te onderschatten element uitmaken.
Al deze verschillende rassen beoefenen verschillende godsdiensten en hebben verschillende politieke strekkingen.
Maar ondanks al die kloven tusschen de bevolking van Macedonië is er toch iets waarover zij het allen eens zijn, een algemeen desiderata, namentlijk: het juk der Turken afschudden. De huidige opstand der Macedoniërs heeft geen ander doel dan de aandacht te trekken op den onhoudbaren toestand en Europa te dwingen eindelijk op te treden. En willen bezadigde kruideniers hiertegen opwerpen dat het ‘geen manier van doen is’ zoomaar met bommen te smijten en alles in vuur en vlam te zetten, dan zeg ik dat ze goed zouden doen de geschiedenis te raadplegen en te onderzoeken wat er aanleiding toe gaf. Het optreden der Macedonische opstandelingen wordt volkomen gerechtveerdigd door de tiranie die op hen drukt en door de misdadige werkeloosheid der mogendheden die de verantwoordelijkheid dier toestanden dragen.
Edward Greene.
Konstantinopel 10-9-03.
|
|
Gedeeltelijk auteursrechtelijk beschermd